portal.guldu.uz-Tasviriy faoliyatga o`rgatish nazariyasi va metodikasi
Alohida predmetlarning rasmini chizish. Psixologlarning tadqiqotlariga ko‘ra bitta predmetni boshqa predmetlar orasidan ajratib olish uchun bolaga shu predmetni idrok qilishda predmetning shaklini bilishga yordam berar ekan. Shakllarni tasvirlash jarayonidagi xatoliklar faqatgina bolaning noto‘g‘ri tushunchalari va ko‘nikmalarning yetarli emasligi emas, balki predmetni to‘g‘ri idrok etishni bilmasligi bilan tushuntiriladi. Bolaning tasvirlay olish qobiliyati hali yaxshi rivojlanmagani uchun uning oldida fikr yuritib tasvirlash kabi qiyinchiliklar ham turadi. Rasmda shakl to‘g‘ri kontur bilan chegaralab chiqilgan, lekin shu bilan birga ishning 1-bosqichlari chiziqlarni to‘g‘ri aniq chizish va konturlarni (aniqlash) tasvirlash, rasmni ishlash jarayonining vazifasi bo‘lib hisoblanmaydi. Agar umumiy shakl topilmagan bo‘lsa, konturni to‘g‘ri chiziq bilan chizib bo‘lmaydi, chunki u har doim o‘zgaruvchan, shunga qarab uni chizish ham o‘zgaradi, ya’ni natijasi, rasmning oxirgi yo‘nalishi ham o‘zgaruvchandir.
Rassom predmetni tasvirlayotganda avval asosiy shaklning belgilarini qog‘ozda belgilab oladi. Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolaga, ayniqsa, 3-4 yoshli bolaga tasvirlashning bunday usuli juda qiyin, chunki u predmetni butunligicha tasavvur qila olmaydi. Unga predmetni asta sekinlik bilan bir tomonga chizish osonroq. Tasvirlashning bu usuli bolaning ishini osonlashtiradi. oldin bitta bo‘lagini tanlab, naturadagi keyingi bo‘lagini eslab yoki ko‘rib shu bo‘lagini bo‘lakka bo‘lib, rasm chizishni davom ettiradi.
Asta-sekinlik bilan bolalarga rasmning umumiy belgilarini qog‘ozga tushurib chizishni o‘rgatish zarur, chunki rasmni bo‘laklarga ajratib chizishning o‘ziga hos qiyinchiligi bor. Bunda kerakli shaklning asosiy bo‘laklari va ikkinchi darajali bo‘laklarning o‘zaro joylashishlari va fazodagi o‘rinlarini aniq proporsional holatda chizish, aniqlash qiyin bo‘ladi. Hamma yosh guruhlar uchun rasm chizish faoliyatiga o‘rgatishning asosiy umumiy vazifalari quyidagilar:
1
Predmetning shakli va tuzilishini tasvirlashga, ularning qismlarini o‘zaro proporsiyalashni ko‘rsatib berishga, harakat natijasida ularda o‘zgatishlarda o‘rgatish.
2
Tasviriyni obrazli yorqin qiladigan ba’zi bir harakterli detallarni tasvirlashga o‘rgatish.
3
Predmetning rangini, uning mazmuni va obraz harakterini o‘zaro birlashtirib berishga o‘rgatish.
4
Bo‘yoq, rangli qalam va boshqa ashyolar bilan chizishda texnik ko‘nikmalarni rivojlantirish.