Mavzu: bolalarda fazoviy tasavvurlarni shakllantirish

Tevarak-atrofda mo’ljal olish. Bolalarning atrofdagi narsalarning o’ziga nisbatan vaziyatini so’z bilan ifodalash ko’nikmasini mustahkamlash: so’ngda, chapda, oldinda, orqada, uzoqda, yaqinda.
Bolalarni ko’rsatilgan yo’nalishda mo’ljal olishga, berilgan shart bo’yicha o’z holati o’rnini belgilashga urgatish (shunday turginki, mashina so’ng tomoningda, koptok oldingda bulsin).
U yoki bu predmetni boshqa bir predmetga nisbatan joylashganligini so’z bilan ifodalashga urgatish (kuchukchaning chap tomonida-quyon, kuchukchaning so’ng tomonida - ayiqcha). Bolalarni qog’oz varagi sathini mo’ljalga olishga, qog’ozning so’ng, chap, yuqori, past qismlarini, o’rtasini aniqlashga urgatish.
Maktabgacha yoshidagi bolalarning fazoviy tasavvuri faoliyatning hamma turlari jarayonida kengayadi va mustahkamlanadi. Mashg’ulotlar tarkibiga fazoda mo’ljal olishga doir maxsus mashqlarning kiritilishi ham bso’nga imkoniyat beradi. Tarbiyachi bolalarga chapda eng baland, so’ngda eng past buyum turadigan qilib, buyumlarning kattaliklari bo’yicha kuyishni taklif qiladi, yoki uning o’zi stolga o’yinchoqlarni (it, mushuk, sigir, kuy, kuyon) joylashtiradi va bolalarga murojaat qiladi: “Sigirning yonida nima to’rganini karang va ayting. Mushukdan chapda nima turibdi? Kuy qaysi hayvonlar orasida turibdi?” Sso’ngra tarbiyachi o’yinchoqlarni biri-birining orqasida turadigan qilib aralashtirib kuyadi va suraydi: “Nima birinchi ketmokda? Nimadan keyin mushuk ketmokda? Nimadan oldinda sigir ketmokda? Kuydan keyii nima ketmokda?” va h. k.
Bolalar atrofdagi buyum orasida o’z holatlarini aniqlaydigan mashqlar ham samarali: “Stolning orqasida turibman, stolning yonida, deraza oldida turibman”
Katta guruhda maktabgacha yoshdagi bolalar qog’oz varagida mo’ljal olishga urgatila boshlanadi. Oldingi guruhlarning dasturlarida bunday vazifa yo’qedi. Tarbiyachi rahbarligida bolalar ma’lum miqdordagi buyumlarni ko’rsatilgan yo’nalishda: qog’oz varagining yuqori, pastki qismiga, chap qismiga, so’ng qismiga jonlashtirish malakasini zgallaydilar. Bunday topshiriqlar ham bulishi mumkin: varakning chap qismiga 5 ta doiracha; so’ngiga esa 1 ta ortiq doiracha kuy; varaqning pastki va ustki qismlariga 8 tadan uch burchak joylashtir. Topshiriqni bajarganidan keyin bola kanday shakllardan nechtasini joylashtirganini va kaerlarga joylashtirganini gapirib beradi. Bolalarni buyumlarning qog’oz varagidagi, stoldagi, poldagi holatini belgilash uchun so’zlarni tugri, ma’nosi bo’yicha ishlatishga urgatish kerak.Yil oxiriga kelib bolalar o’zlariga, boshqa odamlarga nisbatan o’rnini so’zlar bilan ifodalay oladigan bulishlari kerak.