Mavzu: Bozor iqtisodiyoti reja


Birinchisi, klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti bo’lib, g’arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlariga davom etgan. Uning asosiy belgilari quyidagicha bo’lgan



Yüklə 0,8 Mb.
səhifə2/3
tarix27.12.2023
ölçüsü0,8 Mb.
#199128
1   2   3
Бозор иқтисодиёти

Birinchisi, klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti bo’lib, g’arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlariga davom etgan. Uning asosiy belgilari quyidagicha bo’lgan:

  • Birinchisi, klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti bo’lib, g’arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlariga davom etgan. Uning asosiy belgilari quyidagicha bo’lgan:
  • 1. Xususiy mulkchillikka asoslagan holda iqtisodiy faoliyat yuritish;
  • 2. Kapital va ishlab chiqarishning korxona miqyosida umumlashganligi;
  • 3. Tadbirkorlar, ishchilar, ishlab chiqaruvchi va iste‘molchilarning shaxsiy erkinligi;
  • 4. Tadbirkorlarning yuqori foyda olishlar uchun kurashlari;
  • 5. Iqtisodiyotning talab va taklif, king bozor narxi va raqobat kurashlari asosida tartiblanishi;
  • 6. Aholining ijtimoiy himoyaqilinmasligi, ishsizlikning va aholi ijtimoiy tabaqalashuvining kuchayishi.

Bozor iqtisodiyotining asosiy ziddiyati ham mavjud: raqobatning kuchsizlanishiga yo’l qo’yish va uni rag’batlantirish.

  • Raqobat kuchsizlanishining ikkita asosiy manbai mavjud:
  • Birinchisi, bozor iqtisodiyotidagi erkin muhitda tadbirkorlar foyda ketidan quvib va o’z iqtisodiy mavqeini yaxshilashga intilib, raqobatning cheklangan yo’lidan ozod bo’lishga harakat qiladilar. Firmalarning qo’shilib ketishi, kompaniyalarning xufyona kelishuvi, shavqatsiz raqobat - bularning hammasi raqobatning kuchsizlanishi va uning tatibga soluvchilik ta‘sirining pasayib borishiga olib keladi;
  • Ikkinchisi, bozor tizimi rag’batlantiriladigan texnika taraqqiyoti ham raqobatning zaiflashuviga olib keladi. Eng yangi texnologiya:
  • juda katta miqdordagi real kapitaldan foydalanishni;
  • yirik bozorlar bo’lishini;
  • kampleksli, markazlashgan va qatiyan bir butun bo’lib birlashgan bozorning tarkib topishi;

Bozorning asosiy belgilari:

  • Bozorning asosiy belgilari:
  • sotuvchi va xaridorning o’zaro kelishuvi, ekvivalentlilik tamoyili asosidagi ayirboshlash;
  • sotuvchilarning xarajatlarni qoplashi;
  • foyda olish va pul to’loviga qodir bo’lish;
  • raqobatchilik muhitini yaratishdir.
  • Bozor ishlab chiqaruvchilar va iste‘molchilar, sotuvchilar va xaridorlar o’rtasidagi pul orqali ayirboshlash (oldi-sotdi) jarayonida bo’ladigan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir.

Yüklə 0,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin