Mavzu: Dasturiy ta’minotni konstruksiyalashga kirish. Ishdan maqsad

Mavzu: Dasturiy ta’minotni konstruksiyalashga kirish.
Ishdan maqsad: Dasturiy taminotni konstruksiyalash modellari usullarini o’rganish, mahsulotni sistemali taxlil qilish hamda maxsus funksiyalarni ishlatishga amaliy ko’nikma hosil qilish.
Nazariy qism.
Dasturiy taminotni turli xil modellari mavjud:
Visual Studio 2005 (VS2005) dasturida dasturlash o`ziga yarasha qulayliklarni yaratadi. Shuning uchun biz shu muhitda dasturlash tilini visual C++ da dasturlashni amalga oshiramiz. Siz esa o`zingizga yoqqan muxitda, dasturlash tilida va albatta o`qituvchining talablarini inobatga olgan holda ishlashingiz mumkin. Misol uchun Borland C++ , turbo C++, Dev C++, Visual C++, Turbo paskal, boorlend Delfy 2009 va Visual Studioning boshqa versiyalarida ishlashingiz mumkin. VS2005 dasturini ishga tushiramiz va VS2005 dasturining asosiy oynasi va bosh sahifa ochiladi (1 - rasm).VS2005 dasturida ko`p dasturlash tillari yordamida dasturlash mumkin misol uchun C#, C++, J#, VB va boshqa dasturlash tillari yordamida dasturlash mumkin. Dasturlashni boshlashdan oldin yangi proyekt yoki yaratilgan proyektni ochib dasturlashimiz mumkin. Biz bu misolda yangi proyekt yaratib dasturlashni boshlaymiz.
Blok sxema:

.

1 – rasm
Yangi proyektni yaratish fayl menyusi yordamida yoki bosh sahifadan yangi proyekt oynasini ochish orqali amalga oshiriladi. Fayl menyusi orqali ochish


File – >New – >Project orqali amalgam oshiriladi bu 2- rasmda ko`rsatilgan.

2 – rasm

Yangi proyekt oynasida (3 - rasm) dasturlash tilini, proyekt turini tanlash, proyekt nomini va qayerda saqlanishini ko`rsatish kerak.

Biz dasturlash tilining Visual C++, proyektni turini Win32 Console Application, nomini Topshiriq1, saqlash joyini ko’rsatamiz, Ok tugmasini bosamiz va shunda 4 – rasmdagi oyna ochiladi.

Bu oynada Next > tugmasini bosamiz va 5 – rasmdagi oyna ochiladi.

Ochilgan oynada proyektning hususiyatlari ko`rsatiladi , biz xech narsani o`zgartirmay Finish tugmasini bosamiz.

Bunda VS2005 ning asosiy oynasi va dasturiy qismi (kodi) saqlanuvchi fayl sahifasi ham ochiladi (6 – rasm). Bu sahifaga misolning dasturiy qismi yoziladi va shu faylda saqlanadi.

Dasturlashga o`tishdan oldin unig algaritmini tuzish kerak. Dasturlash algaritmi yuqorida ko`rsatilgandek bo`ladi. 1 – misolni dasturlash algaritmini ko`rib chiqamiz:

1 – misol.  ;  ;
Ar ifmetik amallarni bajarib A va B sonlarining qiymatini hisoblash kerak. Bu sonlarni hisoblashda 2 ta noma’lum son bor X va Y, nomalum sonlarning qiymatini foydalanuvchi klaviatura yordamida kiritishi kerak. Noma’lum sonlar kiritilgandan keyin arifmetik amallarni bajarib A va B sonlarining qiymatiga ega bo`lamiz va bu qiymatni ekranga chop ettirishimiz kerak, ya’ni foydalanuvchi topshiriq natijalarini ko`rsin va shu bilan dastur tugaydi. Endi bu ketma-ketliklarni blok sxema ko`rinishida yozamiz:Blok sxema:
Algaritmini yozib bo`lgandan keyin shu algoritm asosida dasturiy qismini yozamiz (7 – rasm).

Ishga tushirish tugmasi

Dasturiy qisimni yozib bo`lgandan so’ng dasturni kompilyatsiya qilish va ishga tushirish kerak. Kompilyatsiya qilish va ishga tushirish uchun asosiy oynadagi ishga tushirish tugmasi bosiladi va dastur ishga tushadi. Ekranda qora oyna ochiladi (8 – rasm) va foydalanuvchi o`rnida o`zim dasturni ishlashini tekshiraman. Ya’ni noma’lum sonlarning qiymatini klaviatura yordamida kiritaman. Bunda ekranda so`ralgan noma’lum (X) ning qiymatini klaviatura yordamida kiritaman va Enter tugmasini bosaman va keyingi noma’lum (Y) ning qiymatini va klaviatura yordamida kiritaman va Enter tugmasini bosaman. Noma’lum sonlar kiritilgandan so’ng ekranda A va B sonnining natijalari ekranda chiqadi (9 – rasm) va bu natijalarni to`g`riligini tekshirib ko`raman (matematik usul bilan). Dastur yopilishi (tugashi) uchun ixtiyoriy sonni klaviatura yordamida kiritaman va klaviaturadagi Enter tugmasini bosaman. Shunda dastur o`z ishini tugatadi.

Har bir misolda ma’lum murakkab matematik funksiyalarni bajarib 2 sonning qiymatini hisoblash kerak. Bu sonlarni hisoblagandan avval hisoblash algaritmini tuzish kerak so’ngra murakkab arifmetik ketma – ketlikni hisoblash kerak. Hisoblash algaritmining arifmetik amallari qavslar yordamida guruhlash orqali amalga oshiriladi. Guruhlangan ariifmetik amallar bajarilganidan so`ng ketma – ketlik qiymatiga ega bo`lamiz va bu qiymatni ekranga chop ettirish kerak- ya’ni foydalanuvchi topshiriq natijalarini ko`rishi bilan dastur tugaydi. Endi bu ketma - ketliklarni blok sxema ko`rinishida yozamiz. Blok sxemada hisob-kitob algaritmi ko`rsatilmaydi .
Blok sxema:

Misol uchun 2 – topshiriqning 1 – misolini yechib ko`ramiz.

Biz bu misolda yangi proyekt yaratib dasturlashni boshlaymiz. Yangi proyektni yaratish fayl menyusi yordamida yoki bosh sahifadan yangi proyekt oynasini ochish orqali amalga oshiriladi. Fayl menyusi orqali ochish File – >New – >Project orqali amalga oshiriladi. Yangi proyekt oynasida dasturlash tilini, proyekt turini tanlash, proyekt nomini va qayerda saqlanishini ko`rsatishi kerak. Bunda dasturlash tilining Visual C++, proyektni turini Win32 Console Application, nomini Topshiriq1, saqlash joyini ko’rsatamiz, Ok tugmasini bosamiz . Bu oynada Next > tugmasini bosamiz va oyna ochiladi.Ochilgan oynada proyektning xususiyatlari ko`rsatiladi biz esa xech narsani o`zgartirmay Finish tugmasini bosamiz. Bunda VS2005 ning asosiy oynasi va dasturiy qismi (kodi) saqlanadigan fayl ochilgan saxifa ham ochiladi (6 – rasm). Bu sahifaga misolning dasturiy qismi yoziladi va shu faylda saqlanadi. Dasturlashga o`tishdan avval unig algaritmini tuzish kerak. Dasturlash algaritmi yuqorida ko`rsatilgandek bo`ladi. 1 – misolning dasturlash algaritmini ko`rib chiqamiz.
1 – misol.  ; ;  ;
Arifmetik amallarni bajarib A va B sonining qiymatini hisoblash kerak. Bu sonlarni hisoblashda murakab matematik funksiya (ildiz osti) ni hisoblash kerak buning uchun matematik murakkab funksiyalar to`plami (math.h) kerak. Ular yordamida murakkab funksiyalarni hisoblash mumkin. A va B sonning qiymatini hisoblagandan keyin murakkab arifmetik ketma-ketlikni hisoblash kerak. Bunda murakkab ketma – ketlikni dasturlash tiliga moslab hisoblash algoritmini yozamiz.
Qavslar tagidagi ko`rsatilgan sonli ketma – ketlik bo`yicha hisoblashni amalga oshiramiz. Hisoblash ketma-ketligi amalga oshirilgandan keyin qiymatni ekranga chop ettirish kerak, ya’ni foydalanuvchi topshiriq natijalarini ko`rsin va shu bilan dastur tugaydi. Endi bu ketma ketliklarni blok sxema ko`rinishida yozamiz:

Blok sxema:

Algoritmini yozib bo`lgandan keyin shu algaritm asosida dasturiy qismini yozamiz .
Dasturiy qisimni yozib bo`lgandan keyin dasturni kompilyatsiya qilish va ishga tushirish kerak. Kompilyatsiya va ishga tushirish asosiy oynadagi ishga tushirish tugmasi orqali amalgam oshiriladi va dastur ishga tushadi. Ekranda qora oyna ochiladi (8 – rasm) , C sonning natijasi ekranda chiqadi va bu natijani to`g`riligini tekshirib ko`ramiz (matematik usul bilan). Dastur yopilishi (tugashi) uchun ixtiyoriy sonni klaviatura yordamida kiritamiz va klaviaturadagi Enter tugmasini bosaman. Shunda dastur o`z ishini tugatadi.

XULOSA
Men bu bajargan amaliy ishimdan juda ham ko’plab bilimlar oldim, Jumladan bu dastur yaratilishi uchun Dasturiy Ta’minot tizimini konstrusiyalashni o’rganish jarayonida shaxsiy o’rganish imkoniyatiga ega bo’ldim. Bu dasturning asosiy maqsadi hozirgi kunda taraqiyt va rivojlanayotgan asrda turgan ekanmiz, bunda bu rivojlanish barcha jabhalarda namoyon bo’lishi kerak. Bu yerda dastur turli xil dasturlarni boshqaruv tizmini loyixalashga qaratilgan. Pirovardida aytishimiz mumkinki, bugungi kunda aksariyat tadbirkorlik tashkilotlari o'zlarining ishlarini ofis dasturiy ta'minot paketlaridan foydalangan holda amalga oshirmoqdalar. Foydalanishga kelsak, amaliyot shuni ko'rsatadiki, bu juda aniq va ko'pincha mutlaqo oqlanadi. Buxgalteriya hisobi autsorsingga topshirilgan har qanday tashkilot misol bo'la oladi - bu holda yangi dasturiy ta'minotga o'tish jarayoni silliq va hech narsa bilan murakkablashmaydi. Yoddan chiqarmaslik kerak bo'lgan asosiy narsa - bu yangi dasturiy ta'minot to'plamini tatbiq etish, tashkilot xodimlarini o'qitish va qo'llab-quvvatlashga mas'uliyatli munosabatda bo'lish zarur. Va nihoyat, Pro to'plamini ko'rib chiqamiz. Bunday holatda tub farqlar mavjud deb aytishimiz mumkin. Birinchidan, ushbu dasturiy ta'minot to'plami MS Office-dan turli xil versiyalardagi rus tilidagi hujjatlar uchun eng moslangan. Ushbu ustunlik to'liq miqyosda 1C: Enterprise 7.x yordamida yaratilgan MS Excel fayllari bilan ishlashda seziladi. Bundan tashqari, bunday to'plam "milliy hujjat aylanishi" uchun juda ko'p moslashuvchan qobiliyatlarga ega, chunki unda dizayn uchun ham GOSTlar, ham RF standartidagi hujjatlar uchun ko'plab birlashtirilgan shablonlar mavjud.