Mavzu Dinamik makroiqtisodiy tahlil faniga kirish Reja

3.Soliq va byudjet siyosatidagi o’zgarishlar 
Byudjet-soliq siyosatining o’ziga xos bo’lgan eng asosiy xususiyati shundan
iboratki, bu siyosat mamlakat ishlab chiqaruvchi kuchlarining rivojlanishiga va
iqtisodiy muvaffaqiyatlarga uzluksiz ravishda ta’sir ko’rsatib turishga yo’naltirilgan
bo’lishi kerak. Bilamizki, yaqin o’tmishda mamlakatimiz iqtisodiy va ijtimoiy
taraqqiyotiga, ma’lum ma’noda, to’sqinlik qilib qolgan byudjet-soliq siyosati yurgizildi.
Buning ustiga shu davrlar mobaynida mamlakat taraqqiyotini ta’minlashda faol byudjet-
soliq siyosatning roliga yetarlicha baho berilmadi. Jamiyat hayotining barcha
jabhalarida va eng avvalo, iqtisodiy sohada moliyaviy munosabatlarning roli buzib
ko’rsatildi. Moliya va moliyaviy dastaklarning faol roli inkor etilib, byudjet-soliq
siyosat talab etilgan muammolarni hal qilishga qaratilgan zarur usullarni ishlab
chiqishga ojizlik qilib qoldi. Rivojlanishning uzoq davriga mo’ljallangan va ilmiy
jihatdan asoslangan konsepsiyalarning ishlab chiqilmaganligi, kam samara beradigan,
qisqa muddatli foyda olishni ko’zlab amalga oshirilgan chora-tadbirlar iqtisodiyotni
qiyin ahvolga olib keldi.
O’zbekiston iqtisodiy rivojlanishda bozor munosabatlariga yuz tutar ekan, ijtimoiy
hayotning barcha sohalarida bo’lgani kabi, moliyaviy munosabatlarida, shu jumladan

---

---

byudjet-soliq siyosatida ham chuqur islohotlarni amalga oshirishga to’g’ri keldi.

Belgilangan strategik vazifalar davlatning taktik chora-tadbirlari asosida bajarila
boshlandi. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7-fevral
“O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi
to’g’risida”gi 4947-sonli Farmonini qabul qilinishi mamlakatimiz kelajagini
belgilaydigan hamma sohadagi strategiyani yaratdi .
Bu borada O’zbekiston Respublikasining 2020 yil 30 dekabrdagi “2021 yil uchun
O’zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to’g’risida”gi Qonuni qabul qilinganligi
hamda yangi tahrirdagi Soliq kodeksining qabul qilinishi bilan byudjet-soliq siyosati
tizimida qator o’zgartirish va qo’shimchalar kiritildi. Buni 2021 yil 1 yanvardan boshlab
esa, Soliq kodeksining umumiy qismi bo’yicha endilikda barcha soliq turlari bo’yicha
soliq stavkalari Soliq kodeksi bilan belgilanishini ijobiy faoliyat deb qayd etish
mumkin. Mamlakatimizda pul-kredit siyosati, baho siyosati, investision siyosat, ijtimoiy
siyosat, migarasion siyosat va boj siyosatida ham keskin ijobiy siljishlar samarali
tarafga o’zgardi.
Endilikdagi asosiy vazifalarimiz mamlakatimiz byudjet-soliq siyosati muammolari
qatoriga uning davr bilan hamnafasligini ta’minlash, uning davlatimiz rivojlanishining
o’zgargan sharoitlariga tezda moslasha bilishini ta’minlash, o’z yechimini kutayotgan
vazifalarni hal etish uchun kerakli usullarni o’z vaqtida topa bilish, strategik konseptual
yechimlarni ishlab chiqish, mablag’larga qarab yashash talabiga rioya etilishini
ta’minlash, fuqarolar ijtimoiy talab-ehtiyojlarini qondirishning moliyaviy bazasini, ya’ni
asosini belgilashda qoldik usulidan ijtimoiy xarajatlarning adresliligini ta’minlashga
o’tish kabi tadbirlar kiradi.
Shu bilan birgalikda hozirgi sharoitda ishlab chiqilgan davlat byudjet-soliq siyosati
konsepsiyasining maqsadi iqtisodiyotni barqaror rivojlantirish, ijtimoiy ishlab chiqarish
samaradorligini butun choralar bilan oshirish asosida jamiyat a’zolarining turmush
farovonligi darajasini ta’minlashdan iborat. Byudjet-soliq siyosati strategiyasining
ijtimoiy yo’naltirilganligi xalq farovonligini oshirishga yuboriladigan moliya
resurslarini ko’paytirish imkoniyatlarini qidirib topishda namoyon bo’libgina qolmay,
balki iqtisodiy siyosatning bosh maqsadiga butunlay yangicha yondoshuvda ham

---

---

namoyon bo’ladi va endilikda aholi turmush darajasi va ishlab chiqarishning o’sishini

moliya resurslardan samarali foydalanish yo’nalishlarini belgilaydi.
Byudjet-soliq siyosatini faollashtirish maqsadida moliyaviy resurslarni qayta
taqsimlash amaliyotini tubdan o’zgartirish katta ahamiyatga ega. Byudjet vositasida,
shuningdek, yuqori tashkilotlar orqali amalga oshiriladigan «vertikal» uslubga qarama-
qarshi moliyaviy resurslarni moliya bozori orqali «gorizantal» qayta taqsimlash ham
borgan sari yanada keng rivoj topadi. Mablag’larning o’tkazib turilishi esa moliyaviy
resurslardan talab va taklifdan kelib chiqqan holda foydalanishni nazarda tutadi.