Mavzu: dnk replikasiyasi va rekombinatsiyasining molekulyar mexanizmlarini video roliklar yordamida o’rganish

A+G=S+T
yoki
A+G\S+T=1 
2. Adenin va sitozinning miqdori guanin va timinning miqdoriga tengdir: 
A+S=G+T
yoki

A+S\G+T=1
3. Adenin miqdori timin miqdoriga teng, guanin miqdori esa sitozin miqdoriga teng:
A=T
va
G=S; A\T=1; G\S=1 
4. Bundan tashqari spetsifiklik koeffitsiyenti o‘ziga xos bo‘lib, u 
G+S\A+T
nisbati bilan 
belgilanadi. Hayvonlar va ko‘pchilik o‘simliklar uchun koeffitsiyent 1 dan past (0,54-0,94), 
mikroorganizmlar uchun esa 0,45-2,57 oralig‘idadir.
A.N. Belozerskiy va uning o‘quvchilari olgan natijalarga asosan tabiatda AT-tur DNK 
(xordali va umurtqasiz hayvonlarda, yuqori o‘simliklarda, ba’zi bakteriya, zamburug‘li 
organizmlarda) va GS- 67 tur DNK (aktinomitsetlar, ba’zi bakteriya va viruslar) mavjudligi 
ko‘rsatilgan.
Monomer molekulalar nuklein kislotalarning strukturali birligi hisoblanadi va ular 
mononukleotidlar deb ataladi. Demak, nuklein kislotalar polinukleotidlardir. Mononukleotidlar 
uchta spetsifik komponentlardan tarkib topgan: azot asosi, uglevod, fosfat kislota, bunda uglevod 
o‘rta o‘rinni egallaydi. Azot asosini uglevod bilan hosil qilgan birikmasi nukleozid deb ataladi, 

---

mononukleotiddan ishqor yoki spetsifik ferment – nukleotidaza ta’sir etishi natijasida gidrolitik 
yo‘l bilan hosil bo‘ladi.
Nuklein kislotalar molekulalaridagi mononukleotid murakkab efir bog‘i bilan birikkandir. 
Bu bog‘ bir mononukleotidlarning fosfat qoldig‘i bilan boshqa mononukleotid pentoza 
qoldig‘ining 3-gidroksil guruhidan hosil bo‘lgan (3’,5’-fosfodiefir bog‘).
Shunday qilib, nuklein kislotalar nukleozidmonofosfatlarning chiziqli polimerlari – 
polinukleotidlardir. Polinukleotidning uchlari tuzilishi jihatidan bir-biridan farq qiladi: bir uchida 
erkin 5-fosfat guruhi (5-uchi) bo‘lsa, ikkinchi uchida erkin 3-OH-guruh (3-uchi) bo‘ladi. 
Turli nuklein kislotalar molekulasidagi mononukleotid qoldiqlarining soni, nukleotid 
tarkibi va nukleotid qoldiqlarining navbatlashib borish tartibi bilan bir-biridan farq qiladi (aslida 
asoslarning navbatlashib borish tartibi bilan, chunki barcha monomerlarning pentozofosfat 
qismlari bir xil bo‘ladi). Nuklein kislotalarning birlamchi strukturasini qisqacha tasvirlash uchun 
bir harfli nukleozidlar simvollaridan foydalaniladi: A-adenozin, G-guanozin, S-sitidin, Uuridin, T-
timidin. 
Masalan, RNK ning birlamchi strukturasi mana bunday yozuv tarzida ifodalanishi mumkin: