Мавзу: Экология фани ҳақида умумий тушунча

5.O’rta Osiyo va O’zbekistonda ekologiyaning rivojlanishi . 
O’rta asrlarda O’rta Osiyoda yashab ijod etgan olimlardan Muhammad Muso al-Xorazmiy, 
Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino va b.q.r. tabiiy fanlarini rivojlanishiga 
katta hissa qo’shganlar. 
O’rta Osiyoni o’rgangan olimlardan I.A.Severstov, A.N.Krasnov, D.N. Kashkarov, 
E.R.Korovin maktablarini shakllanishida ekologik yo’nalish muhim ahamiyatga ega bo’ldi. 
P.A.Baranov, I.A.Raykova, R.I.Abolin, M.V.Kul’taisov,I.I.Garanitovlarning ekologo- 
fitostenologik qarashlari ham ular chop ettirgan bir qancha asarlarda yoritildi. 
Kashkarov D.N, Zoxidov T.Z, Meklenburtsov R.N. biostenozlarni ekologik nuqtai-nazardan 
tasvirlashdi. 
Halqimiz qadimdan ekologik madaniy merosga ega bo’lib kelgan. Shuningdek o’tgan buyuk 
allomalarimizning ham tabiat, tirik organizmlar va ularning tashqi muhit bilan o’zaro aloqalariga 
doir masalalarga to’xtalib o’tganligining guvohi bo’ldik. O’zbekiston Respublikasi FA Botanika, 
Zoologiya institutlari olimlari va hayvonlar ekologiyasiga bag’shlangan ishlarni olib borganlar va 
bormoqdalar. 
O’zbekiston o’simliklar dunyosini ekologik, floragenetik va fitostenologik yo’nalishlarda 
M.S.Popoov, E.P.Korovin, K.Z.Zokirov, A.Muzaffarov, I.I. Granitov, S.S.Saxobiddinov, 
M.M.Nabiev, A.Butnov va b.q.r. hisoblanadi. 
O’zbekistonda ekologik yo’nalishdagi ishlarning asoschilari D.N.Kashkarov, va 
E.P.Korovin hisoblanadi. Ularning 1930 yillarda chop etilgan “Muhit va jamoa”, “O’rta Osiyo va 
Qozog’ston cho’llarining turlari va ulardan xo’jalikda foydalanish istiqbollari”,” Cho’ldagi hayot” 
asarlarining yaratilishi bo’ldi.
O’zbekistonda hayvonot olamini o’rganish D.N.Kashkarov faoliyati bilan bog’liq. U 1928 
yilda AQSh ga bordi va bu erda ekologiya o’sha vaqtda ancha rivojlangan edi. U 7 oy yirik 
ekologlarning Adams, Shelvord,Chepman, Grinell,Elli,Teyler,Forxis va boshqalarning ishlarini 
o’rgandi va 12 ta universitet, muzey va qo’riqxonalar bilan tanishdi.
Uning davomchilari akademiklar T.Z.Zoxidov, A.M.Muhammadiev, UzFA sining muxbir 
a’zolari V.V.Yaxontov,M.A.Sultonov, R.O.Olimjonov hayvonot olamining tadqiq qilishda ekologik 
yo’nalishda 
izlanishlar 
olib 
borganlar. 
Bu 
borada 
E.Gan, 
O.G.Davletshina, 
M.Qodirova,X.S.Solixboev, O.P.Bog’danov, G.I.Ishunin va b.q.r. ishlari ham taxsinga sazovar. 
Bugungi kunda UzFA zoologiya institutining UzFA muxbir a’zosi, prof.D.A.Azimov 
boshchiligidagi olimlarning olib borayotgan ishlari mustaqil Vatanimizda hayvonot olami 
ekologiyasining dolzarb muammolariga bag’shlangan.