Mavzu: Farmoyish hujjatlarining boshqaruvdagi ahamiyati va tuzilmasi

FARMON — 1) muayyan mamlakatlarda davlat boshligi (Prezident) chiqaradigan muhim huquqiy hujjat. F. bilan, odatda, shaxslar yuksak lavozimga tayinlanadi va lavozimidan ozod qilinadi, favqulodda yoki harbiy holat tartibi joriy etiladi, orden va medallar bilan mukofotlash amalga oshiriladi, oliy harbiy va faxriy unvonlar beriladi, umumnormativ xususiyatga ega boʻlgan qarorlar rasmiylashtiriladi. Umumiy qoidaga koʻra, F. mazkur davlat konstitutsiyasi va qonunlariga (OʻzRda — Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, Krraqalpogʻiston Respublikasining Konstitutsiyasi va OʻzR qonunlariga) zid boʻlmasligi kerak. Oʻzbekiston Respublikasida Prezident F.lari Oliy Majlis yoki Vazirlar Mahkamasi roziligisiz mustaqil tarzda Prezident tomonidan qabul qilinadi

Korxona, tashkilot buxgalteriyasida hujjatlar juda ko’p ishlatiladi. Ularning mazmuni  va xususiyatlarini bilish uchun turkumlarga ajratish kerak. Buxgalteriya hujjatlarini bajaridigan vazifalariga, to’zilish joyiga va tartibiga hamda kanchalik operatsiyani aks ettirishiga qarab turkumlash mumkin. Buxgalteriya hisobida bajaradigan vazifalariga kura ular quyidagi guruhlarga bo’linadi. 1. Farmoyish hujjatlari. 2. Tasdiqlovchi hujjatlar. 3. Kombinatsiyalashtirilgan hujjatlar. 4. Buxgalteriya rasmiylashtirish hujjatlari. 

1.Farmoyish hujjatlari
yordamida biron xo’jalik operatsiyasini amalga oshirish uchun
buyruq yoki ko’rsatma beriladi. Masalan.korxona xodimini ishga qabul qilish yoki bushatish
haqidagi buyruqvakolatnoma,bankdan naqd pul olishga yozilgan chek va hokazo. Bu hujjatlar
operatsiya bo’lishdan avval yoziladi va shuning uchun ham hisobda operatsiyani aks
ettirishga asoso bula olmaydi. Faqat operatsiya sodir bo’lgandan keyin farmoyish hujjat
asosida tegishli buxgalteriya yozuvini tasdiqlashda foydalaniladi.
2.Tasdiqlovchi hujjatlar
ma'lum bir xo’jalik operatsiyasining bo’lib
utganligini isbotlaydi. Masalan,materiallarni omborga qabul qilishda
rasmiylashtirilgan kirim orderi,ishchi va xizmatchilarga ish haqi to’lash vedomosti va shu
kabi hujjatlar.
3. Kombinatsiyalashtirilgan hujjatlar
bir necha xil hujjatlarning belgilarini o’zida
mujassamlashtiradi. Ularning afzalligi shundaki,kator hujjatlar belgilarini umumlashtirish
bilan hujjatlar sonini kamaytirish. Buxgalteriya apparati ishini ixchamlashtirish imkonini
beradi. Masalan,kassa chiqim orderi bu hujjat bir vaqtning o’zida farmoyish.tasdiqdovchi va
buxgalteriya rasmiylashtirish hujjatidir.