Mavzu: Gen faoliyatining boshqarilishi Kirish Asosiy qisim

1 - urugianmagan tuxum hujayra; 2 - ultrabinafsha nurlar bilan nurlantirish;

3 - itbaliq; 4 - itbaliq ichagi; 5 - ichak hujayrasi; 6 - mikropipetka; 7 - ichak yadrosi; 8 - retsipient yadrosi; 9 - blastula; 10- boiinish yo‘q;

11. 
    — normal boimagan embrion; 12 - voyaga etgan baqa.
    

Ular sun’iy tayyorlangan oziqa muhitida ko‘paytirildi. So‘ngra ular­ning genotipiga talassemiyaning normal, ya’ni dominant geni gen injeneriyasi metodi yordamida kiritildi. Bu gen eritrotsitlami strukturaviy va funksional normal holatga qaytardi. Bundan tashqari shu eritrotsit hujayrasining o‘ziga metatriksat omiliga chidamlilikni ta’min etuvchi gen ham kiritildi. Bu kimyoviy birikma ta’siriga chidamlilik xususiyatini ham tajribadagi eritrotsit hujayrasining o‘zida hosil qilish zarurligini ko‘zlab, uning genotipiga ikkinchi gen ham kiritildi. Bu xususiyat tajribadagi eritrotsit hujayralarga kelgusida hayotchanligini saqlab qolish imkoniyatini beradi.

Gen injeneriyasi metodi bilan tayyorlangan eritrotsitlar bctobning suyagidagi ilik hujayralariga qo‘shib yuboriladi. Biroz vaqtdan keyin ularga saralab tanlovchi metatriksat moddasini ta’sir ettiriladi, bu modda ta’siri asosida chidamlilik hamda funksional va strukturaviy normal geniga ega boigan eksperimental eritrotsit hujayralari yashab qoladi, ko‘payadi. Talassemiya, ya’ni kasal eritrositlar qirilib ketadi. Bu metodni talassemiya rak kasalini davolashda samarali ishlatish mumkin ekanligi isbotlandi.

Shunday qilib, genetik injeneriya biologiyaning jumladan, genetika­ning muhim dolzarb nazariy masalalarini samarali tadqiq qila olishini isbotladi. Kashf etilgan nazariy qonuniyatlarga asosan genetik injeneriya organizm genetik axborotini maqsadga muvofiq o‘zgartirib, qayta qurish- ning metodlarini yaratdi. Yuqorida bayon etilgan tadqiqotlar natijasida yaratilgan genetik injeneriya metodlarini tibbiyot, insonni ekologik toza oziq-ovqat, suv va havo bilan ta’minlash kabi dolzarb muammolami hal qilishda qoilanilmoqda.

Genetikaning muammolarini tadqiq qilishning kelgusida yanada samarali boiishini ta’min etish uchun genetik injeneriya metodlarini yanada takomillashtirish va molekular genetika yaratgan genlar bankini yanada boyitish zarur. Genetik injeneriya oldida hozircha hal qilinmagan, hal qilinishi uchun uzoq yillar davomida tadqiqotlar o'tkazilishi zarur boigan ilmiy va amaliy muammolar ko‘ndalang turibdi.

Foydalanilgan adabiyotlar
1.Xoлиқов П.Х., Қурбонов А.Қ. ва бошқалар. Тиббий биология ва умумий генетика. “Зиѐнашр”. Тошкент. 2018й.

2.NishonboyevK.N, HamidovJ.H.-"Tibbiybiologiyavagenetika". Davlat ilmiy nashriyoti. Toshkent, 2005y. 3.Ярыгин М. “Биология”.Учебник. М.,1999 г

4.Бочков Н.П. Клиническая генетика. Москва. 2004 г. Учебник для вузов.

5.Фогель Ф., Мотульски А. «Генетика человека» 3 жилдда. 1989 г.

6.Гигиена и основы экологии человека. Под редакции учебник.