Mavzu: Harf va tovush tahlili bajardi: saytiyeva gulshirin Harf va tovush

MAVZU: Harf va tovush tahlili
BAJARDI: saYTIYEVA Gulshirin
«Harf va tovush
tahlili»

• 1-sinfda fonetika va grafikani (fonetika yunoncha phone —tovush; grafika yunoncha grafike — chizuv) o‘rganishga katta o‘rin beriladi. O‘quvchilar so‘zni to‘g‘ri talaffuz qilish, bo‘g‘inlarga bo‘lish, o‘rganiladigan har bir tovushni aytilishi va yozilishini qunt bilan o‘zlashtirish uchun analiz, sintez, taqqoslash, guruhlash singari aqliy mashqlarni o‘qituvchi ko‘rsatmasi asosida muntazam bajaradi. Shunda ular so‘zlar tarkibidagi tovushlarning tabiati, o‘zaro ta’siri kabi ayrim boshlang‘ich bilimlarni egallash malakasiga ega bo‘lishadi.

1-sinfning «Ona tili» darsligida (2-yarim yillikda) berilgan mashqlar asosida o‘quvchilar so‘zning tovush tarkibini aniqlashadi, so‘zdagi tovushlarni tartib bilan aytishga va yozuvda ifoda etishga o‘rganishadi. Shu tarzda ular o‘zbek alifbosi haqida quyidagicha ma’lumotga ega bo‘ladilar:

1-sinfning «Ona tili» darsligida (2-yarim yillikda) berilgan mashqlar asosida o‘quvchilar so‘zning tovush tarkibini aniqlashadi, so‘zdagi tovushlarni tartib bilan aytishga va yozuvda ifoda etishga o‘rganishadi. Shu tarzda ular o‘zbek alifbosi haqida quyidagicha ma’lumotga ega bo‘ladilar:

• — o‘zbek alifbosida faqat bir nutq tovushini ifodalaydigan harflar 24 ta;
• — ikki harf birikmasi bilan ifodalanadigan nutq tovushlari —3 ta (sh, ch, ng);
• — bir belgi bilan nomi o‘zgargan harflar 2 ta (o—o‘, g—g‘);
• — umumiy harflar soni 29 ta, tovushlar esa 30 ta («j» harfi ikki tovushni bildiradi: jajji, jurnal).

Jarangli undoshlar:

• Jarangli undoshlar:
• b, v, g, d, z, j, j, q y, l, m, n, r, ng
• Jarangsiz undoshlar:
• p, f, k, t, s, ch, sh, x q, q
• Bolalar jufti yo’q jarangli undoshlar so’zning oxirida kеlganda ham talaffuzi yozilishiga mos kеlishini bilib olishlari еtarli. Jufti bor jarangli undoshlar so’z oxirida kеlganda bunday moslik bo’lmaydi.