Hissiy ton. hissiyot ko’pincha faqat hissiy tus sifatidagi ruhiy jarayonlaming o’ziga xos tomoni tariqasida namoyon bo’ladi. Yoqinili suhbatdosh, kuiguii voqea, yoqimsiz hid, zerikarli kitob, ko’ngildagi mashg’ulot, hushchaqchaq sayohat, og’ir ish kabiSar. Hissiy ton tushunchasiga ko’pgina adabiyotlarda turiicha ta'riflar uchraydi. Jumiadan, A.V.Petrovskiyning "Umurniy psixologiya" darsligida hissiy ton sezgi yoki idrok jarayonida shaxsning idtok qiiingan narsa va hodisaga munosabatini ifodalovchi maxsos hissiy bo’yoq yoqiniii yoki yoqimsiz idrok bilan bog’langan hissiyot. deb ta'riflanadi. Professor E.G.G'oziyev tomonidan hissiy ton u yoki bu hissiyotning inson tomonidan bevosita kechirilishi (kechishi) jarayonidan iboratdir. Q.Turg’unov lug’atida hissiy ton - hissiyot sezgi yoki idrok jarayonida sbaxsning idrok qiiingan narsaga hodisaga munosabatini ifodalovcbi maxsus emosional bo’yoq yoqimli va yoqimsiz kechinma bevosita sezgi yoki idrok bilan bog’g’langan hissiyot. Masalan, og’riq bir qator qo’zg’ovchilar yaqqol ifodalangan yoqimsiz hissiy ton biian ajralib turadi. Ko’pincha emotsiyalar o’zining ta'sirchanligi bilan bir-biridan ajralib turishiga qaramay, bunday sifatni hissiy hoiatlar sieaik (yunoncha so’zdan olingan bo’lib, kuch degan ma'noni angiatadi) xususiyatli deyiiadi. Bunda emofsiyalar dadil xatti-harakatlarga, mantiqiy mulohazalarga, nisbiy izlanishlarga kuch quwat, qanoat bag’ishlaydi. Masalan, xursandchilikdan shaxs "parvoz qiladi", "yulduzci narvonsiz oladi", kimiargadir xolis yordam qilishga shoshadi. Faollik qilib, tinchimasiik uning sifatiga aylanadi. Q.Turg’unov iug’atida stenik hisga quyidagi ta'rif!ar uchraydi: stenik hislar shaxsning hayot faoliyatini kuch-g’ayratining orttiradigan barcha bilish jarayonlarins faoJlashtsradigan ijobiy hissiyot turi
Affekt tushunchasiga berilgan ta'riflarga asossy e'tiborni qaratadigan bo’lsak bu ham shaxsning kuchli emosionat holatlari biian bog’liqdir. Q.Turg’unovning lug’atida aytilishicha, affekt tez va kuchli paydo bo’lib, shiddat bilan o’tadigan qisqa rauddatli emosional holatdir. A.Y.Petxovskiynmg "Umumiy psixoioglya" darsligida affekt haddan ziyod tez kechishi bilan miyada paydo bo’luvchi, shaxsni tez qamrab oluvchi, jiddiy o’zgarishlarni yuzaga keltiruvchi jarayonlar ustidan irodaviy nazorat buzilishiga yetaklovchi organizm a'zolari funksiyasini izdan chiqaruvchi emotsional jarayoniarga aytiladi. M.Vohidov darsligida affekt to’satdan tez paydo bo’iib, tez orada o’tib ketadigan nihoyatda kuchli hissiy holat sifatida e'tirof etiladi.
Affekt tushunchasiga berilgan ta'riflarga asossy e'tiborni qaratadigan bo’lsak bu ham shaxsning kuchli emosionat holatlari biian bog’liqdir. Q.Turg’unovning lug’atida aytilishicha, affekt tez va kuchli paydo bo’lib, shiddat bilan o’tadigan qisqa rauddatli emosional holatdir. A.Y.Petxovskiynmg "Umumiy psixoioglya" darsligida affekt haddan ziyod tez kechishi bilan miyada paydo bo’luvchi, shaxsni tez qamrab oluvchi, jiddiy o’zgarishlarni yuzaga keltiruvchi jarayonlar ustidan irodaviy nazorat buzilishiga yetaklovchi organizm a'zolari funksiyasini izdan chiqaruvchi emotsional jarayoniarga aytiladi. M.Vohidov darsligida affekt to’satdan tez paydo bo’iib, tez orada o’tib ketadigan nihoyatda kuchli hissiy holat sifatida e'tirof etiladi.
Affekt lotincha so’z bo’lib, ruhiy hayajon ehtlros degan ma'noni anglatadi. Affektlarko’pincha to’satdan paydo bo’ladi va ba'zan bir necha minut davom etadi. Affekt holatida kishini ongini tasawur qilish, fikr qilish qobiliyati torayadi, susayib qoladi, Affektlar vaqtida odamning harakatlari kutilmagan tarzda portlash siagari birdaniga boshlanib ketadi. Ba'zan affektlar tormozianish holati tarzida namoyon bo’ladi va bunday holatda organizm bo’shashib, harakatsiz bo’Iib va shalvirab qoiadi. Bundayholat ko’pincha odam birdaniga qo’rqqanida, to’satdan quvonganida va shu kabi holatlarda o’zini yo’qotib qo’yish ko’rinishida namoyon bo’ladi.
Affekt holatini boshlanishida shaxs insonly qadriyatlarning barchasidan uzoqlashib, o’z hissiyorining oqibati to’g’risida hatn o’ylarriaydi, hatto tana o’zgarishlari, ifodali harakatlar bilinmay boradi. Kucbii zo’riqish oqibatida mayda kuchsiz harakatlar barham topadi. Toraiozlanish ,miya yarim sharlari po’stini to’liq egallay boshlaydi, qo’zg’aiish po’sfloq csti nerv tugunlaridan oraliq miyada avj oladi, xolos. Buning natijasida shaxs hissiy kechinmasiga (dahshat, g’azab, nafratianish, umidsiziik va hokazolar) nisbatan o' zida kuchli hohish sezadi.
Ma'lumotiarning ko’rsatishicha ko’pincha hissiyotlar afFektiv shaklda o’tishi tajribalarda sinab ko’rilgan.
