Mavzu: Informatika va Axborot Texnalo’giyalari Bo’yich

2.2. Axborot tizimlari
Axborot tizimi - bu turli xil ma'lumotlarni to'plash va qayta ishlash uchun mo'ljallangan dastur yoki dasturiy ta'minot majmuasi. Qayta ishlangan axborotning tabiati va hajmiga, buning uchun mavjud vositalarning moslashuvchanligi va kuchiga qarab, barcha Axborot tizimlari ikkita katta guruhga bo'lish mumkin: shaxsiy tizimlar va professional tizimlar.
Professional axborot tizimlari shaxsiy tizimlarga qaraganda ancha murakkab va qimmatroq bo'lib, ular sizga katta hajmdagi ma'lumotlarni saqlashga imkon beradi va ularni qayta ishlash uchun ilg'or imkoniyatlarga ega. Axborot tizimlari o'rtasidagi tematik yo'nalishga qarab, yuridik, bibliografik, tibbiy va boshqalar ajralib turadi.
Har bir axborot tizimi, xuddi ikki qismdan iborat: plomba va qobiq. Ma'lumotlar bazasi (MB) deb ataladigan tizimning mazmuni tizimdagi ma'lumotlar to'plamidir. Ushbu ma'lumotlarni kiritish, joylashtirish va taqdim etish usullari tizimni yaratish bosqichida tartibga solinadi. Natijada, ma'lumotlar bazasi ichidagi barcha ma'lumotlar ma'lum bir tarzda tuzilgan bo'lib, unga kirish va kerakli ma'lumotlarni qidirishni sezilarli darajada osonlashtiradi.
Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi (DBMS) deb ataladigan axborot tizimining qobig'i maxsus muhitdir. Unda ishlagan holda, foydalanuvchi ma'lumotlar bazasi bilan ishlashi mumkin turli tadbirlar . Bularga quyidagi umumiy operatsiyalar kiradi: ma'lum mezonlarga javob beradigan ma'lumotlar bazasini qidirish, mavjud ma'lumotlarni ko'rish va yangi ma'lumotlarni kiritish, saralash, chop etish va boshqalar.
2.3. Global kompyuter tarmog'i Internet
Internet butun dunyoni qamrab olgan global kompyuter tarmog'idir. Bugungi kunda Internet dunyoning 150 dan ortiq mamlakatlarida 15 millionga yaqin obunachiga ega. Tarmoq hajmi har oy 7-10% ga oshadi. Internet, go'yo turli xil o'rtasidagi aloqani ta'minlaydigan yadroni tashkil qiladi axborot tarmoqlari dunyo bo'ylab turli muassasalarga tegishli, biridan ikkinchisi.
Agar ilgari tarmoq faqat fayllar va elektron pochta xabarlarini uzatish vositasi sifatida ishlatilgan bo'lsa, bugungi kunda resurslarga taqsimlangan kirishning yanada murakkab muammolari hal qilinmoqda. Taxminan ikki yil oldin tarmoqni qidirish va tarqatilgan axborot resurslariga, elektron arxivlarga kirish funktsiyalarini qo'llab-quvvatlaydigan qobiqlar yaratilgan.
Xizmatlarning arzonligi bilan (ko'pincha bu faqat sobit Oylik to'lov foydalanilgan liniyalar yoki telefonlar uchun) foydalanuvchilar Qo'shma Shtatlar, Kanada, Avstraliya va ko'plab Evropa mamlakatlarida tijorat va notijorat axborot xizmatlaridan foydalanishlari mumkin. Arxivlarga bepul kirish Internet tarmoqlari inson faoliyatining deyarli barcha sohalari, yangi ilmiy kashfiyotlardan tortib, ertangi kun uchun ob-havo prognozigacha bo'lgan ma'lumotlarni topishingiz mumkin.
Bundan tashqari, Internet butun dunyo bo'ylab arzon, ishonchli va xususiy global aloqa uchun noyob imkoniyatlarni taqdim etadi. Bu butun dunyo bo'ylab filiallari, transmilliy korporatsiyalar va boshqaruv tuzilmalariga ega firmalar uchun juda qulay bo'lib chiqadi. Odatda, xalqaro aloqa uchun Internet infratuzilmasidan foydalanish sun'iy yo'ldosh yoki telefon orqali to'g'ridan-to'g'ri kompyuter aloqasiga qaraganda ancha arzon.
Elektron pochta Internetdagi eng keng tarqalgan xizmatdir. Hozirda 20 millionga yaqin odam o'z elektron pochta manziliga ega. Elektron pochta orqali xat yuborish oddiy xat yuborishdan ancha arzon. Bundan tashqari, elektron pochta orqali yuborilgan xabar qabul qiluvchiga bir necha soat ichida etib boradi, oddiy xat esa bir necha kun yoki hatto haftalar davomida qabul qiluvchiga etib borishi mumkin.
Hozirgi vaqtda Internet asosan Yevropa davlatlari va AQSh hukumatlarining faol qo‘llab-quvvatlashi hisobiga tiklanish davrini boshdan kechirmoqda. Qo'shma Shtatlar har yili yangi tarmoq infratuzilmasini qurish uchun taxminan 1-2 million dollar ajratadi. Tarmoq kommunikatsiyalari sohasidagi tadqiqotlar Buyuk Britaniya, Shvetsiya, Finlyandiya va Germaniya hukumatlari tomonidan ham moliyalashtiriladi.
Biroq, davlat mablag'lari kiruvchi mablag'larning faqat kichik bir qismidir. tarmoqning “tijoratlashuvi” tobora sezilarli bo‘lib bormoqda (mablag‘larning 80-90 foizi xususiy sektordan kelishi kutilmoqda).