Mavzu: investitsiya faoliyatini moliyalashtirish manbalari va usullari

“Amortizatsiya ajratmalari investitsiya loyihalarini moliyalashtirish manbai sifatida”.

Amortizatsiya – asosiy vositalarni va nomoddiy aktivlarni normativ xizmati muddati davomida qiymatini ishlab chiqarilayotgan mahsulotga o`tkazib borish jarayonidir. Asosiy vositalar tarkibiga xizmat muddati bir yildan kam bo`lmagan, qiymati 50 minimal maoshdan yuqori bo`lgan va o`z qiymatini ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxiga asta sekinlik bilan o`tkazib boradigan ishlab chiqarish vositalar kiradi. Ular: bino, inshoot, asbob- uskuna, mashina, transport vositalari, o`lchovchi uskunalar va h.k.
Asosiy vositalar ishlab chiqarish jarayonida ham jismonan, ham ma‘naviy eskiradi. Ob‘ektlar qiymati hisoblangan amortizatsiya ajratmalari hisobidan qoplanadi.
Amortizatsiya ajratmalari investitsiyalarni moliyalashtirishning muhim manbalaridan biri hisoblanadi. Ular qayta ishlab chiqarishni (ya‘ni takror ishlab chiqarish) tashkil qilib qolmay, balki ma‘lum darajada ularni kengaytirishga ham mo`ljallangan bo`ladi. Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida amortizatsiya korxonaning investitsiya ehtiyojini 70-80 foizini qondiradi. Mamlakatimizni bozor iqtisodiyotiga o`tishi bilan amortizatsiya ajratmalarini investitsiyalarni moliyalashtirish manbai sifatidagi ahamiyati ham o`sdi. Bu birinchi navbatda, asosiy fondlarning tez-tez qayta baholanishi va ko`p korxonalarning zararga ishlayotganligi bilan bog`liq.
Investitsiyalarni moliyalashtirish manbai sifatida boshqalariga nisbatan ustunlik tomoni shundaki, korxonaning har qanday moliyaviy xolatida, bu manba o`z o`rniga ega bo`ladi va doimo korxona ixtiyorida bo`ladi.
Raqobat jarayoni, asosiy fondlarni yangilab turishni talab etadi, bu esa kelgusidagi investitsiyalar uchun jadallashtirilgan amortizatsiya ajratmalarini hisoblashni taqozo etadi. Lekin, bozor iqtisodiyotiga o`tish jarayonida jadallashtirilgan amortizatsiya usulini qo`llash salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Shunday qilib, intensiv tarzdagi qayta ishlab chiqarish amalga oshiriladi. Buning natijasida amartizatsiya ajratmalari, o`zi alohida bir shaklni tashkil qiladi. Boshqa qilib aytganda, kengayadi va investitsiyalash uchun oldingisiga nisbatan barqaror moliyaviy bazaga aylanadi. Shunday qilib, amortizatsiya ajratmalari korxonaning investitsiya faoliyatini tartibga soluvchi muhim vositaga aylanadi.

3.