Mavzu: Kasbiy faoliyatda stresning yuzaga kelishi Mundarija: Kirish i-bob. Kasbiy faoliaytda stress haqida

2.1. Ishga oid muddatlarning qisqa bo'lishi
Kasbiy faoliyatda ishga oid muddatlarning qisqa bo'lishi va ularni yaxshi boshqarish uchun yordamni o'tkazish mumkin:
Muddatlarni aniqlash: Ish bilan bog'liq muddatlarni va qisqacha bo'lishi uchun ishni boshlashdan oldin ish bog'liq maqsad va manfaatlarni sezilarli zarurdir. Muddatlar belgilanishida, ish bilan bog'liq mas'uliyatlar va ularni saqlash uchun zarur bo'lgan vaqt va resurslarni olish kerak.
Muddatlarni vaqtinchalik: Ish o'tkazish jarayonida harakatlarni va nazorat holatini nazorat qilish ham. Bu ishni bajarishda qanday o'zgarishlar yo'riqnomasiga va ishni bajarish jarayonida to'g'ridan-to'g'ri nazoratni amalga oshirishga yordam beradi.
Muddatlarni o'ziga xos yo'nalishlarini aniqlash: Muddatlarni yo'qotishni to'g'irlash. Bu tadbir ishni bajarishda yaxshi foydalanishni olish uchun zarurdir. Yo'nalishni aniqlash uchun, ish bilan bog'liq mas'uliyatlar, muddatlar, va resurslarni yaxshi ko'rsatish zarurdir.
Ish jarayoni monitoringi: Ish jarayoni monitoringi, dasturiy taʼminotlar va tekshiruvlar haqida maʼlumotlar toʻplami. Bu ma'lumotlar ishni bajarishda yo'nalishni saqlash uchun foydali bo'ladi.
Muddatlarni yaxshi yordam: Muddatlarni yaxshi ishlashi uchun rivojlanayotgan texnik va ularni yechish kerak. Muddatlarni yaxshi yordam uchun ishtirokchilarga yuqori ko'rsatma, ishlov berish jarayoni yordam berish, ularni motivatsiyalash va yaxshi yordam ko'rsatish.
Muddatlarni tahlil qilish: Muddatlarni tahlil qilish, ishni ishda muammolar va xatolar aniqlanib, ulardan to'ri qilish uchun kerakli ishlar olib boriladi. Bunday tahlilni amalga oshirish uchun, ishni jarayonida yuzaga kelgan muammolar va xatolarni tahlil qilish zarurdir.
Muddatlarni bajarishning yaxshi natija: Muddatlarni bajarishning yaxshi sifatli ham. Bu tizim ish bilan bog'liq maqsad va manfaatlarni mas'uliyat, ish bilan bog'liq maqsad va vaqtlar bilan ishlashni tashkil qilish, ishni jarayonida yaxshi ko'rsatishga oid muddatlarning qisqa bo'lishi uchun qudratli mahsulotni ta'minlash kabi imkoniyatlarni o'z ichiga oladi. o'tkazishga yordam beradi. Bu dasturiy ta'minot, avtomatik ish jarayonini boshqarish tizimlari, ish jarayonidagi muammolar va xatolarni tuzatish uchun analitik ishlab chiqarish, jarayonda ishtirokchilarni qo'llab-quvvatlash uchun menejment dasturlari kabi ishlab chiqarish bo'lishi mumkin. Bunday ishlab chiqarishni qisqa muddatda amalga oshirish, ishlab chiqarish va ishlab chiqarishni yaxshilash uchun yordam beradi.
Umumiy qoidalar
1. Ushbu Nizom ichki ishlar organlari xodimlari (keyingi o'rinlarda — xodimlar) va O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi ta'lim muassasalari kursant (tinglovchi)larining xizmat o'tash tartibini belgilaydi.
2. Ichki ishlar organlaridagi xizmat (keyingi o'rinlarda — xizmat) davlat xizmatining turi bo'lib, fuqarolarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini, jismoniy va yuridik shaxslarning mulkini, konstitutsiyaviy tuzumni himoya qilish, qonun ustuvorligini, shaxs, jamiyat va davlat xavfsizligini ta'minlash, shuningdek huquqbuzarliklarning oldini olish va profilaktikasini bo'yicha vazifalarni amalga oshirishdan iborat.
3. Xizmatni o'tash quyidagi tartiblarni o'z ichiga oladi:
xizmatga qabul qilish; 
maxsus unvonlar berish va ulardan mahrum etish;
lavozimga tayinlash, lavozimdan ozod etish va rotatsiya;
xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;
xodimning boshqa davlat organlari va tashkilotlariga saylanganida (tayinlanganida, safarbar etilganida) xizmat o'tashi;
attestatsiya o'tkazish;
ta'tillar berish;
huquqiy va ijtimoiy himoya qilish;
xizmat o'tash rejimini ta'minlash;
xizmat muddatlarini uzaytirish, xizmatdan bo'shatish va xizmatga tiklash.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi xalqaro aeroportlarda xavfsizlikni ta'minlash qo'shinlari va qorovul qo'shinlari harbiy xizmatchilarining xizmat o'tashi, O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining harbiy xizmatchilari uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
. Ichki ishlar organlarida xizmatga qabul qilish
4. Xizmatga munosib nomzodlarni tanlab olish maqsadida ta'lim muassasalari, harbiy qismlar, mudofaa ishlari bo'yicha boshqarma (bo'lim)larida, aholi turar joylarida, tashkilot va muassasalarda muntazam ravishda targ'ibot-tashviqot ishlari olib boriladi, ommaviy axborot vositalarida qabul va bo'sh lavozimlar to'g'risida e'lonlar joylashtiriladi, shuningdek O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalarida ochiq eshiklar kuni o'tkaziladi.
5. Xizmatga 165 santimetrdan past bo'lmagan erkaklar va 160 santimetrdan past bo'lmagan ayollaR qabul qilinadi.
Nomzodlarga maxsus biometrik parametrlar o'rnatiladigan bo'linmalar va lavozimlar ro'yxati O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
6. Xizmatga tanlov asosida, ixtiyoriy tartibda yoshi o'n sakkizdan kichik va o'ttizdan katta bo'lmagan, shu jumladan o'ttiz yoshdagi ham, tegishli ma'lumotga ega, shaxsiy va ishchanlik sifatlari, sog'lig'ining holati va jismoniy tayyorgarligi bo'yicha xodimning xizmat majburiyatlarini bajarishga qodir bo'lgan O'zbekiston Respublikasi fuqarolari qabul qilinadi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalaridagi kunduzgi ta'limga o'qishga, yoshi o'n sakkizdan kichik va yigirma beshdan katta bo'lmagan, shu jumladan yigirma besh yoshdagi ham, o'rta, o'rta-maxsus yoki kasb-hunar ma'lumotga ega O'zbekiston Respublikasi fuqarolari hamda ichki ishlar organlarining xodimlari va harbiy xizmatchilari qabul qilinadi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Akademiyasining sirtqi ta'limga o'qishga, yoshi qirq yoshdan katta bo'lmagan, shu jumladan qirq yoshdagi ham, ichki ishlar organlarida kamida uch yillik amaliy ish stajiga, o'rta, o'rta-maxsus, kasb-hunar yoki oliy ma'lumotga ega bo'lgan xodimlar qabul qilinadi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Akademiyasining kasbiy tayyorgarlik fakul`tetiga harbiy xizmat o'tagan (erkaklar uchun) va tegishli o'rta, o'rta-maxsus, kasb-hunar yoki oliy ma'lumotga ega, yoshi o'n sakkizdan kichik va o'ttizdan katta bo'lmagan, shu jumladan o'ttiz yoshdagi ham, O'zbekiston Respublikasi fuqarolari hamda ichki ishlar organlarining xodimlari va harbiy xizmatchilari qabul qilinadi.
Zarur bo'lgan hollarda, O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadigan ro'yxati bo'yicha ichki ishlar organlarining ayrim bo'linmalari va tashkilotlariga xizmatda bo'lishning eng yuqori yoshiga to'lgan paytida ko'p yillik xizmati uchun pensiya olish huquqiga ega bo'ladigan o'ttiz yoshdan katta bo'lgan fuqarolar qabul qilinishi mumkin. 
erkaklar ichki ishlar organlaridagi xizmatga kirguniga qadar O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlaridagi muddatli harbiy xizmatni yoki safarbarlik chaqiruvi rezervidagi harbiy xizmatni o'tashi yoxud oliy o'quv yurtlarida harbiy tayyorgarlikdan o'tishi kerak. O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalariga o'qishga kiruvchilar uchun ushbu talab o'rnatilmaydi.
Alohida hollarda, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoniga, qaroriga, farmoyishiga, shuningdek roziligiga yoki O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga yoxud O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vazirining buyrug'iga asosan boshqa davlat organlari va tashkilotlaridan xodimlar, shuningdek, ichki ishlar organlarining katta amaliy ish tajribasiga ega pensionerlari, ushbu bandning birinchi, beshinchi va oltinchi xatboshilarida belgilangan talablarini inobatga olmagan holda xizmatga qabul qilinishi mumkin.
7. Xizmatga (keyingi o'rinlarda — nomzod) yoki O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalariga o'qishga kirish istagini bildirgan shaxs doimiy propiska joyi bo'yicha ichki ishlar organlariga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
xizmatga yoki O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasasiga o'qishga qabul qilish to'g'risida ariza;
pasport nusxasi (aslini ko'rsatgan holda);
tug'ilganlik haqida guvohnomasi nusxasi (aslini ko'rsatgan holda);
FHDYO organlaridan ma'lumotnoma (tug'ilganlik haqida guvohnomaga o'zgartirish, tuzatish va qo'shimchalar kiritilgan yoki almashtirilgan hollarda); 
qarindoshlarining (ota-ona, er-xotin, farzandlar, aka-ukalar, opa-singillar, shuningdek er-xotinlarning ota-onalari, aka-ukalari, opa-singillari) pasport nusxalari, nikoh qayd etilganligi yoki bekor qilinganligi, nogironlik (agar mavjud bo'lsa), qarindoshlarining o'limi haqidagi guvohnomalari nusxalari (asli ko'rsatilgan holda); 
3 x 4 sm o'lchamdagi oltita rangli fotosurat (bosh kiyimsiz), shuningdek 9 x 12 sm o'lchamdagi ikkita fotosurat (bosh kiyimsiz);
nomzodning tarjimai holi;
anketa-ma'lumotnoma;
o'qish, ish (agar o'qiyotgan yoki ishlayotgan bo'lsa) va yashash joyidan tavsifnoma hamda ma'lumotnoma (oila a'zolari ko'rsatilgan holda);
o'rta, o'rta maxsus, kasb-hunar yoki oliy ma'lumotni tasdiqlovchi hujjatlar nusxalari (asli ko'rsatilgan holda);
asli ko'rsatilgan holda harbiy guvohnoma nusxasi (O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining oliy ta'lim muassasalariga o'qishga topshirayotganda harbiy guvohnoma mavjud bo'lmasa, chaqiruv uchastkasida qayd etilganligi to'g'risida guvohnoma taqdim etiladi);
propiska joyi bo'yicha belgilangan namunadagi sog'lig'ining holati haqida ma'lumotnoma (bo'y parametri ko'rsatilgan holda);
asli ko'rsatilgan holda mehnat daftarchasining nusxasi (agarda mavjud bo'lsa).
Xizmat o'tash xususiyatidan kelib chiqib, shuningdek ayrim hujjatlarga aniqlik kiritish maqsadida nomzoddan yoki tegishli muassasadan qo'shimcha hujjat yoxud ma'lumotlar talab qilib olinishi mumkin.
8. O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalariga o'qishga kirish istagini bildirgan ichki ishlar organlari xodimlari va harbiy xizmatchilari ichki ishlar organi vakolatli boshlig'i nomiga ushbu Nizomning 7-bandida ko'rsatilgan hujjatlarni taqdim etmagan holda belgilangan tartibda bildirgi bilan murojaat etadilar.
9. Xizmatga qabul qilish nomzodning doimiy propiska joyi bo'yicha ichki ishlar organlari tomonidan dastlabki va yakuniy tanlovlar asosida amalga oshiriladi. Tanlovlarni tashkil etish va o'tkazish uchun ichki ishlar organlarida qabul komissiyalari tuziladi.
Tanlovlar nomzodning xohishiga ko'ra davlat, qoraqalpoq yoki rus tillarida o'tkaziladi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi markaziy apparati va oliy ta'lim muassasalariga, shuningdek Toshkent shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasiga xizmatga, istisno tariqasida, Toshkent shahrida doimiy propiskaga ega bo'lmagan fuqarolar orasidan ham nomzodlarni tanlash va qabul qilishga ruxsat beriladi.
10. Dastlabki tanlov tadbirlari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
dastlabki suhbat;
psixologik test;
umumjismoniy tayyorgarlik darajasini baholash.
Dastlabki tanlov tadbirlari ularning turlaridan kelib chiqib, tegishli mutaxassislar tomonidan o'tkaziladi.
Dastlabki tanlov, dastlabki suhbat, psixologik test va umumjismoniy tayyorgarlik darajasini baholashning umumlashtirilgan natijalariga ko'ra yakunlanadi.
11. Dastlabki tanlovlardan muvaffaqiyatli o'tgan nomzodlarning shaxsiy hujjatlar yig'majildlarini rasmiylashtirish ichki ishlar organlarining kadrlar bo'linmalari tomonidan amalga oshiriladi. Nomzodning tegishli hujjatlarini yig'ish jarayonida unga bir paytning o'zida xizmatga yaroqlilik darajasini aniqlash maqsadida harbiy-tibbiy komissiyasiga yo'llanma beriladi.
Belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati cheklangan deb topilgan, ichki ishlar organlarida xizmatni o'tashga to'sqinlik qiladigan kasalligi yoki jismoniy nuqsonlari bo'lgan, boshqa davlat organlaridan salbiy sabablarga ko'ra bo'shatilgan, shuningdek, sodir etgan jinoyati uchun muqaddam sudlangan (qo'llanilgan jazo turidan, sudlanganlik holati tugallangan yoki olib tashlangan va amnistiya akti qo'llanilgandan qat'i nazar) fuqarolar xizmatga qabul qilinishi mumkin emas.
Xizmat o'tashga to'sqinlik qiluvchi kasalliklar va jismoniy nuqsonlar ro'yxati O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Xizmatga kiruvchi nomzodlarga xizmat siri hisoblanuvchi O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadigan hamda oshkor etilishi man etiladigan maxsus talablar ham o'rnatiladi. 
Nomzodning shaxsiy hujjatlar yig'ma jildlarini rasmiylashtirish davomida xizmatga qabul qilinishiga to'sqinlik qiluvchi ma'lumotlar (xizmatga qabul qilish uchun umumiy va maxsus talablarga mos kelmaslik) aniqlangan taqdirda, uni shaxsiy hujjatlar yig'ma jildlarini rasmiylashtirish to'xtatilib, xizmatga qabul qilish maqsadga muvofiq emasligi to'g'risida vakolatli rahbar tomonidan qaror qabul qilinadi, bu haqda nomzodga xabar beriladi.
SHaxsiy hujjatlar yig'ma jildi to'liq rasmiylashtirilib, harbiy-tibbiy komissiya tomonidan xizmatga yaroqli deb topilgan taqdirdagina, nomzod yakuniy tanlovga qo'yiladi.
12. YAkuniy tanlov nomzod bilan yakka tartibdagi suhbat shaklida o'tkazilib, suhbat davomida uning aqliy salohiyati, xizmat o'tashga ruhan tayyorligi, kirishimliligi, shuningdek xodim uchun zarur bo'lgan boshqa ma'naviy-axloqiy va kasbiy jihatdan muhim xislatlar baholanadi.
YAkuniy suhbat natijalari ko'ra nomzodning xizmatga kasbiy jihatdan yaroqliligi to'g'risida xulosa chiqariladi. 
13. Tanlovda ishtirok etadigan nomzodlarning soni cheklanmaydi. YAkuniy tanlovda, qoida tariqasida, bir lavozimga kamida ikkita nomzod ishtirok etishi lozim.
Xizmatga, mavjud bo'sh lavozimlarni hisobga olgan holda yakuniy tanlov natijalariga ko'ra yakka tartibdagi suhbatdan muvaffaqiyatli o'tgan nomzodlar qabul qilinadi.
Tor ixtisoslik bo'yicha mutaxassislar qatoridan bo'lgan nomzodlar O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadigan ro'yxat va tartibda tanlovsiz xizmatga qabul qilinishi mumkin. 
14. O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalariga nomzodlar tanlovi tartibi va qabul qilish qoidalari O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Akademiyasining kasbiy tayyorgarlik fakul`tetiga qabul qilish qoidalari O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
Ichki ishlar organlarining maxsus bo'linmalariga tanlash tartibi O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
Ichki ishlar organlari tahliliy va yuridik ta'minlash bo'linmalariga birinchi marotaba xizmatga qabul qilinayotgan nomzodlar, istisno tariqasida, dastlabki tanlov imtihonlaridan ozod etiladi.
15. O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi akademik litseylarining Harbiy-texnika instituti, O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Akademiyasi yoki YOng'in xavfsizligi instituti kira olmagan bitiruvchilari, xizmatga qabul qilinishi uchun O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadigan tartibda ustunlikka ega bo'ladi.
16. Dastlabki tanlov sinovlarining biridan yoki yakka tartibdagi yakuniy suhbatdan o'ta olmagan nomzod ularni takroran topshirishiga qo'yilmaydi.
17. YAkuniy tanlovdan muvaffaqiyatli o'tgan nomzodlar, ichki ishlar organi qabul komissiyasining xulosasi asosida, xizmatga qabul qilish vakolatiga ega bo'lgan boshliqning buyrug'i bilan lavozimga tayinlanadi.
18. Tanlovlarni tashkil etish va o'tkazish, shuningdek nomzodlarning shaxsiy hujjatlari yig'ma jildlarini rasmiylashtirish tartibi O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
19. Ichki ishlar organlaridagi lavozimlar quyidagicha jamlanadi:
ofitserlar tarkibi — oliy ma'lumotga ega, ayrim mutaxassisliklar bo'yicha esa — yoki Toshkent davlat yuridik universitetining Ixtisoslashtirilgan filialida o'qishni tamomlagan, O'zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan;
serjantlar tarkibi — o'rta, o'rta maxsus, kasb-hunar yoki oliy ma'lumotga ega, O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Akademiyasining kasbiy tayyorgarlik fakul`tetini yoki O'zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Serjantlar tayyorlash maktabini tamomlagan O'zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan;
safdorlar tarkibi — o'rta, o'rta maxsus, kasb-hunar yoki oliy ma'lumotga ega O'zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan.
O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining zaxirasidagi ofitserlarni ichki ishlar organlarining safdor va serjantlar tarkibi lavozimlariga tayinlashga yo'l qo'yilmaydi.
20. Ichki ishlar organlaridagi lavozimlarga tayinlash uchun zarur ta'lim va mutaxassisliklarning ro'yxati O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
21. Xizmatga birinchi marta qabul qilingan fuqarolar quyidagi mazmunda qasamyod qabul qiladi:
«Men, (familiyasi, ismi, otasining ismi), ichki ishlar organlaridagi xizmatga kirar ekanman, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlarini himoya qilish, mamlakat tinchligi, osoyishtaligi va xavfsizligini mustahkamlash borasidagi burchimni va zimmamga yuklatilgan majburiyatlarni vijdonan, sidqidildan bajarishga va'da beraman.
Vatanimga va O'zbekiston xalqiga sodiq bo'lishga qasamyod qilaman».
22. Xizmatga qabul qilishda xodimga xizmat guvohnomasi va shaxsiy raqamli jeton beriladi.
Xodimning xizmat guvohnomasi va jetonining namunalari, shuningdek ularni berish va hisobini yuritish tartibi O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan tasdiqlanadi.
Xodimning xizmat guvohnomasi o'qotar qurolni olib yurish va saqlash huquqini, shuningdek qonunga muvofiq unga berilgan boshqa huquq va vakolatlarini tasdiqlaydi.
23. Xizmatga qabul qilingan xodimga dastlabki sinov muddati tayinlanadi va unga murabbiy biriktiriladi.
Dastlabki sinov muddati uch oydan ortiq bo'lishi mumkin emas.
24. Qasamyod qabul qilish, dastlabki sinov muddatini o'tash va murabbiylarni biriktirish tartibi O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan belgilanadi.
25. Xizmatga qabul qilingan O'zbekiston Respublikasining harbiy xizmatga majbur fuqarolari, shu jumladan O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalarining xizmatga chaqiriluvchi hisoblangan kursantlari, harbiy hisobdan chiqariladi va O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining maxsus hisobida turadi.
O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalarining kursantlari birinchi bosqich ta'lim muddati yakunlanganidan so'ng, muddatli harbiy xizmatni o'tgan hisoblanadilar va ularga ta'lim muassasasi joylashgan erdagi mudofaa ishlari bo'yicha hududiy bo'lim tomonidan harbiy guvohnoma beriladi.
26. Xizmatga qabul qilish va bo'shatish, O'zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi oliy ta'lim muassasalarida o'qishga qabul qilish, shuningdek maxsus unvonlar berish O'zbekiston Respublikasi ichki ishlar vaziri tomonidan vakolat berilgan boshliqlarning buyruqlari bilan amalga oshiriladi.