Mavzu. Ketma-ket tebranish konturlarini tadqiq etish

Laboratoriya ishini bajarishda kerak bo‘ladigan Electronics Workbench dasturining komponentlari
Laboratoriya ishini bajarishda quyidagi komponentlardan foydalaniladi:

• 
  sinusoidal, arrasimon va impuls kuchlanishlar generatori;
  
• 
  kalit;
  
• 
  voltmetr va ampermetr;
  
• 
  vaqt relesi;
  
• 
  ossillograf;
  
• 
  rezistorlar;
  
• 
  tok bilan boshqariluvchi kuchlanish generatori.
  

Sinusoidal, arrasimon va impuls kuchlanishlar generatori (3-rasm) uchta chiqishga ega: umumiy (yer), musbat (+), manfiy (-).

8.3-rasm. Sinusoidal, arrasimon va impuls kuchlanishlar generatori
Generatorning tasviri ustida sichqonchaning chap tugmasi to‘xtovsiz ikki marta bosilsa uning oynasi ochiladi.

8.4-rasm Yarim o’tkazgichli diod VAXsining to’g’ri shohobchasini o’lchash printsipial sxemasi.

8.5-rasm. Yarim o’tkazgichli diod VAXsining to’g’ri shohobchasini o’lchash printsipial sxemasining N1 Multisim dasturiy muhitida yig’ilgan holati.
Ochilgan oynaning yuqori qismida kerakli shakldagi signalning tasviri bosiladi va uning quyidagi parametrlari o‘rnatiladi:

1. 
   Chastota Frequency maydonida Hz, kHz yoki MHz larda o‘rnatiladi;
   
2. 
   Signal shaklining simmetrikligi Duty cycle parametri orqali beriladi;
   
3. 
   Signal o‘zgaruvchan tashkil etuvchisining amplitudasi μV, mV, V yoki kV larda Amplitude maydonida ko‘rsatiladi;
   
4. 
   Agar zarur bo‘lsa signal o‘zgarmas tashkil etuvchisining amplitudasi Offse maydonida ko‘rsatiladi.
   

Kalitning tasviri 5-rasmda ko‘rsatilgan.



8.6-rasm. Kalit
Kalitni almashtirib ulash uchun kvadrat qavs ichida ko‘rsatilgan klavisha bosiladi, masalan [probel].

Ishni bajarish tartibi

1. 
   Electronics Workbench dasturini ishga tushiring. Diod volt-amper xarakteristikasining to‘g‘ri tarmog‘ini olish uchun 13-rasmda ko‘rsatilgan sxemani yig‘ing. U tok manbasi I, ampermetr A (ampermetrning bo‘lishi shart emas, chunki, o‘lchanayotgan tok berilayotgan tokka teng), tadqiq qilinayotgan diod VD va dioddagi kuchlanishni o‘lchash uchun voltmetr V dan tashkil topgan.
   

8.7-rasm. Diod volt-amper xarakteristikasining to‘g‘ri tarmog‘ini tadqiq qilish uchun sxema

2. 
   Sxemani ishga tushirish uchun Electronics Workbench dasturining o‘ng yuqori burchagidagi ishga tushirish-to‘xtatish knopkasini bosing.
   
3. 
   Tok manbasining tokini 0 dan boshlab 10 mA gacha o‘zgartirib stabilitrondagi kuchlanish va tokni volmetr va ampermetrlarning ko‘rsatishlari bo‘yicha yozib oling. Olingan natijalarni 1-jadvalda keltiring (ampermetr mikroamperlarni ko‘rsatganda milliamperlarga aylantirib olishni unutmang).
   

1-jadval.

Tok Ito‘g‘ri, mA	0,00001	0,001	0,01	0,1	0,5	1	2	4	6	8	10
Kuchlanish Uto‘g‘ri, V

4. 
   Olingan natijalarga asosan diod volt-amper xarakteristikasining to‘g‘ri tarmog‘ini quring.
   
5. 
   Diod volt-amper xarakteristikasining teskari tarmog‘ini qurish olish uchun 14-rasmda ko‘rsatilgan sxemalarni yig‘ing va rasmda ko‘rsatilgan sxema elementlarining parametrlarini o‘rnating. Unda kuchlanish manbasi Ui va proboy bo‘lganda tokni cheklash uchun Rz himoyalovchi rezistordan foydalanilgan.