Operativ tok manbasi o‘chirgichning
Yüklə 484,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
1 2
8-9 ma\'ruza- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O‘zgarmas operativ tok.
|
1.9. Operativ tokning manbalari va sxemalari Vazifasi va asosiy talabi. Operativ tok manbasi o‘chirgichning distansion boshqaruvi, RH qurilmalari, avtomatika va boshqa boshqaruv vositalar zanjirini ta’minlash uchun kerak bo‘ladi. Himoya elementlarini, shikastlangan liniya va qurilmalarni, o‘chiradigan uskunalarni operativ zanjirlar orqali tok bilan ta’minlash juda muhimdir. Shuning uchun operativ tok manbasi javob berishi kerak bo‘lgan a s o s i y t a l a b qo‘yidagidan iborat: shikastlanish va nonormal rejim vaqtida operativ tok manbasining kuchlanishi va uning quvvati RH, avtomatika, telemexanika va signalizatsiya qurilmalarini nuqsonsiz ishlashi, o‘chirgichlarni ishonchli o‘chirish va qo‘shish uchun etarli bo‘lishi kerak. Operativ tok zanjirlarini ta’minlash uchun o‘zgarmas va o‘zgaruvchan operativ tok manbalari qo‘llaniladi. O‘zgarmas operativ tok. O‘zgarmas operativ tok manbasi sifatida nominal kuchlanishi 110–220 V li akkumulyator batareyalar, ba’zan katta bo‘lmagan nimstansiyalarda 48 V li akkumulyator batareyalari xizmat qiladi. Akkumulyator batareyalaridan barcha RH qurilmalari, avtomatika, boshqaruv zanjiri va signalizatsiyaga markazlashtirilgan ta’minot bilan amalga oshiriladi. GB akkumulyator batareyasi yig‘ma shinaga ulanadi (1.17–rasm), undan esa barcha o‘zgarmas tok iste’molchilar ta’minlash amalga oshiriladi. Akkumulyator batareyalari asosan doimiy zaryadlangan rejimda ishlaydi, bu esa to‘liq zaryadlangan holatda ishlashga uzluksiz tayyorlikni ta’minlab beradi. SHu maqsadda yig‘ma shinada GB ga parallel bo‘lgan doimiy ishlovchi qo‘shimcha zaryadlovchi qurilma ulangan. Dastlab shu singari qurilmalar o‘zgaruvchan tok tarmog‘idan ta’minlanuvchi elektr motori orqali ishga tushiriladigan o‘zgarmas tok generatori ko‘rinishida bajarilgan, keyingi yillarda yarimo‘tkazgichli to‘g‘rilagichlar qo‘llanila boshlandi. V2 V1 ~ ~ SF SF SF SF FQ FQ FA FQ FH ShU ShV ShS ZQ II QZ I GB Avariyaviy yoritish Yig ‘ ma shina Izolyasiya nazorati Signal KL KL1 + _ 1.17–rasm. RH operativ zanjirlari, boshqaruv va signalizatsiya operativ o‘zgarmas tok manbasining prinsipial sxemasi RH va avtomatika zanjiri, o‘chirgichning boshqaruv va uning elektromagnit uzgichi ma’suliyati yuqori bo‘lgan hudud hisoblanadi, ular boshqaruv shinasi deb yuritiladigan shinadan ta’minlanadi. O‘chirgichning elektromagnit qo‘shish zanjiri qiymati bo‘yicha ikkinchi hudud hisoblanadi, ular alohida ShV shina zanjiridan ta’minlanishi mumkin. Ma’suliyati kichik, qiymati bo‘yicha uchinchi hudud signalizatsiya hisoblanib, ShS shinasidan ta’minlanadigan. O‘zgarmas tokning qolgan iste’molchilar (avariyaviy yoritish, shaxsiy ehtiyojning ba’zi elektr motorlari) uchinchi hududni tashkil qiladi, ular alohida yig‘ilgan shinadan yoki to‘g‘ridan to‘g‘ri yig‘ma shinaga ulanadi, ShU , ShS , ShV shinalar ishonchlilik nuqtai nazaridan seksiyalarga bo‘linadi. Elektr stansiyalar va katta quvvatli tugun nimstansiyalarida asosiy yig‘ma shinasining ta’minlash boshqaruv zanjiri ishonchliligini oshirish uchun (agar asosiy shinada shikastlanish bo‘lsa) ikkita seksiya ko‘rinishida bajariladi, ularning har biri avtomatik o‘chirgich yoki saqlagichlar orqali akkumulyator batareyalaridan ta’minlanadi. ShU , ShS , ShV shinalarga ulangan iste’molchilar hududiy prinsip bo‘yicha uchastkalarga bo‘linadi (220, 110 kV li TQ; boshqaruv shiti va h.k.). Bunday uchastkalarning har biri xalqasimon sxema bo‘yicha turli seksiyalardan kamida ikkita liniyalar bilan ta’minlanadi. Barcha simlar va unga ulangan elementlar QT dan ishonchli himoyaga ega bo‘lishi kerak. Ular FQ saqlagichlar, yoki avtomatik o‘chirgichlar orqali bajariladi. Asosiy ta’minlash zanjiriga va GB batareyadan yig‘ma shinaga ketadigan simda ham SF avtomatik o‘chirgich yoki saqlagichlar o‘rnatiladi. Barcha saqlagichlar va avtomatik o‘chirgichlar ishlash vaqti bo‘yicha muvofiqlashishi va o‘zgarmas tok tarmog‘ida QT bo‘lsa shikastlangan elementni o‘chirishda tanlovchanlikni ta’minlash kerak. Himoyalovchi qurilmaning ishlash toki yuklamaning maksimal tokidan quriladi va ularning ishlashi keyingi zahiralanadigan hududning oxirida QT bo‘lsa ham ta’minlanishi kerak. O‘zgarmas tok tarmog‘ida buzilishlarni ko‘rsatish uchun maxsus nazorat qiluvchi qurilmalar ko‘rib chiqiladi. Masalan, saqlagichlarning sozligi, elektromagnit uzgichining zanjirini butunligi va SQ o‘chirgichining yordamchi kontaktlari KH relesi bilan nazorat qilinadi (1.18–rasm). O‘zgarmas tok tarmog‘ida yerga tutashuv bo‘lishi mumkin. Agar ikkita har xil K1 va K2 nuqtalarda yerga tutashuv bo‘lsa (1.19–rasm), RH kontaktlari shuntlanadi va YAT elektromagnit uzgichda tok paydo bo‘ladi, buni ta’siridan o‘chirgich noto‘g‘ri o‘chishi mumkin. Shunday o‘chishlardan ogohlantirish uchun o‘zgarmas tokda “er” paydo bo‘lishini nazorat qiluvchi o‘rnatiladi. Nazorat V1 va V2 voltmetrlar va KL signal relesi yordami bilan amalga oshiriladi (1.17–rasm). Akkumulyator batareyalari RH qurilmalarini ta’minlashda eng ishonchli manba hisoblanadi , chunki ular asosiy o‘zgaruvchan tok tarmog‘ining holatiga bog‘liq bo‘lmagan holda, har doim zaruriy kuchlanish va quvvat darajasi bilan ishlash uchun tayyor holatda bo‘ladi. Shuning bilan birga, akkumulyator batareyalarining kamchiliklari ham mavjud. Yuqori ishonchliligi sababli ular kuchlanish 110 kV va undan yuqori bo‘lgan elektrostansiya va nimstansiyalarda ishlatiladi. Ular boshqa operativ tok manbalariga nisbatan qimmat, ular uchun zaryadlovchi qurilma, maxsus bino talab etiladi, ularga xizmat ko‘rsatish uchun malakali xodim kerak. Markazlashgan ta’minot tufayli murakkab, uzun, qimmat turuvchi va ko‘p sonli nazorat kabellari talab etiladigan o‘zgarmas tok tarmog‘i hosil bo‘ladi. RH SQ YAT K1 K2 RH SQ YAT KH 1.18–rasm. KH relesi yordamida o‘chirgichning o‘chirish zanjirini sozligini nazorat qilish 1.19–rasm. O‘zgarmas tok tarmog‘ida o‘chirgichning o‘chirish zanjirining ikki nuqtasida yerga tutashuv bo‘lganda yolg‘on zanjir hosil bo‘lishi Shu sababli nimstansiyaning 6, 10, 35 va ba’zan 110 kV li taqsimlovchi tarmog‘ida o‘zgaruvchan operativ tok manbasi qo‘llanila boshlandi. Yüklə 484,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
1 2