Mavzu: Kirish Xavfsizlik texnikasi o’rganish. Avtomobil tuzulishi xaqida umumiy ma’lumot

3-bosqich Yakuniy (10 daqiqa)	Mashg’ulot yakuni: 1. Faol ishtirok etgan o’quvchilarni baxolaydi va rag’badlantiradi. Uyga vazifaning berilishi: 2. Uyga vazifa mashq bajarish.

29-mavzu. Rul boshqarmasi.
Reja:

1. 
   
   Rul boshqarmasining zaruriyati va vazifasi.
   
2. 
   
   Rul mehanizmlari vazifasi va turlari.
   
3. 
   
   Rul yuritmasi kuchaytirgichlarining vazifasi, turlari, tuzilishi, ishlashi.
   

Tayanch iboralar: avtomobilning burilishdagi xarakati, burilish markazi, rul trapesiyasi, burilishradiusi, rul boshqarmasi, rul mexanizmi, boshqariluvchi g’ildiraklar, yengil burilish, uzatish soni, rul mexanizmi turlari, mexanizm tuzilishi, chervyak-rolik, vint-gayka-reyka, chervyak-sektor, rul yuritmasi, richag va tortqilar, bo’ylama tortqi, ko’ndalang tortqi, sharnirli birikma, mustaqil osma vako’ndalang tortqi, g’ildirakning yengil burilishi, notekis yo’l turtkilari, xarakat xavfsizliginioshirish, kuchaytirgich, gidrokuchaytirgich, zolotnikli tizim, avtonom kuchaytirgich, pnevmatikkuchaytirgich.

1. 
   
   Rul boshqarmasining zaruriyati va vazifasi.
   

Avtomobillardan transport vositasi sifatida foydalanish jarayonida, uni bir joydan ikkinchi joyga odam yoki yuk shuningdek, maxsus qurilmalarni tashish tushiniladi.

Bunda avtomobil yuk jo’natish punktidan qabul qilish punktigacha o’ylni o’tganda turli egriliklardagi, shuningdek turli murakkab shakldagi to’g’ri va egri chiziqli oraliqlrdan o’tadi.
Avtomobil yo’lining egri chiziqli bo’lishining sababini quyidagi asosiy omillar bilan tushintirish mumkin.

1. Mukammal qurilgan yo’llar ham turli yo’nalishdagi to’g’ri chiziqli uchastkalardan iborat bo’lib, yo’l kategoriyasi qancha past bo’lsa, sning to’g’ri chiziqli qismlari qisqa va tez o’zgaruvchan yo’nalishli uchatskalardan tashkil topgan.

   
   

1. Avtomobil mo’ljallangan manzilga yetguncha ko’plab to’siqlarni aylanib o’tishi, kichik tezlk bilan xarakatlanayotgan transportlarni quvib o’tishi kerak bo’ladi.

   
   

2. Avtomobillarni xaydovchiga bog’liq bo’lmagan tashqi kuchlarni yengib xrakatlantirishi lozim bo’ladi.

   
   

Shunday qilib, avtomobilning xarakatini quyidagicha tasvirlash mumkin:

Xaydovchi, avtomobilni boshqarish jarayonida, yo’l xarakati qoidadalriga rioya qilgan xolda, turli xil yo’llardan o’tishi, tashish ishlarini ishlarini eng yuqori samara bilan bajarish uchun yo’ldagi yo’lovchilarga, xarakatlanayotgan boshqa transportlarga xalaqit bermasdan o’tishi, shuningdek detal va mexanizmlarga yuklantirmasdan boshqarish lozim.
Avtomobil xarakatiga tegishli parametrlarni kerakligicha o’zgartirishga qaratilgan barcha xarakatlari to’plami avtomobilni boshqarish jarayoni deb ataymiz. Bu esa avtomobilda rul boshqarmasi orqali amalga oshiriladi.