Mavzu: Kirish Xavfsizlik texnikasi o’rganish. Avtomobil tuzulishi xaqida umumiy ma’lumot

Silindrik chervyak va yon sektor
Bunday tipdagi rul mexanizmi, xozirgi paytda KrAZ-2567; Ural –375 tipidagi yuk avtomobillarida shuningdek, LiAZ—677 va LAZ-696 tipidagi avtobuslarda qo’llaniladi.
Rul valining pastki uchiga presslangan silindrik chervyak, cho’yan karter da ikkita konussimon rolikli va podshipniklarda o’rnatilgan. (20.4 rasm)
Podshipnikni rastlab turish uchun qopqoqning flanetsi tagiga bir necha sozlovchi qistirmalar joylashtirilgan.

20.4-rasm.

Chervyak bilan ilashgan spiral tishli yon sektor sashka vali bilan yaxlit qilib ishlangan va u karterda ikkita ninasimon podshipniklardavaaylanadi.

Valning oxirgi uchida konusli sirt bo’lib, unga sashkani qotirish uchun mayda ariqchalar kesilgan.

Chervyak bilan sektorning ilashishi shunday ishlanganki, chervyak o’rta xolatda, xar ikki tomonga burilganda ilashishdagi tirqish oshib boradi. Chervyak bilan yon sektorning ilashuvini ta’minlash va valni o’q bo’yicha siljishini yo’qotish maqsadida karterning yon qopqog’ibilan sektor oralig’igi xar xil qalinlikda bronza shaybao’rnatiladi.
Vint-gayka, reyka-sektor tipidagi rul mexanizmi. Bu turdagi rul mexanizmlari xozirgi paytda ZIL, KamAZ, MAZ, KAZ va BelAZ kabi avtomobillarda o’rnatilgan.

20.5-rasm.

Rul mexanizmi (20.5- rasm) vint dan va sharikli gaykadan tashkil topib u o’z navbatida tishli aylanma bilan ilashib turadi. Vintning aylanma xarakati, gayka-reykaning ilgarilama qaytma xarakatiga aylanadi. Rul mexanizmining vinti karter ichida ikki sferik podshipnikda o’rnatilgan, bu podshipniklarni gayka yordamida rostlash mumkin.

Bu gayka o’zidan o’zi buralib ketmasligi uchun shtift va stapor plastina yordamida qotiriladi.

Rul mexanizmining sektori sashka vali bilan yaxlit ishlangan va karterlar ichiga uchta ignali podshipniklarga o’rnatilgan. Sektor valining gorizontal o’q bo’yicha sozlash vint orqali amalga oshiriladi.
Sektor tshlarining qalinligi uzunasiga bir o’lchamda tayyorlanmasdan unga konussimon shaklga ega bo’lgani uchun sashka valini sozlovchi vint rdamida o’q bo’yicha siljitsa, sektor bilan reyka tishlarining ishlashuvi rostlanadi.
Rostlovchi vint sektor vali bilan yig’iladi va karterning yon qopqog’iga burab kiritilib, kontr gayka yordamida qotiriladi. Vint bilan gaykaning rezbali ariqchalari oralig’iga ikki qator qilib joylashtirilgan shargalar avtomobilning boshqarishini yengillashtiradi.
Shargalarni yopiq kontur bo’yicha uzluksiz xarakatlanishini ta’minlash uchun ular dumalab yuradigan aintli kanalning uchlari ikkita mustaqil yo’naltiruvchi naychalar va bilan birlashtirilgan.
Vint aylanganda, chaykaning yon tarafida turgan shargalar, naychaning oxirgi uchiga tushib, gaykani o’rta qismiga xarakatlantiradi, so’ngra vint ariqchalari orqali yana gayka yon tomoniga xarakatlanadi.
Xozirgi paytda ayrim KAZ, MAZ va KrAZ avtomobillarida qo’llanilayotgan vint-gayka va reyka sektor tipidagi rul mexanizmlarida sektorning tishi to’g’ri ya’ni sashka o’qiga parallel qilib tayyorlangan.
(20.5 rasm)
Bu mexanizmdagi ilashishi ikkita vkladishlar 1 va 2 ni burash bilan amalga oshiriladi.

3.