Mavzu: Maksvelning birinchi va ikkinchi juft tenglamalari (diferensial va integral korinishi). Elektr va magnit maydnning ozaro aylanishi

4. Fuko toklari. Kondensator zaryadlanayotgan vaqtda plastinkalar oralig’idagi elektr maydon kuchayib boradi. Bu vaqtda vector vektorga parallel bo`lib, uning yo`nalishi zanjirdagi o`tkazuvchanlik tokining yo`nalishi bilan bir xil. Aksincha, razryadlanganda (b-rasm) elektr maydon susayib boradi. Bu holda elektr induksiya vektorining o`zgarish tezligini ifodalovchi vektor ga antiparallel. Lekin vektorning yo`nalishi o`tkazuvchanlik toki-ning yo`nalishi bilan bir xil. Demak, hamma vaqt ning yo`nalishi o`tkazuvchanlik tokining yo`nalishi bilan bir xil bo`ladi. (1) va (3) ifodalarni solishtirish esa ning va o`tkazuvchanlik toki zichligining qiymatlari o`zaro tengligini ko`rsatadi. ning birligi

Demak, ham tok zichligining o`lchov birligida o`lchanadi. kattalik, Maksvell gipotezasiga asosan siljish tokining zichligidir:

Shunday qilib, o`zgaruvchan tok zanjirida o`tkazgichlardagi o`tkazuvchanlik tokining chiziqlari kondensator plastinkalari oralig’idagi siljish tokining chiziqlariga ulanib ketadi. Siljish toki ham, xuddi o`tkazuvchanlik tokiga o`xshash fazoda uyurmaviy magnit maydonni vujudga keltiradi. Qo`zg’almas kontur bilan chegaralangan yuz orqali o`tuvchi magnit maydonning o`zgarishi magnit induksiya vektoridan vaqt bo`yicha olingan hosila orqali xarakterlanadi.
Yaxlit o’tkazgichlar o’zgaruvchan magnit maydoniga kiritilganda induksion toklarning hosil bo’lishini birinchi marta Fuko aniqlagan va uning sharafiga Fuko toklari yoki uyurmaviy toklar deb atalgan. Magnit induksiya oqimining o’zgarish tezligi induksiya E.Yu.K.ga proporsional bo’lgani uchun o’tkazgich kiritilgan magnit maydoni qanchalik tez o’zgarsa, Fuko toklari ham shuncha katta bo’ladi. Shu sababli, yaxlit o’tkazgich o’ramlarida tez o’zgaruvchan tok o’tayotgan solenoidning ichiga joylashtirilganda Fuko toklarini kuzatish qulaylik tug’diradi.
O’zgaruvchan tok o’tayotgan o’tkazgichning o’zida ham Fuko toklarining hosil bo’lishi maxsus skin – effekti hosil bo’lishiga olib keladi.