Mavzu: Maktabgacha talim yoshdagi bolalarning rivojlanishida "Ilk qadam" dasturining ahamiyati reja

Qurilish, konstruktorlik va matematika markazi:

har xil qurilish to‘plamlari - kublar, legolar, bloklar, konstruktorlar, o‘ynash uchun didaktik o‘yinlar va boshlang‘ich matematik tasavvurlarni rivojlantirish uchun o‘quv materiallari.

• 
  Syujetli-rolli o‘yinlar va dramalashtirish markazi: teatrning barcha turlari uchun atributlar va o‘yin materiallarlari, rolli, dramatik, rejissyorlik va dramatizatsiya o‘yinlari, shlyapalar - maskalar, o‘yin to‘plamlari va burchaklarda o‘ynash uchun o‘yinchoqlar - masalan «Sartarosh», «Kasalxona» va "Do‘kon" o‘yinlari atrebutlari.
  

• 
  Til va nutq markazi: didaktik o‘yinlar, tematik mavzuli, katta va kichik formatdagi rasmlar, tasviriy materiallarlar, voqealar ketma-ketligini belgilash uchun rasm seriyalari, turli mezonlarga ko‘ra guruhlash va boshqalar, bolalar kitoblari kutubxonasi, tematik albomlar, topishmoqlar albomlari, magnit harflar to‘plami, "Rasmli Alifbo" kubiklari.
  

• 
  Ilm, fan va tabiat markazi: atrof-muhit madaniyati bo‘yicha didaktik materiallarlar, «Tabiat va odam» rasmlari va illyustratsiyalari, valiologiya bo‘yicha maketlar, tabiiy materiallarlarning xususiyatlarini o‘rganish uchun materiallarlar, to‘plamlar, tadqiqotlar va tajribalar uchun, bilim to‘plamlari, o‘ynash uchun o‘yin mavzular to‘plamlari - uy va yovvoyi hayvonlar, dengiz hayoti, hasharotlar, qushlar.
  

• 
  San’at markazi: tasviriy faoliyat zarur jixozlar, xalq hunardmanchilik mahsulotlari tasvir etilgan albomlar va illyustratsiyalar, dekorativ-amaliy san’at, turli xil xalqlarning hayoti, madaniyati, urf-odat aks ettirilgan rasmlar, bolalar yozuvchisi va O‘zbekiston shoirlari portretlari, tematik rang-barang kitoblar, erkin ijod uchun rasm chizish albomlari.
  

Markazlardagi bolalar faoliyati: o‘yin, mustaqil nutq, kognitiv, kommunikativ, kognitiv-tadqiqot, eksperimental, ijodiy, kommunikativ, mehnat, samarali, musiqiy va badiiy.Markazlardagi faoliyatlar tahliliga to’xtaladigan bo’lsak, til va nutq markazida bolalarning do’stlari orasida o’z fikrlarini bera olishlari, mavzu asosida hikoyalar tuzish, savol-javoblar qilish, bolalarga suhbatlar tashkil etish imkoniyati mavjud bo’ladi. Bola markazda o’zi xohlagan mavzusida hikoyalar tuzishi mumkin bo’ladi.
Qurish-yasash, konstruksiyalash va matematika markazida bolalarda sensor tarboya, ijodkorlik rivojlanadi. Bola bir vazifani bajarishi orqali ham qurish-yasash ham matematika bilan shug’ullanish imkoniga ega bo’ladi. Bolalarni o’yin jarayonida tinglansa “Menga yashil rang kerak” , “Men yasagan uycha ikki qavatli”, “Seniki kichkina, meniki esa katta” , “Mening mashinamga 10 ta odam sig’adi” degan jumlalarni eshitasiz. Demak bolalarning muloqotida qo’shish, ayirish , taqqoslash, kattalik kabi ilk matematik tasavvurlar kengayib boradi.
San’at markazida bolalarnin kayfiyatini ko’tarish imkoni mavjud. Bolalarning ijodiy qobiliyatlarini qo’llab-quvvatlash sababli bunda faqat iqtidorli bolalar ishtirok etadi, Masrkaz kerakli jihozlar bilan ta’minlansa, yasash, chizish texnologiyalari ertalabki, kechki soatlarda o’rgatilsa, markaz ishi rivojlanadi. Oilada doim ham bolaga bunday sharoit yaratib bo’lmaydi. Markazda ishlasa bolaning mayda motorikasi rivojlanadi. Mayda motorikaning rivojlanishi esa o’z navbatida bolaning nutqining rivojlanishiga sabab bo’ladi.
Syujetli-rolli o’yinlar va dramalashtirilgan markaz bolalar iqtidorini namoyon bo’lishi, o’z mahoratini ko’rsatishi uchun juda qulay muhitdir. Bu markazni bolaning “men”ini shakllantiruvchi markaz deb ham atash mumkin. Markazdagi barcha jihozlar bolalar hayotida uchraydigan jihozlar bo’lib, o’yim jarayonida bola ulardan foydalanishni o’rganadi, kasblar bilan yaqindan tanishish imkoniga ega bo’ladi. O’yinda oila a’zolarining o’zaro munosabatlari aks etadi va ularning axloqiy tarbiya olish imkonini yaratiladi.
Ilm-fan va tabiat markazida tajriba sinov maydonchasida o’tkazilayotgan tajribalar bolalarda qiziqish uyg’otadi va ularni yangi ixtirolar qilishga undaydi. Bu markaz bolalarni tabiat va undagi hodisalarni bilish uchun eng katta imkoniyat markazi hamdir. Markaz faoliyati to’g’ri tashkil etilsabolalar tabiat haqidagi bilimlarning 90%ini o’zlashtiradi.Markaz nafaqat bolalarda balki pedagoglarga ham qiziqish uyg’otadi. Hayotimiz davomida ishlatiladigan narsalarni qayerdan kelganligini, ulardan nimalar olinganligi haqidagi ma’lumotlar bolalarning o’z qo’llari bilan urug’larni tuvaklarga sepish orqali unga suv quyishi va urug’ unib chiqishi bola uchun juda qiziqarli hodisalar hisoblanadi.

4.Pedagogning faoliyati:

• 
  bolalarni tabiat, musiqa va ijod dunyosiga jalb qilish va bolani o‘rgatish;
  
• 
  mustaqil ravishda bilimlarni egallash, bilimga bo‘lgan qiziqishni rivojlantirishga, yangi bilimlarni olishga bo‘lgan ehtiyoj, o‘rganish va rag‘batlantirish, shu bilan birga sub’yekt bo‘lish;
  
• 
  Bolalar bilan birga uyushgan tadbirlar tashkil etish;
  
• 
  qiyinchiliklar yuzaga kelganda, bolaga beg‘araz va o‘z vaqtida og‘zaki va amaliy yordam ko‘rsatish;
  
• 
  bolaning shaxsiy qiziqishini rag‘batlantirish;
  

Rivojlanish markazlarida o‘quv va bilim jarayonini tashkil qilish uchun turli xil usullar, uslublar va o‘yin shakllaridan foydalanish: suhbat, hikoya, shou, badiiy adabiyot o‘qish ensiklopedik adabiyotlarni o‘qish, ko‘rib chiqish va muhokama, tushuntirish, munozara, video namoyishlarni tomosha qilish, kompyuter taqdimotlarini tomosha qilish, ijodiy faoliyat, tadqiqotlar, tajribalar, tajriba jonli va jonsiz tabiatning sirlari va boshqalardan foydalanish.;
Bolaning rivojlanishi faqat o‘quv faoliyatida emas, balki o‘yin tarzida ham amalga oshiriladi. Markazlardagi bolalarning o‘yin va kognitiv faoliyati davomida tarbiyachi bolalarning ishini kuzatib boradi, tavsiya etilgan materiallar bolalar uchun qanchalik qiziq, qulay va xavfsiz ekanligiga e’tibor qaratadi. Agar kerak bo‘lsa, tarbiyachi didaktik materiallarni to‘ldiradi yoki o‘zgartiradi. Tarbiyachi guruhdagi barcha bolalar besh kun davomida har bir markazga tashrif buyurishini ta’minlaydi. Kuzatish va tahlil asosida kutilayotgan natija, muammolar, yechimlar tarbiyachi har hafta oxirida bolalarning o‘z maqsadlariga erishgan yutuqlarini qayd etadi, agar shunday bo‘lsa, muammolar pedagogning va bolalarning va uning ota-onalarining shaxsiy ishi bilan belgilanadi.
Shunday qilib, rivojlanish markazlarida to‘g‘ri tashkil etilgan ishlar har bir bolaga o‘ziga yoqadigan narsani topishga, uning kuchli va qobiliyatiga ishonishga, kattalar va tengdoshlar bilan o‘zaro munosabatlarni o‘rganishga, tushunishga imkon beradi va ularning his-tuyg‘ularini va xatti-harakatlarini baholashga imkon beradi va aynan shu rivojlanayotgan ta’lim asosida yotadi.
Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash kerakki, bolalarni rivojlantiruvchi markazlarda faoliyat yuritishlari ularni maktab ta’limiga tayyorlashda har tomonlama yetuk aqliy va jismoniy barkamol bo’lib uyg’ayishlarig, ularni Ona Vatanlariga sodiq bo’lib shakllanishlari uchun zaminyaratadi, ularning kasb-hunarga bo’lgan qiziqishlarini orttiradi.