Mavzu: Mashg’ulotlarda tarbiyachining yetakchilik roli va uni

Mashg‘ulotlar jadvalini tuzishda quyidagi talablarga rioya qilish kerak:
*
Dasturning hamma bo‘limlari bo‘yicha mashg‘ulotlarni haftaga teng taqsimlash.
*
Haftaning birinchi va oxirgi kuniga osonroq mashg‘ulotlar qo‘yiladi.
*
Haftaning seshanba, chorshanba va payshanba kunlarida bolalardagi aqliy faoliyat 
tezlashadi, shuning uchun bu kunlarga murakkabroq ishlar rejalashtiriladi.
*
Kun davomida birinchi bo‘lib bolalardan aqliy zo‘r berishni ko‘proq talab 
etadigan, kam harakatli mashg‘ulotlar rejalashtiriladi (tevarakatrofdagi hayot va 
tabiat bilan tanishtirish, ona tili, matematika). Tasviriy faoliyat, jismoniy tarbiya, 
musiqa va shunga o‘xshash mashg‘ulotlar keyinroqqa rejalashtiriladi.
*
Kun davomida mashg‘ulotlar quyidagicha tartibda almashtirib boriladi: 
matematika va jismoniy tarbiya, ona tili va tasviriy faoliyat va h.k.
*
Mashg‘ulotlarni bunday taqsimlash bolalarning dastur materialini yengilroq 
o‘zlashtirib olishiga imkon yaratadi.
*
Kun davomida bir necha marta: ertalabki qabul vaqtida, ertalabki va kechki 
sayrda bolalarning mustaqil faoliyatlari tashkil etiladi. Bolalar o‘zlariga tanish 
bo‘lgan didaktik va harakatli o‘yinlarni o‘ynaydilar, hohlagan rasmlarini 
chizadilar, hohlagan narsalarini yasaydilar, kitoblar, rasmlarni tomosha qiladilar, 
hohlagan badiiy asarlarini tinglaydilar. Bolalarning mustaqil faoliyati ular uchun 
dam olish soati hisoblanadi, ammo ish bilan bir vaqtda bolalarning o‘z-o‘zini 
tashkil eta bilish qobiliyati o‘sishiga, xulq madaniyati irodaviy sifatlarning 
tarbiyalanishiga, jamoa munosabatlarining shakllanishiga yordam beradi. U har 
xil faoliyatlarda bolalardagi o‘ziga xos ijodkorlikning rivojlanishiga keng 
imkoniyat yaratadi. Shuning uchun bolalarning mustaqil faoliyatiga ham 
tarbiyachining rahbarlik qilishi talab etiladi: chunki hohlagan ishi bilan 
shug‘ullanishiga imkon yaratish, kerakli material va asbob-uskunalar bilan 
ta’minlashda, tarbiyachining maslahati lozim bo‘ladi.

---

*
Mashg‘ulot bolalar bog‘chasida bolalarga ta’lim berishning asosiy shaklidir. Mashg‘ulot-
tarbiyachining bolalarni kerakli bilim va malakalardan umumiy holda xabardor
qilishidir. Tarbiyachi bolalarga ta’lim berishni kun davomida amalga oshiradi: ularning 
bilimlarini boyitadi, madaniy, gigiyenik, xulq madaniyati, nutqi, sanoq-hisob, 
harakatlari kabi turli-tuman malaka va ko‘nikmalarini shakllantirib boradi. Ammo 
ta’lim berishda bosh rolni mashg‘ulot egallaydi. Mashg‘ulotlar bolalar bog‘chasida 
ta’limni tashkil etish shaklidir. U maktabgacha tarbiya yoshidagi hamda bolalar uchun 
majburiydir, unda dastur mazmuni belgilab berilgan. Kun tartibida unga ma’lum o‘rin 
va vaqt ajratilgan. Mashg‘ulot tarbiyachi rahbarligida o‘tkaziladi, tarbiyachi 
mashg‘ulotlarda bolalarni yangi bilimlardan xabardor qiladi, bolalar egallab olgan 
bilimlarini esa aniqlab mustahkamlaydi. Bolalarning amaliy mashg‘ulotlarini tashkil 
etadi. O‘quv materialining mazmuni asta-sekin murakkablashtirilib boriladi. Demak, 
mashg‘ulot bolalarni maktabga tayyorlashda katta ahamiyatga ega.
*
Mashg‘ulot bolalarda barqaror diqqat, irodani, diqqatni jalb eta olish kabi qobiliyatlar 
rivojlanadi. Ayniqsa, bolalarga bilim berishni jamoa usulida olib borish katta 
ahamiyatga birgalikdagi faoliyatda bolalar bir- birlariga faol ta’sir etishadi, o‘z 
tashabbusi, topag‘onligini namoyon qilish imkoniyati tug‘iladi. Bolalar ishiga zo‘r 
berishni talab etuvchi vazifa qo‘yilganda birgalikda qayg‘urishadi, jamoatchilik hissi 
shakllanadi. Ekskursiyalar, rasm qirqib yopishtirish, qurish-yasash ishlarini birgalikda 
bajarish, umumiy raqs-o‘yinlarini ijro etish, badiiy asarlarni eshitish, o‘qishda paydo 
bo‘lgan birgalikdagi kechinmalar bolalarning birlashgan do‘stona jamoasini yaratishga 
yordam beradi, birga ishlash, yashashga o‘rgatadi. Mashg‘ulotda ta’lim berish orqali 
bolalarda maktabdagi o‘qishga qiziqish tarbiyalanadi, javobgarlik hissi, o‘zini tuta 
olish, mehnat qilishga intilish odati, topshirilgan ishni bajarish kabi sifatlar hosil 
qilinadi.

---

*