Mavzu: Mikroorgonizmlar bilan ishlashning texnik talablari

Ishdan maqsad: Kulturalarni o’stirish o`rganish.

Kerakli asbob va uskunalar:Elektiv muhitli ozuqalar, termostat, suv xammomi, ilmoq, chashka, spirt lampasi, probirkalar

Ishning nazariy qismi:

Achitqi zamburug’larini o’stirish uchun yahshi substrat bo’lib, sutni qayta ishlash jarayonlarida chiqindi sifatida qoladigan zardob hisoblanadi. 1t zardobda o’rtacha 10 kg gacha sifatli oqsil moddasi va 50 kg laktoza shakari saqlanadi. Bu moddalar mikroorgonizmlar oson iste’mol qilinadi. Zardob tarkibidagi oqsilni ajratib olish uchun samarali ultra filtrasiya usuli ishlab chiqilgan. Bu usul membranalar yordamida yuqori hamda kichik molekulyar og’irlikka ega bo’lgan moddalarni ma’lum bosim ostida ajratishga mo’ljallangan. Bu usul bilan ajratib olingan oqsil quruq sut tayyorlashda yoki qo’shimcha ozuqa sifatida ishlatilinadi. Oqsil ajratib olingandan keyin suyuq qoldiq ‘ermeat tarkibida ko’’ miqdorda shaker laktoza saqlaganligi uchun achitqi zamburug’larini o’stirish maqsadida ishlatiliib, osongina yuqori konsentrasiyada oqsil saqlovchi mahsulotga aylanishi mumkin. Ko’’chilik aqt zardobdan oqsil ajratmasdan, to’g’ridan to’g’ri achitqi o’stirish uchun ishlatiladi. Bunday sharroitda o’sish va rivojlanishi uchun oqsilga muhtoj bo’lgan ko’’roq oqsil to’’lovchi zamburug’ Torulo’sisdan foydalaniladi. Zardobda achitqi o’stirish jarayonida uch hil oqsil saqlovchi mahsulotlar olinadi.

Buzoqlarni boqishga mo’ljallangan sut o’rnini bosuvchi mahsulot:

Suyuq oqsil mahsuloti;

Quruq yog’sizlantirilgan sutni o’rnini bosuvchi, achitqi zamburug’i oqsillari bilan boyitilgan mahsulot.

Achitqi zamburug’lari uchun ozuqa muhiti sifatida karbon suvlar? H-’arafinlar methanol va tuban s’irtlardan ham foydalaniladi.

S’irtda o’stirib olingan achitqi massasi, tarkibida yuqori konsentrasiyada oqsil 58-62 % quruq moddaga nisbatan oqsi saqlashi bilan farq qiladi.

DIFFERENTSIAL DIAGNOSTIK GISSA MUHITI.

Rangli qator o’z tarkibida peptonli suv hamda uglevod laktoza, glyukoza, maltoza, saxaroza va indikator saqlaydi. Ular kislotali muhitda qizil rangga bo’yaladi. Har bir ‘robirka muhit bilan shishali suzgichga ega. Agar shunday muhitga shu uglevodlarni ‘archalaydigan va natijada gazsiz kislotalar hosil bo’ladigan mikroblar ekilsa, bunda muhit qizil bo’ladi. Agar shu uglevodlarni ‘archalaydigan mikroblar ekilsa, muhitni ranggi o’zgarmaydi.
Mikroorganizmlardan toza kulturani ajratib olishni 2 gru’’aga bo’lish mumkin:
1. Mikroorganizmlarni mexanik usulda ajratib olish.

a) Drigalskiy usuli.

b) Ilmoq yordamida - shtrix usulida.

v) Filtrlash usuli-bunda viruslar bakteriyalardan ajratib olinadi.

2. Mikroorganizmlarning xususiyatiga qarab biologik usulida ajratib olish.
a) Tsukevich usuli-kondensatsiyalangan suvga ekib, xarakatchan mikrobni ajratib olish.
b) Qizitish usuli-s’ora hosil qiluvchi batsillalarni, s’orasizlardan ajratib olish.
v) Ozuqani boyitish usuli-elektiv ozuqa muhitida ma'lum bakteriyalar o’stiriladi.
g)Yuqtirish usuli - laboratoriya hayvonlariga yuqtirish usuli.
Mikroorganizmlar genetikasi va seleksiyasining rivojlanishi bilan ma'lum tur guruhining elementlar evolyusiyasi birligi – ‘o’ulyatsiya tushunchasi joriy qilingan.
Klon – 1 mikrob hujayrasini ko’’ayishidan hosil bo’ladigan hujayra-lar yig’indisi.
Shtamm – odam va hayvon organizmi hamda tashqi muhitdan ajratib olingan bir turdagi bakteriyalar kulturasi tabiiy substratlar bu nosteril bo’shliqlar oziq moddalar, suv, havo, tu’roq, turli buyumlardan ajralib olingan har xil mikroblar yig’indisi aralash kultura, bir tur va kenja tur vakillaridan tashkil to’gan ‘o’ulyatsiya sof kultura deb ataladi.

Sof kultura – 1 tur va kenja tur vakillaridan tashkil to’gan ‘o’ulyasiya sof kultura deyiladi.
Ajratib olingan bakteriyalarning kultural xususiyatini aniqlash uchun, uning morfologiyasi, ekish usullari aniqlanadi.

1.Bir sutka mobaynida termotsatda turgan ‘etri kosachalari olib, ulardagi o’sib chiqqan mikroblar o’rganiladi. Koloniyalarni o’rganish uchun shunday bir qismi olinadiki, unda koloniyalar siyrak joylashgan bo’lishi kerak. Oldin kosachalarni qurollanmagan ko’z bilan tekshirib, kosachalar ochilmasdan tag tomonidan tushayotgan tik quyosh nurlari otsida ko’z bilan 20-30 sm masofada ko’rish kerak. O’sib chiqqan koloniyalar har xil bo’lishi mumkin. Koloniyalarni:

a) katta - kichikligi: yirik (4-5 mm diametri), o’rta (2-4 mm), mayda (IXI mm) nuqtasimon bo’lishi mumkin.

b) shakli: to’gg’ri, yumaloq, noto’g’ri, ya’aloq, muhit ustida ko’tarilgan bo’lishi mumkin.

v) rangi - rangli, rangsiz bo’lishi mumkin. Rang bakteriyaning ‘igment hosil qilish xususiyatiga bog’lik.

g) yuzasi: silliq, yaltiroq, quruq nam, shilliq, xira bo’lishi mumkin. Har bir mikrobga ma'lum bir kiyofadagi mikroblar koloniyalar xos bo’ladi. Koloniyalarning qiyofasi kasallik qo’zg’atuvchisining aniqlash.

Toza kulturani artib olish uchun tanlangan koloniyani bir qismini qiyshiq agarga ekiladi. Sterillangan ilmoq bilan ajratilgan koloniyani bir qismini olib, so’ng o’ng ho’lda qiyshiq qotirilgan agarli ‘robirkani ochib, ‘robirkani yo’qichini jimjilok barmoq yordamida kaft ichki tomoniga mahkamlab, ‘robirkani eng tagidan boshlab, ingichka to’lqinsimon chiziq qilib ekiladi. ‘robirkaning chekkalari va o’zini gaz gorelkasi alangasida qizdirib, yo’qichini berkitiladi. Ilmoq qizdiriladi. Ekilgan ‘robirka termotsatga 24 soatga quyiladi.

TALABALARNI DRIGALSKIY USULI BO’YICHA EKMA

EKISHNI O’RGANISHLARI.

Toza kulturalarni ajratish bo’yicha eng ko’’ qo’llaniladigan usul Drigalskiy usuli hisoblanadi. Bu quyidagicha bo’ladi: G’A ni ‘etri kosachasining yuza qavatiga yoki bironta oziq muhit bilan ilmoq bilan yoki ‘atser ‘i’etkasi bilan tekshirilayotgan materialdan tomchi tomiziladi. Sterillangan sh’atel bilan 2 ta kosachaga navbat bilan ekma ekiladi. Shunday ekma natijasida 3-chi kosacha yuzasida koloniyalar o’sadi. Bu koloniyalar makero va mikrosko’ik o’rganilgandan keyin toza kultura olish uchun ozuqa muhitiga ekiladi.

PIGMENT XOSIL QILISHI.

Bakteriyalar, zamburugg’lar, akmitsetlar ozuqa muhitida o’sganda turli rangda koloniya hosil qiladilar. ‘igmentlar suvda eruvchi va erimaydigan bo’lishi mumkin. ‘igment rangiga qarab qaysi turga ta'luqli ekanligini aniqlash mumkin, Oq pigment-epidermal safilakokk, ajoyib tayoqcha-qizil rang biriktirish vositasida hosil qilish mumkin: biologik yog’l bilan Fortner usuli yordamida ya'ni kislorodsiz sharoitni aerob va anaerob bakteriyalarni birga germetik yopiq petri kosachasida ekilganda hosil qilinadi.

BAKTERIYALARNING NAFAS OLISHI.

Har xil moddalarning havo kislorodi yordamida oksidlanishiga o’xshash, bakteriyalarning nafas olish uchun kerak bo’ladigan energiya turli ximiyaviy reaktsiyalar natijasida vujudga keladi. Bunday bakteriyalar nafas olish jihatidan aeroblar deyiladi va faqat erkin kislorod yordamida rivojlanadi (vabo vibrioni, ajoyib tayoqcha). Bakteriyalar nafas olishining boshqa turi - anaerob bo’lib, u faqat kislorodsiz muhitda rivojlanadi (gazli gangrena, qoqshol qo’zgatuvchilar).

Anaerob bakteriyalar hayoti uchun kerak bo’lgan energiyani kislorodsiz va organik birikmalarning u yoki bu fermentativ ‘archalanishi natijasida qabul qiladi.
Kislorod ishtirokida ham nafas oladigan bakteriyalar fakultativ aeroblar deyiladi (ichak tayoqchasi).