Mavzu. Mukammal bozorda raqobat va monopoliya
Yüklə 2,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ijobiy tomoni
asosan quyidagi ikkita jihat orqali namoyon bo‘ladi. • u ma’lum tarmoqlarda nisbatan samarali amal qiladi va xarajatlarning tejalishiga olib keladi. Birinchidan • monopolist bo‘lmagan, mayda, raqobatlashuvchi soha korxonalariga nisbatan monopolistik korxonalarda ishlab chiqarishga ilmiy-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish uchun ko‘proq rag‘bat va imkoniyat mavjud bo‘ladi. Chunki, uncha yirik bo‘lmagan raqobatlashuvchi korxonalarning odatda moliyaviy jihatdan imkoniyatlari cheklangan bo‘lib, ular ishlab chiqarishga yangiliklarni tatbiq etish orqali kelgusidagi daromadlarni oshirishdan ko‘ra, ko‘proq joriy daromadga e’tibor qaratadilar. Bundan tashqari, yangi g‘oyalar raqiblar tomonidan juda tez o‘zlashtirib olinadi va, buning oqibatida, bu g‘oyalarni amalga oshirish xarajatlarini bir tomon qilgani holda, uning samarasidan barcha foydalanadi. Ikkinchidan, Monopoliyaning salbiy tomoni sifatida quyidagi jihatlarni ko‘rsatish mumkin: 1 • resurslarning oqilona taqsimlanmasligi. 2 • daromadlardagi tengsizlikning kuchayishi. 3 • iqtisodiy turg‘unlik va fan-texnika taraqqiyotining sekinlashuvi. 4 • iqtisodiyotda demokratik harakatlarning to‘sib qo‘yilishi. Oligopoliya • – tarmoqda u qadar ko‘p bo‘lmagan korxonalarning mavjud bo‘lishi va hukmronlik qilishidir. Oligopoliya so‘zi grekcha bo‘lib (oligos - bir necha, poleo - sotaman) • Bu oligopoliyaning eng muhim belgisi bo‘lib, qaysi tovarlar va xizmatlar bozorida nisbatan kam sonli ishlab chiqaruvchilar hukmronlik qilsa, shu tarmoq oligopolistik tarmoq hisoblanadi. Oligopolik bozorni uning quyidagi uchta xususiyati ajratib turadi • tarmoqda faoliyat ko‘rsatayotgan firmalarning kamligi Birinchidan • tarmoqga kiruvchi firmalar uchun kuchli to‘siqlarning mavjudligi Ikkinchidan • oligopolik bozordagi firmalarning harakati bir-biriga bog‘liqligi Uchinchidan |