Mavzu ontologiya borliq to'G'risidagi ta'limot

Reja:

• Reja:
• 1) Borliq. Ontologiya-borliq falsafasi. Borliqning asosiy turlari.
• 2) Olamning asosi haqidagi falsafiy qarashlar.
• 3) Materiya kategoriyasi. Materiyaning tuzilish va xususiyatlari.
• 4) Materiya mavjudligining obyektiv shakllari. Harakat. Fazo va vaqt.

• 3-mavzu:Falsafada borliq masalasi va uning tahlili.

1) Islom Karimov “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch” –T,

• 1) Islom Karimov “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch” –T,
• “ Ma’naviyat ”, 2008-yil, 18-28-betlar.
• 2) J.Tulenov “Borliq falsafasi”-T, 2001 –yil.
• 3) B. To’rayev, Borliq: mohiyati, shakllari, hususiyatlari. – T., 2011 yil
• 4) K. Tulenova, I. Karimova, S. Valiyeva, M. Tillavoldiyeva Falsafaning umumnazariy masalalari. – T, 2012 yil, 122-129 betlar.
• 5) “ Falsafa” M. Ahmedova tahriri ostida- T, 2006yil 279-292 betlar.
• 6) Ibrohim Karimov, M.Rustamova “Falsafa fani tarixi va nazariyasi” -T, 2007-yil, 147-154-betlar.
• 7) “Falsafa” Ensiklopedik lug`at -T, “O’zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2010-yil.

borliq

• borliq
• materiya
• substansiya
• harakat
• fazo
• vaqt
• real borliq

• virtual borliq
• mavjudlik
• tabiat
• vahdati vujud
• vahdati mavjud
• emanatsiya
• aksidensiya

• Borliq to’g’risidagi qarashlar.

• Parmenid - (mil.av VI asrning
• 2-yarmi V asr boshlari)

• Borliq - olamning markazida turuvchi harakatsiz ulkan shar.

• Platon - (mil. av. taxm. 427-347-yillar)

• “Goyalar dunyosi” va “Soyalar dunyosi” ta’limoti.

• Aristotel - (mil. av. taxm 384-322-yillar)

• Borliq - bu moddiy narsalarning obyektiv mavjudligi.

• Demokrit - (mil.av. taxm 460-370- yillar)

• Borliq- atomlar majmuidan iborat.

• Chizma-1

• Abu Nasr Forobiy - (873-950-yillar)

• Borliq - yagona. U ikki shaklda namoyon bo’ladi: vahdati-vujud, vahdati-mavjud. Borliq 6 bosqichdan iborat.

• Abu Rayhon Beruniy - (973-1048-yillar)

• Borliq hamma narsaning asosida yotadi.

• Ingliz olimi Jorj Berkli - (1684-1753-yillar) va David Yum - (1711-1771-yillar)

• Nemis faylasufi Vilgelm Gegel (1770-1831-yillar)

• Materialistik falsafa.

• Borliq - sezgilar majmuasi.

• Borliq - “Mutlaq ruh” ning namoyon bo’lishi.

• Borliqni obyektiv reallik, materiya
• bilan aynanlashtiradi.

• Borliq

• Butun mavjudotni, uning o’tmishini, hoziri va kelajagini ifodalovchi tushuncha.

• Uning asosiy belgisi – mavjudligidir. Borliq barcha mavjud narsalarni o`z ichiga qamrab oladi.

• Chizma-2

• Ontologiya – borliq haqidagi falsafiy
• ta’limot.

• Borliq turli asoslarga ko’ra, moddiy va ma’naviy, haqiqiy va mavhum, real va virtual, aktual va potensial turlardan
• iborat.

• Barcha mavjud narsalar keng ma’noda “Butun olam” deb yuritiladi.

• Olam – borliqning asosi - substansiya tushunchasida ifodalanadi. Substansiya - barcha narsa va hodisalar asosida yotadigan moddiy yoki ruhiy mohiyat.

• Materiya - borliqdagi moddiy narsalar, hodisalar, jarayonlarning umumiy xususiyatlarini ifodalovchi tushuncha. Materiya moddiy borliqni ifodalashga xizmat qiladi.

• Chizma-3

• Materiya falsafiy kategoriyasi.

• Materiya sifat jihatdan ikki, modda va nomodda ko’rinishida namoyon bo’ladi.

• Materiyaning modda ko’rinishi.

• Materiyaning nomodda ko’rinishi.

• modda

• antimodda

• maydon

• nurlanish

• Materiyaning tuzilish darajalariga ko’ra turlari.

• mikrodunyo

• megadunyo

• makrodunyo

• 1) Materiya inson ongiga bog’liq bo’lmagan holda mavjud obyektiv reallik. Uni yaratib ham, yo’qotib ham bo’lmaydi.

• 2) Materiya, ya’ni moddiy olamdagi har qanday narsa va hodisalar doimo harakatda, o’zgarishda, rivojlanishda bo’ladi. Bu materiyaning mavjudlik shakllarida namoyon bo’ladi.

• 3) Inson o’z faoliyati jarayonida moddiy olamdagi narsa, hodisa, jarayonlarning xossalari va mohiyatini bilib boradi.

• Chizma-4

• Materiya ( moddiy olam) ning o`ziga xos
• xususiyati

• Harakat (umuman o’zgarish, obyektlarning o’zaro ta’siri)

• Fazo (dunyoni tashkil etuvchi obyektlarning joylashish tartibi, ko’lami va miqyosi)

• Vaqt (olamda sodir bo’luvchi hodisalar va jarayonlarning ketma-ketligi davomiyligi)

• Harakat shakllari:

• mexanik
• fizik
• kimyoviy
• biologik
• ijtimoiy

• Chizma-5

• Materiyaning namoyon
• bo`lish shakllari.