Mavzu: O‘quv seminarlari taqdimotlarini tayyorlash va assinxron darslarni
tashkil etishda mediasavodxonlik ko‘nikmalarini rivojlantirish usul va vositalari
Reja:
1.
O‘quv seminarlari uchun taqdimotlarini tayyorlash
2.
Sinxron va assinxron darslarni tashkil etishda qo‘llanilaniladigan dasturiy
vositalar
3.
Sinxron va assinxron darslarni tashkil etish usullari
So‘nggi yillarda axborot oqimining
bir necha barobar tezlashishi, ijobiy
ma’lumotlar bilan bir qatorda salbiy xarakterdagi axborotning ko‘payishi
mediasavodxonlikka
ega
bo‘lish
zaruratini
qo‘ydi.
An’anaviy
tarzda
mediasavodxonlik shaxsning adabiy asarlarni tahlil eta olish va sifatli matnlarni
yaratishidan iborat bo‘lgan. Bugun mediasavodxonlik – axborotning nega va nima
uchun uzatilayotganligini bilish demakdir. Mediasavodxon inson o‘ziga
bu axborotni
kim va nima maqsadda yaratgan? Ushbu xabar men uchun zarurmi? degan savolni bera
olishi va to‘g‘ri xulosa chiqarishi, unga nisbatan tanqidiy yondoshishi lozim. Mazkur
savollar nafaqat siz oilangiz davrasida televizor ko‘rayotgan, mashinada radio
eshitayotgan yoki internetdagi xabarlarni ko‘rayotgan paytda berilishi, balki har
qanday axborotni qabul qilayotgan va unga baho berayotganda ham kerakdir. Bugungi
axboriy muhitni tushunishda mediasavodxonlik muhim ahamiyat kasb etadi. Xo‘sh,
mediasavodxonlik nima uchun kerak? Avvalo:
Huquqiy demokratik jamiyatimizning to‘laqonli, faol
fuqarosi sifatida amalga
oshirilayotgan islohotlar mazmun-mohiyatini tushunish;
OAV orqali uzatilayotgan va qabul qilinayotgan kundalik axborotni saralash
ko‘nikmalarini shakllantirish;
Axborot orqali inson ongini boshqarishga yo‘l qo‘ymaslik va har qanday vaziyatda
to‘g‘ri qaror qabul qilish;
Insonning vizual obrazlar ta’siri ostida ijobiy yoki salbiy tomonga o‘zgarishlarini
tahlil eta olish va vizual xabarlar ostida beriladigan ko‘rinmas ma’lumotlarni “o‘qiy
olish”;
OAV orqali beriladigan matnli kommunikatsiyalar
mohiyatini tahlil etish;
Axborot qaerdan, kim tomonidan va nima maqsadlarda uzatilyapti, kimning
manfaatlarini o‘zida aks etayapti, degan savollarga javob topa olish uchun zarurdir.
Mediasavodxonlik tushunchasi borasida turli xil fikrlar mavjud bo‘lib, AQShning
Jamiyat xususidagi xalqaro entsiklopediyasida qayd etilishicha, «Mediasavodxonlik»
(media literacy) inson jamiyatdagi fuqaro sifatidagi mas’uliyatini his qilgan holda faol
va savodli bo‘lishi, mediamatnlarni
qabul qila olishi, yaratishi, tahlil eta olishi va
baholashi, zamonaviy mediani ijtimoiy-madaniy va siyosiy mazmunini tushuna olishi
demakdir.
Londonning Qirollik universiteti professori S.Fayrstounning fikriga ko‘ra esa,
mediasavodxonlik harakat bo‘lib, uning asosiy vazifasi insonlarni audiovizual va
bosma matnlarning madaniy ahamiyatini tushunish, yaratish va baholashga undashdan
iborat.
Ingliz siyosatshunosi R.Kibey esa mediasavodxonlikni
turli xil shakllarda
ma’lumotlarni uzatish, ularni tahlil etish va baholash deb tushunadi. M.Guetterz esa
multimediasavodxonligi o‘z ichiga multimedia hujjatlarini shakllantirishga qaratilgan
tillarni bilish, axborotni qayta ishlashga qaratilgan qurilma va usullardan foydalana
olish, yangi multimedia texnologiyalarini bilish va ularni baholay olish,
mediamatnlarni tanqidiy qabul qilishni oladi, deydi.
Fikrimizcha, mediasavodxonlik yuqorida bildirilgan fikrlar bilan birgalikda
ommaviy axborot vositalari orqali uzatiladigan barcha axborotga tanqidiy qarash,
ularga xolis yondoshish va har bir uzatilayotgan axborotni saralashda ongli ravishda
yondashish hamdir.
Medisavodxonlikning maqsadi har bir medianing ustuvorliklari va kamchiliklarini
tushungan holda ular tomonidan tarqatilayotgan axborotni saralay bilish va zarurini
qabul qilish ko‘nikmalarini shakllantirish bo‘lsa, asosiy
vazifasi insonlar tomonidan
iste’mol qilinadigan har qanday axborotning manipulyativ kuchini anglagan holda
undan chegaralanishdir. Shuningdek, odamlarga OAV hamda fuqarolik jurnalistika
rolini tushunishga yordam berishdir.