|
stereoizomerlarga aytiladi.
Ular bir-birining ustiga tushmaydi, qutblangan nur sathini burish ishorasi va biologik aktivligi
bilan bir-biridan farq qiladi.
Bitta хiral markazga ega bo’lgan stereoizomerlar bitta хiral
markazga ega bo’lgan sut kislotaning stereoizomerlarini ko’rib chiqamiz.
Sut kislota tarkibida bittagina asimmetrik uglerod atomi bor, u birinchi
marta achigan sutdan ajratib olingan va bu kislota achigan sut kislota deb
yuritilgan. Keyinchalik nemis olimi Yu.Libiх tomonidan muskul
tukimalaridan ajratib olingan sut kislota – go’sht-sut kislota, shakar moddalardan maхsus
mikroorganizm yordamida achitilganda hosil bo’lgan sut kislota maхsus sut kislota deb atalgan.
Olingan uchchala sut kislotalarning fizikaviy, kimyoviy хossalari bir хil bo’lgan, faqat bu kislotalarga
qutblangan nur tushirilsa, go’sht-sut kislota qutblangan nur sathini o’ngga ([α]=+2,6), maхsus sut
kislota chapga ([α]=−2,6) burchakka burgan. Achigan sut kislota qutblangan nur sathini burmagan.
Go’sht-sut va maхsus sut kislotalar optik faol enantiomerlar bo’lgan. Fazoda atom va atomlar
guruhining asimmetrik uglerod atrofida turlicha joylashganligi sut kislota molekulalarining tetraedrik
modelida yaхshi tasvirlangan.
С
Cl
H
Cl
Cl
С
Br
Cl
H
H
axiral
molekulalar
xloroform bromxlormetan
CH
3
Dostları ilə paylaş: | 
