Mavzu: Ovqat hazm qilish organlari sistemasi. Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad

Ibn Sino	Is gazi gemoglabinga kislorodga nisbatan 300 marta tezroq birikadi.	“+”
Beruniy	O’pka alveolalariga kirgan havodagi kislorod konsentratsiyasi alveolalardagiga nisbatan past bo’ladi.		“ –“
Aristotel	To’qima suyuqligida kislorod konsentratsiyasi qondagiga nisbatan past bo’ladi.	“ +”

Baholash mezoniga ko’ra o’quvchilar baholanadi va rag’batlantiriladi.

III. Yangi mavzu bayoni

Ahborotlar bilan ishlash kompitentsiyasi shakllantiriladi.Ta’limiy maqsadga erishiladi.O`qituvchi yangi mavzu bayonini o`quvchilarga tushuntirish jarayonida kompyuter, videoproyektor va ekrandan bevosita foydalangan holda Microsoft Office dasturi tarmog`iga kiruvchi Microsoft Office Power Point matn muharriri orqali ekranda mavzuga tegishli rasmlardan lavhalarni slaydlar orqali namoyish etib tushuntiradi. Shuningdek, yangi mavzuga tegishli multimedia dars namoyish etiladi.(4-minut)

Axborotli kichik ma’ruza:(11-daqiqa)
Ovqat hazm qilish organlari lablar, og'iz bo'shlig'i, halqum, qizilo'ngach, me'da, o'n ikki barmoq ichak, ingichka va yo'g'on ichaklar hamda me'daosti bezi va jigar kabi organlardan tashkil topgan. Og'iz bo'shlig'ida tishlar, til va so'lak bezlarining kanalchalari joylashgan.Lablar. Yuqori va pastki lablar mus- kullardan iborat bo‘lib, ular og‘izning kirish qismini hosil qiladi.Tishlar, ularning tuzilishi va gigiyenasi. Tishlar ikki xil boladi: sut tislilari — 20 ta, doimiy tishlar — 32 ta. Sut tishlari bolaning olti oyligidan ikki yoshigacha chiqadi. Bola olti yoshligidan to o‘n ikki yoshigacha sut tislilari tushib, ularning o‘miga doimiy tishlar chiqadi. Doimiy tishlar soni 32 ta bo‘lib, yuqori va pastki jag‘da 16 tadan, jaglarning o‘ng va chap tomonida 8 tadan bo’ladi. Shulardan oldingi 2 tasi kesuvchi (kurak), bittasi qoziq, ikkitasi kichik oziq tish va uchtasi katta oziq tislilardir. Doimiy tishlaming 28 tasi 12—yoshgacha chiqadi, 4 tasi, ya’ni yuqori va pastki jaglardagi oxirgi katta oziq tislilar (aql tishlar) 18 yoshdan keyin chiqadi.Til og‘iz bo‘shlig‘ida joylashgan, muskuldan tashkil topgan organ bo‘lib, u ovqatni aralashtirib, tomoq tomonga o‘tkazish va uning ta’mini aniqlash vazifasini bajaradi. Tilning eng muhim vazifalaridan biri so‘zlaming ravon talaffuz qilinishini ta’minlashdir.Halqum burun va og‘iz bo‘shlig‘ining davomi bo‘lib, u shilliq va muskul qavatlardan iborat. Uning uzunligi katta odamda o‘rtacha sm bo‘lib, uch qismga — burun, og‘iz va hiqildoqqa bo‘linadi. Halqumning vazifasi ovqatni og‘iz bo‘shlig‘idan qizilo‘ngachga, havoni burun bo‘shlig‘idan hiqildoqqa o‘tkazishdan iborat. Hal­qumning pastki qismi qizilo‘ngachga tutashadi.Qizilo‘ngach uzunligi o‘rtacha 23—25 sm bo‘lib, shilliq va muskul qavatdan iborat. U ko‘krak qafasi to‘sh suyagining orqa qismida joylashgan. Vazifasi ovqatni tomoqdan oshqozonga o‘tkazishdan iborat.Me’da qorin bo‘shlig‘ining yuqori qismida, diafragma ostida joylashgan. Katta odamda me’daning hajmi o‘rtacha 2,5 1 atrofida bo‘ladi. Xlorid kislota esa pepsin fermentining faollik kuchini oshiradi.O‘n ikki barmoq ichak. Bu ingichka ichakning boshlang‘ich qismi bo‘lib, uzunligi o‘n ikkita barmoq eniga teng (25—30 sm) boladi. Shuning uchun u o‘n ikki barmoq ichak deb ataladi. Bu ichak bo‘shlig‘iga me’daosti bezining shirasi va jigaming o‘t suyuqligi quyilib turadi.Me’daosti bezi suyuqligining tarkibida oqsilni parchalaydigan tripsin, yoglarni parchalaydigan lipaza va uglevodlami parcha­laydigan amilaza fermentlari boladi. O‘n ikki barmoq ichakka jigardan quyiladigan o‘t suyuqligi ovqat tarkibidagi yog‘larni emulsiya holatiga keltiradi va lipaza fermentining faolligini oshiradi.