Mavzu: O`zgaruvchan elektor zanjirga aktiv qarshilik. Induktivlik va sig`m ulanishi. Rezonans. Reja

Rezonans qo'llaniladigan davriy kuch (yoki uning Furye komponenti ) chastotasi u ta'sir qiladigan tizimning tabiiy chastotasiga teng yoki yaqin bo'lganda yuzaga keladigan amplitudaning ortishi hodisasini tavsiflaydi. Dinamik tizimning rezonans chastotasida tebranuvchi kuch qo'llanilganda, tizim boshqa rezonansli bo'lmagan chastotalarda bir xil kuch qo'llangandan ko'ra yuqori amplituda tebranadi. ^[3]
Javob amplitudasi nisbiy maksimal bo'lgan chastotalar tizimning rezonans chastotalari yoki rezonans chastotalari deb ham ataladi. ^[3] Tizimning rezonans chastotasiga yaqin joylashgan kichik davriy kuchlar tebranish energiyasini saqlash hisobiga tizimda katta amplitudali tebranishlarni hosil qilish qobiliyatiga ega.Rezonans (lotincha: resono — „aks-sado beraman“, „javob beraman“) — tebranish (elektr, mexanik) konturida majburiy tebranish amplitudasi eng yuqori (maksimum) qiymatga yetganda sodir boʻladigan hodisa. Masalan, tizimning barcha parametrlari oʻzgarmas va bu tizim xususiy tebranish chastotasi tashqi kuch davri sinusoidal boʻlsa, yaʼni tizim xususiy tebranish chastotasi tashqi kuch chastotasiga mos kelsa, rezonans hodisasi roʻy beradi. Rezonansning foydali va zararli tomonlari bor (Masalan, radiotexnikada foydali boʻlsa, inshootlarda zararli).
Rezonans hodisalari barcha turdagi tebranishlar yoki to'lqinlar bilan sodir bo'ladi: mexanik rezonans, orbital rezonans, akustik rezonans, elektromagnit rezonans, yadro magnit rezonansi (YMR), elektron spin rezonansi (ESR) va kvant to'lqinlarining rezonansi mavjud. Rezonans tizimlari ma'lum chastotali tebranishlarni yaratish uchun ishlatilishi mumkin (masalan, musiqa asboblari ) yoki ko'p chastotalarni (masalan, filtrlar) o'z ichiga olgan murakkab tebranishlardan ma'lum chastotalarni tanlash.
Rezonans atamasi ( lotincha resonantia, 'echo', resonar, 'jaranglash' so'zidan) akustika sohasidan kelib chiqqan, xususan, musiqa asboblarida kuzatiladigan simpatik rezonans, masalan, bir torning tebranishi va boshqasidan keyin tovush chiqarishi. uriladi.Rezonans fizikada koʻp uchraydi (toʻlqinlar rezonansi, kuchlanish rezonansi, toklar rezonansi). Tebranish konturida tok kuchi faza jihatdan tashqi elektr yurituvchi kuchga teng kelib qolgan hollarda ham rezonans roʻy beradi.
Rezonans aksariyat tabiatda kuzatiladi. Barcha inshootlar, binolar va mashinalar oʻz xususiy tebranishlariga ega. Shuning uchun tabiatda yuz beradigan davriy tashqi taʼsirlar ularda rezonansni paydo qilishi mumkin. Masalan, koʻprik ustidan poyezd oʻtganda yuz beradigan davriy zarb (silkinish) kuchlari taʼsirida rezonans paydo boʻladi. Rezonans hodisasi koʻprik, poydevor, mashinalarga zararli taʼsir qiladi, hatto ularni buzib yuborishi ham mumkin. Shuning uchun rezonansga qarshi maxsus tadbirlar koʻriladi, zarblarni yumshatkichlar, amortizatorlardan foydalaniladi. Radiotexnikada rezonans radiostansiyaning bir xil (zarur) signallarini boshqa (xalaqit) signallaridan ajratib olishga imkon beradi.