Mavzu: sanoat korxonalarining innavatsion faoliyati samaradorligini oshirish

Mavzu: SANOAT KORXONALARINING INNAVATSION FAOLIYATI SAMARADORLIGINI OSHIRISH

Reja:
Kirish

1. Milliy iqtisodiyotni etakchi tarmoqlarini modrenizatsiyalashtirishda sanoat korxonalarini roli
2. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan investitsiya siyosati
3. Sanoat korxonalarini modernizatsiyalashtirishda kapital qo‘yilmalarni jalb etish holatini tahlili
Xulosa
Foydalanilgan adbiyotlar

Kirish
Mamlakatimiz mustaqillik davrdan to hozirga qadar xalq xo’jaligining barcha tarmoqlarida muhim o’zgarishlar sodir bo’lmoqda. Korxonalarda mehnatni tashkil etish va uning samaradorligini oshirish yo’llari muhim muammolardan biri bo’lib qolmoqda. Xalq turmush farovonligini oshirish Respublikamiz Prezidenti tomonidan belgilab berilgan iqtisodiy islohotlarning bosh maqsadidir. Bu vazifani muvaffaqiyatli hal etish kuda keng ko’lamli ijtimoiy-iqtisodiy muammolar yechimini topishni taqozo qiladi. Ma’lumki, xalq xo’jaligi ishlab chiqarishda, turli sohalar va jamiyat qatlamlarida, ish joylarida korxonalar ishini to’g’ri yo’lga qo’yish, tashkil etis, moddiy texnika bazasini mustahkamlash taraqqiyotni ta’minlashda muhim rol o’ynaydi.

1.Milliy iqtisodiyotni etakchi tarmoqlarini modrenizatsiyalashtirishda sanoat korxonalarini roli
O‘zbekiston iqtisodiyotning etakchi taromqlarini modernizatsiya qilish hisobiga sanoat ulushini oshirish mahalliy xom-ashyo resurslaridan oqilona foydalanishni yo‘lga qo‘yish.
Mamlakat iqtisodiyotning rivojlanishi uchun talab qilinuvchi ushbu vazifalarni amalga oshirishida korxonalarga katta etibor qartilmoqda, ular iqtisodiyotning asosiy ishlab chiqarish bo’g’ini bo’lish bilan birga mahsulot ishlab chiqarish, alohida xizmat ko’rsatish tufayli iste’molchilarning talablarini ham qondiradilar.
Sanoat korxonasi ijtimoiy ishlab chiqarishning bosh bo’g’ini bo’lib, unda ilmiy iqtisodiyotning asosiy iqtisodiy masalalarni hal etiladi.
Mahsulotlar yaratish va xizmat ko’rsatish muayyan texnologik jarayonlar, mehnat materiallari, odamlarning bilimi va ko’nikmalari ijtimoiy mehnat taqsimoti va kooperatsiyalashga asoslangan holda mustaqil amalga oshiriladigan tizimga aytiladi.
Korxonada ish o'rinlarini yaratish ish haqi to'laydi, soliqlar to'lash yo'li bilan davlat va ijtimoiy dasturlarni amalga oshirishda qatnashadigan ob’ektdir.
Aynan korxonada mahsulot ishlab chiqarish jarayonlari va ishchini ishlab chiqarish vositalari bilan o'zaro aloqasini amalga oshiriladi.
Sanoat korxonasi o'z faoliyatini o'zi boshqaradi, ishlab chiqarilgan mahsulotni olingan sof foydani soliq va boshqa to'lovlarni to'lagandan so'ng qolgan qismini tasarrf etadi.
Korxonada ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmi va assortimenti, xilma- xilligi, xom ashyo yetkazib beruvchilar va xaridorlar baholarini shakllantirish, resurslardan tejamli foydalanish, kadrlarni qo'llash, yuqori unumli texnika va texnologiyadan foydalanish masalalari hal etiladi.
O'zbekiston Respublikasi qonunchiligiga asosan, korxona bu - huquqi shaxs maqomiga ega, mustaqil ravishda xo'jalik faoliyati yurituvchi sub'yekt bo'lib, o'ziga tegishli bo'lgan mol-mulkidan foydalanish asosida iste'molchilar (xaridorlar) talabini qondirish va daromad (foyda) olish maqsadida mahsulot (ish, xizmat) ishlab chiqaradi va sotadi yoki ayirboshlaydi.
Korxona - ijtimoiy talablarni qondiruvchi va sof foyda olish maqsadida mahsulot ishlab chiqaruvchi, xizmat ko'rsatuvchi, mustaqil xo'jalik yurituvchi iqtisodiyot subyektidir.
Har bir mamlakat sanoatning quvvati hamda fan-texnika taraqqiyoti va iqtisodiyotni modernizatsiyalash ko'rsatkichlarini birinchi o'rinda yirik korxonalar belgilab beradi. Shu sababli "kichik" iqtisodiyotni rivojlantirish, ya'ni kichik va xususiy korxona hamda mikrofirmalarga keng yo'l ochib berishda yirish korxonalarning o'rni va rolini unutmaslik darkor. Chunki bu korxonalarda ishlovchi xodimlar soni katta bo'lishdan tashqari, fan-texnika yutuqlarini hayotga tadbiq etish, yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarish, mehnatni rag'batlantirish hamda do'stona, sherikchilik aloqalarini (jumladan, xorijiy korxona va firmalar bilan) rivojlantirishga keng imkoniyatlar mavjud. Sh sababli yirik, o'rta va kichik korxonaarning optimalligi jamoatchilik ishlab chiqarishi talablari va milliy iqtisodiyotning rivojlanish istiqbollaridan kelib chiqqan holda fan va xo'jalik amaliyotining eng muhim vazifasi hisoblanadi. Bu vazifani iqtisodiyotning har bir tarmog'I va sohasida hal qilishning yo'llari o'xshash bo'lmasligi yoki bir xil tavsifga ega bo'lmasligi mumkin. Har bir alohida yuzaga kelgan iqtsodiy holatda mavjud sharoitlar va rivojlanish afzalliklariga mos holda harakat qilish zarur.
Milliy iqtisodiyotda sanoat moddiy ishlab chiqarishning asosiy va etakchi tarmog‘idir. Sanoatning vujudga kelishi va rivojlanishi ishchilar sonining oshishi va uning jamiyatdagi mavqei ko‘tarilishiga olib keladi. Mustaqillik davrida jamiyatni tarixiy jihatdan yangilashda ishchilarning avangardlik roli to‘g‘risida gap yuritilar ekan, faqat ishchilar sinfigina mehnatkashlar ommasining birlashuviga, jipslashuviga va istiqlolni himoya qilishga, mustahkamlashga va uni uzil-kesil ta’minlashga yordam bera oladi, deyish mumkin. Ana shu fikrni O‘zbekiston voqe’ligi kun sayin tasdiqlamoqda. O‘zbekiston ishchisi respublika yalpi ijtimoiy mahsulotining, milliy daromadning asosiy qismini bunyod etmoqda, mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatini yuqori darajaga ko‘tarishda faol ishtirok etayotir.
O‘zbekiston respublikasi ishchilari qiyofasida ham barcha rivojlangan mamlakatlar ishchilaridagidek, ongli industrial mehnatkashning va insonlar munosabatining yuksak normalari va umuminsoniy tamoyillarini, qadriyatlarini qaror toptiruvchi, yangi hayot uchun ilg‘or kurashchi hislatlari bir butun bo‘lib mujassamlashgan.
Sanoat taraqqiyotining muhim qonuniyatlaridan biri sanoat xodimlarining madaniy-texnikaviy, ma’naviy-ma’rifiy darajasining o‘sishi, ishlab chiqarish malakasi va tajribasining tinmay oshib borishidir.
O‘zbekiston mehnatkashlarining bilim va ko‘nikmasi, ishlab chiqarish malakasi va mahorati, madaniy va ma’rifiy saviyasini yuqori darajaga ko‘tarish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlarda ham sanoatning yuqori o‘rin tutishini ko‘rish mumkin.
Sanoat mamlakat mudofaa qobiliyatining moddiy bazasi, el-yurtda tinchlik va barqarorlikni saqlashning muhim omili, qo‘shni mamlakatlar mustaqilligini, hamkorligi va birdamligini ta’minlovchi muhim sohadir. O‘zbekiston davlati mudofaasini kafolatlashda sanoatning roli bebahodir.
Sanoat shunday tarmoqki, barcha mamlakatlarning siyosiy, iqtisodiy va tashkiliy intilishlari, ularning xo‘jalik jihatdan birlashishi, ya’ni iqtisodiy integratsiya tavsifida o‘z ifodasini topadi. Natijada barcha mamlakatlarning tabiiy, mehnat va moliyaviy resurslaridan, fan-texnikaning barcha yutuqlaridan oqilona foydalinish imkoniyatlari yuzaga keladi.
Xududlarda sanoat, ayniqsa engil sanoat butun ijtimoiy ishlab chiqarishni idustrlashtirish muammolarini hal etish kalitidir. SHu sababli jamiyatning moddiy-texnika bazasini qaytadan qurish ishini o‘zbek halqi Prezident rahbarligida umuman sanoat, xususan, uning eng muhim sohalarini rivojlantirishdan boshladi. CHunki bu sohalar O‘zbekiston Respublikasining iqtisodiy qudratini, xalq farovonligini yanada oshirishning poydevori bo‘lib hisoblanar edi, bundan keyin ham shunday bo‘lib qolaveradi.
Mehnatni ijtimoiy tashkil etishning eng oliy turi – konsentratsiyaning yuqori darajasi bilan kichik biznes va tadbirkorlikni uyg‘unlashtirish asosida ijtimoiy ishlab chiqarishni uyushtirishning ilg‘or usullari-ixtisoslashtirish, kooperativlashtirish va kombinatlashtirish ham sanoat sohasida hukmronlik qiladi va yaxshi samaralar beradi.
Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotni jadallashtirishni ta’minlovchi buyuk harakatlantiruvchi kuch – bu raqobat, ya’ni bellashuv, raqiblar kurashi ham sanoat sohasida rivoj topadi. Ilg‘or texnika va texnologiyalardan foydalanish, materiallarning yangi turlarini yaratish, mehnat unumdorligini oshirish, ishlab chiqarishdagi mahsulotlarning raqobatbardoshligini yuqori darajaga ko‘tarish, ishlab chiqarishning boshqa bir qator texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilash asosida uning samaradorligini ko‘tarish uchun harakat va boshqa mehnat an’analari ham avvalo, sanoat sohasida vujudga keldi va kelmoqda.
Mustaqillikning afzalliklari va Davlatning iqtisodiy siyosati sanoatning etakchi o‘rnini yanada oshirmoqda. Islohotlarning asosiy yo‘nalishlari va ularning echimini topish dastavval sanoat sohasida amalga oshirilmoqda va yaxshi samara bermoqda.
Sanoat – moddiy ishlab chiqarishning eng yirik etakchi tarmog‘i bo‘lib, unda mehnat qurollari (vositalari), mehnat buyumlari va xalq iste’mol tovarlarining ko‘pchilik qismi yaratiladi. Unda mashina va mexanizmlarning barcha turlari, bino va inshootlarning konstruktiv elementlari ishlab chiqariladi, er osti boyliklarini qazib olish amalga oshiriladi, mineral, o‘simlik va hayvon xomashyosiga ishlov beriladi hamda keng iste’mol mollari tayyorlanadi. Sanoat xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarini ishlab chiqarish vositalari, mehnat qurollari bilan ta’minlaydi. Milliy iqtisodiyot, fan, maorif, madaniyat, sog‘liqni saqlash, sport, turizm va boshqa sohalar rivoji sanoatning taraqqiyot darajasiga bog‘liq.
Ishlab chiqarish kuchlari va munosabatlari taraqqiyotida sanoatning tarixiy roli beqiyosdir. Shu sababli uning rivoji va samaradorligi qanchalik yuqori bo‘lsa, davlatning mavqei shunchalik kuchli bo‘ladi va aholi turmush darajasi yanada yaxshilanib boradi.
Sanoat jamiyatning etakchi kuchi bo‘lgan ishchilar sinfini o‘zida birlashtiradi. Sanoat rivoji tufayli unda band bo‘lgan xodimlarning soni ko‘payadi, ularning bilim va ilmi, mahorati ortadi, kadrlar salohiyati yuqori darajaga ko‘tariladi. Mehnatni ijtimoiy tashkil qilishning eng oliy turi, konsentratsiyaning yuqori darajasi va shu asosda ijtimoiy ishlab chiqarishni uyushtirishning ilg‘or usullari – ixtisoslashtirish, kooperativlashtirish va kombinatlashtirish, ko‘plab ishlab chiqarish va uzluksiz potok sistemasi yordami bilan tashkil etish sanoat sohasida hukmronlik qiladi.
Faqat yirik mashina industriyasigina fan va texnikaning barcha yutuqlarini o‘zida to‘plab, mujassamlashtirib, mehnatni texnika bilan qurollantirishi va uning unumdorligini yuqori darajaga ko‘tarishi mumkin.
Sanoat va ayniqsa uning eng muhim sohasi bo‘lgan og‘ir sanoat mamlakatda kengaytirilgan takror ishlab chiqarishninig asosi hisoblanadi. U moddiy texnika vositalarini o‘zi va boshqa tarmoqlar uchun takror ishlab chiqarish bilan bir vaqtda jamiyat a’zolari o‘rtasidagi ijtimoiy ishlab chiqarish munosabatlarini takomillashtirib boradi. Bugungi kunda sanoat va uning tarmoqlari qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini qayta qurishning negizi hisoblanadi. Uni yangi texnika bilan ta’minlash orqali sanoat dehqon xo‘jaligini iqtisodiy va madaniy jihatdan yuqori darajaga ko‘tarishga, shahar bilan qishloq o‘rtasidagi muhim tafovutni yo‘qotishga, dehqon mehnatini industrial mehnatga aylantirishga yordam beradi.
2. O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan investitsiya siyosati
Mamlakatimizda iqtisodiyotning chet el investitsiyalarini jalb etish-bu nafaqat xorijiy sheriklar bilan hamkorlikda yangi, istiqbolli loyihalarni amalga oshirish, ayni paytada-bu avvalo yangi zamonaviy texnika, dastgoh va uskunalar, texnologiya va nou-xaularni joriy etish, shu asosda ishlab chiqariladigan mahsulotlarimizning yuksak sifatini ta’minlashga qaratilgan. Eng muhim, chetdan imtiyozi sarmoyalarni olib kelish - bu pirovard natijada mamlakatimizda raqobatga bardoshli, kuchli iqtisodiyotni barpo etish va jahon bozorida o‘z munosib o‘rnimizni egallashga qodir bo‘lish demakdir.
O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan investitsiya siyosatining o‘ziga xos xususiyati mahalliy xomashyo resurslarini chuqur qayta ishlashni ta’minlaydigan, yuqori texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishlarni tashkil etishga qaratilgan investitsiya loyihalariga ustuvor ahamiyat berilayotganida namoyon bo‘lmoqda.
2016-yilda iqtisodiyotimizning yetakchi tarmoqlarida zamonaviy yuqori texnologiyalarga asoslangan uskunalar bilan jihozlangan, umumiy qiymati 7 milliard 400 million dollarga teng bo‘lgan 158 ta yirik obyekt foydalanishga topshirildi.
Tahlilar shuni ko‘rsatadiki Davlat byudjeti hisobidan jami investitsiyalarni 24,3 foizi Davlat 0,7 foizi nodavlat korxonalari ulushiga teng. CHet el investitsiyalari va kreditlarining hisobidan 13,5 foizi Davlat korxonalari, 21.5 foizi nodavlat korxonalariga berilgandir.
Investitsiyalardan (kapital o‘o‘yilmalardan) foydalanishning asosiy yo‘nalishlari quyidagilar hisoblanadi:
-yangi qurilish;
-korxonani kengaytirish va qayta tiklash;
- ishlab chiqarishni zamonaviylashtirish va texnik jihatdan qayta qurollashtirish;
- harakatdagi quvvatlarni takomillashtirish.
Yangi qurilishga yangi maydonlarda maxsus ishlab chiqilgan loyihalar asosida o‘uriluvchi korxona, bino, inshoot va qurilmalar mansubdir.
Faoliyat yuritatgan korxonani kengaytirish qo‘shimcha ishlab chiqarish majmualarining navbatdagi qismlarini yangi loyiha asosida qurish yoki asosiy, qo‘shimcha, yordamchi va xizmat ko‘rsatuvchi ishlab chiqarishning amaldagi sexlarini kengaytirish yoki qurishni anglatadi. U asosan, faoliyat yuritayotgan korxona hududida yoki unga tutash maydonlarda amalga oshiriladi.
Qayta tiklash – bu, faoliyat yuritayotgan korxonani ma’naviy va jismoniy eskirgan qurilma va asbob-uskunalarni ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, texnologik bo‘g‘inlar va yordamchi xizmatdagi nomutanosibliklarni yoqotish yo‘li bilan almashtirish rdamida to‘liq yoki qisman o‘zgartirishni anglatadi. Qayta tiklashda eski sexlar o‘rniga yangi sexlarni qurishga ruxsat beriladi.
Texnik qayta qurollantirish alohida chiqarish turlarini zamonavviy talablarga asosan yangi texnik va texnologiyalarni kiritish, ishla chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, eskirgan qurilma va uskunalarni yangilash va almashtirish, ishlab chiqarishni tuzilmasi va tashkil etilishini yaxshilash yo‘li bilan, korxonaning texnik darajasini oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar majmuasidir. U ishlab chiqarish intensivligini kuchaytirish, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini yaxshilashga yo‘naltirilgan.
Moliyaviy resurslar va er tanqisligi sharoitlarida, ikkinchi tomondan esa, mavjud ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish uchun yangi qurilishni nisbatan cheklangan holatda, asosan juda zarur hollardagina amalga oshiriladi. SHu sababli bugungi kunda investitsiyalarning eng ko‘p tarqalgan yo‘nalishlari sifatida, umuman olganda yangi turdagi mahulot ishlab chiqarishni ham ko‘zda tutuvchi mavjud ishlab chiqarishni kengaytirish, qayta tiklash va texnik jihatdan qayta qurollantirishni ko‘rsatish mursatish mumkin.
3. Sanoat korxonalarini modernizatsiyalashtirishda kapital qo‘yilmalarni jalb etish holatini tahlili
Sanoat tarmoqlarida faoliyat ko’rsatuvchi korxonalar davlatga tegishli bo’lgan sobiq ma’muriy-buyruqbozlik tizimi sharoitlarida investitsiyalarning asosiy manbai davlat (byudjet) mablag’laridan tashkil topar edi. Garchi o’sha sharoitlarda ham jamg’arma fondlar - asosiy investitsion manbalar korxonalar foydasi (daromadi) hisobiga amalga oshirilgan bo’lsada, korxonalarning mablag’larni qaerdan olish va qaerga joylashtirish to’g’risida “boshi” og’rimas edi. Qo’shimcha manba sifatida korxonalarning amortizatsiya fondi xizmat qilardi.
Mazkur tushunchalar (jamg’arma fondi, amortizatsiya fondi, foyda) hozirgi kunda ham o’z ahamiyatini yo’qotmagan bo’lib, investitsiyalarning asosiy manbai hisoblanadi. Masalan, davlat korxonalari uchun asosiy investitsiya manbai quyidagilar: foyda, amortizatsiya fondi va byudjet mablag’lari, qo’shma korxonalar uchun - foyda, amortizatsiya fondi va kredit resurslari.
Buguni kunda sanoat va uni tarmoqlarini rivojlantirish dolzarb muammolarga aylanib bormoqda. Rejalashtirish va boshqaruv tizimida shuningdek, investitsiya manbalarini aniqlashning ichki va tashqi turlaridan ham foydalaniladi. Bizga ma’lumki, investitsiyalarning ichki manabalariga quyidagilar kiradi:
• ishlab turgan asosiy kapitalga hisoblanuvchi amortizatsiya ajratmalari natijasida shakllanuvchi, korxonaning o’z moliyaviy vositalari;
• foydaning investitsiya ehtiyojlariga ajratiluvchi qismi;
• sug’urta kompaniyalari va muassasalari tomonidan tabiiy ofat va boshqa hodisalarda to’lanuvchi mablag’lar;
• korxonaning aktsiyalar chiqarishi va sotishi natijasida olinuvchi mablag’lar;
• yuqori turuvchi va boshqa organlar tomonidan qaytarib bermaslik asosida ajratiluvchi mablag’lar;
• xayriya va shu kabi boshqa mablag’lar.
Investitsiyalarning tashqi manbalariga esa qo‘yidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
• markaziy va mahalliy byudjetdan, tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlovchi turli xil fondlar tomonidan ajratiluvchi qaytarib bermaslik asosidagi mablag’lar;
• korxonalar Nizom jamg’armasida moliyaviy yoki boshqa moddiy va nomoddiy ishtirok shaklida, shuningdek, xalqaro moliya institutlari va alohida shaxslarning to’g’ridan-to’g’ri qo’yilmalari shaklida kiritiluvchi xorijiy investitsiyalar;
• davlat va turli xil fondlar tomonidan qaytarib berish sharti bilan beriluvchi kreditlar, jumladan imtiyozli kreditlar.
Korxonalarning mustaqil xo’jalik faoliyati sharoitlarida ichki mablag’lar tarkibida amortizatsiya ajratmalari asosiy o’rinni egallaydi. Uning korxona investitsion resurslaridagi ulushi 50% va undan ko’proqni tashkil etadi.
Investitsion maqsadlarga yo’naltiriluvchi mablag’lar tanqisligi sharoitida lizing investitsion faoliyatni faollashtiruvchi muhim vosita bo’lib xizmat qiladi.
Investitsiyalardan (kapital qo’yilmalardan) foydalanishning asosiy yo’nalishlari quyidagilar hisoblanadi:
• yangi qurilish; • korxonani kengaytirish va qayta tiklash;
• ishlab chiqarishni zamonaviylashtirish va texnik jihatdan qayta qurollantirish;
• harakatdagi quvvatlarni takomillashtirish.
Biz tahlil o‘tkazish jarayonida qo‘yidagilarga e’tibor qaratishimiz lozimdir.
Yangi qurilishga yangi maydonlarda maxsus ishlab chiqilgan loyihalar asosida quriluvchi korxona, bino, inshoot va qurilmalar mansubdir.
Faoliyat yuritayotgan korxonani kengaytirish qo’shimcha ishlab chiqarish majmualarining navbatdagi qismlarini yangi loyiha asosida qurish yoki asosiy, qo’shimcha, yordamchi va xizmat ko’rsatuvchi ishlab chiqarishning amaldagi tsexlarini kengaytirish yoki qurishni anglatadi. U asosan, faoliyat yuritayotgan korxona hududida yoki unga tutash maydonlarda amalga oshiriladi.
Qayta tiklash − bu, faoliyat yuritayotgan korxonani ma’naviy va jismoniy eskirgan qurilma va asbob-uskunalarni ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, texnologik bo’g’inlar va yordamchi xizmatdagi nomutanosibliklarni yo’qotish yo’li bilan almashtirish yordamida to’liq yoki qisman o’zgartirishni anglatadi. Qayta tiklashda eski tsexlar o’rniga yangi tsexlarni qurishga ruxsat beriladi.
Texnik qayta qurollantirish alohida ishlab chiqarish turlarini zamonaviy talablarga asosan yangi texnika va texnologiyalarni kiritish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish, eskirgan qurilma va uskunlarni yangilash va almashtirish, ishlab chiqarish tuzilmasi va tashkil etilishini yaxshilash yo’li bilan, korxonaning texnik darajasini oshirish bo’yicha chora-tadbirlar majmuasidir. U ishlab chiqarish intensivligini kuchaytirish, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini yaxshilashga yo’naltirilgan.
Kapital qo’yilmalarning yuqoridagi turlari investitsiyalarning texnologik tuzilmasini tavsiflaydi. Hozirgi paytda mamlakatimiz iqtisodiyotini rivojlantirishga yo’naltirilayotgan kapital qo’yilmalar hajmi ancha oshib, o’tgan yilga nisbatan ularning o’sish sura’tlari 9,5 foizni, yalpi ichki mahsulot tarkibidagi ulushi esa 18,5 foizni tashkil etishi kutilmoqda.
Xulosa
Sanoat ishlab chiqarish korxonalarini kengaytirish, qayta rekonstruksiya qilish ishlarini amalga oshirish maqsadida investitsiyalarni jalb etish va bu jarayonlarni takomillashtirish muhim ahamiyatga egadir. Bugungi kunda eng dolzarb muammolardan biri bu mamlakatimizda faoliyat yuritayotgan korxonalarni modernizatsiya qilish, yangi korxonalarni tashkil etish, ularda yangi texnologiyalarni qo‘llash orqali raqobatbardosh eksportga yo‘naltirilgan mahsulotlar ishlab chiqarish, aholi bandligini oshirish, ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishdan iborat.