Shaxs- deganda shunday bir aniq inson tushuniladiki, bu inson ma’lum jamiyat a’zosi sifatida shu jamiyatda yashaydigan va shu jamiyatda ishlaydigan va shu jamiyat a’zolari bilan muloqot qiladigan inson tushuniladi .
Jamiyat bilan doimiy munosabatni ushlab turuvchi, o’z-o’zini anglab, harakatlarini boshqara oladigan shaxsga xos bo’lgan xusiyatlardan biri –bu uning faolligidir.
Fanda faollikning asosan 2 turi farqlanadi.
1.Tashqi faollik.
2.Ichki faollik.
Tashqi faollik- bu tashqaridan o’z ichki xozish istaklarimizni ta’sirida bevosita ko’rish,qayd qilish mumkin bo’lgan harakatlarimizdir.
Mushak harakatlari orqali namoyon bo’ladiya harakatladir.
Ichki faollik –bu bir tomondan u yoki bu faoliyatni bajarish mobaynida fiziologik jarayonlar va psixik jarayonlar ya’ni aslida ko’rinmaydigan lekin faoliyat kechishida ta’sir ko’rsatuvchi omillarni o’z ichiga oladi.
Shaxs aynan faolliklar jarayonida shakllanadi. O’zligini namoyon qiladi ham demak inson faolligini passiv jarayon bo’lmay ongli ravishda boshqariladigan faoliyat jarayonidir. Inson faolligini mujassamlashtiruvchi harakatlari jarayoni faoliyat deb yuritiladi.
Inson faoliyati- inson ongi va tafakkuri bilan boshqariladigan, undagi turli –tuman ehtiyojlardan kelib chiqarilgan hamda tashqi olamni va o’z – o’zini o’zgartirish va takomillashtirishga qaratilgan o’ziga xos faollikdir.
Faoliyat turlari: Jismoniy va aqliy harakat turlariga ajratiladi. Har qanday faoliyat real shart- sharoitlarda, turli usullarda va ko’rinishlarda namoyon bo’ladi. Aqliy harakatlar- shaxsning ongli tarzda ichki psixologik mexanizmlar vositasida amalga oshiriladugan turli- tuman harakatlaridir.Eksperimental tarzda shu narsa isbot qilinganki bunday harakatlar- motor harakatlarni ham o’z ichiga oladi.
Mnemik faoliyat- Narsa va hodisalarning mohiyati va mazmuniga aloqador materialning eslab qolinishi,esga tushirilishi hamda esda saqlab turilishi bilan bog’liq murakkab faoliyat turi.
Fikrlash faoliyati- fahm-farosat vositasida turli xil muammolar ,masala va jumboqlarni yechishga qaratilgan faoliyat.
Faoliyatning tuzilishi.
Psixologiya fani uchun eng murakkab muammolar qatoriga uning asosiy kategoriyalari bo’lmish shaxs, motivatsiya, faoliyat, muomila, ong tavsifi uning takomillashuv bosqichlari va boshqalar ko’radi.
Odaming faolligi va faollikning manbai bo’lgan insoniy ehtiyojlari tamomila boshqacha manzara kasb etadi.
Faollikning vujudga kelishi inson ehtiyoji bilan bevosita bog’liqdir.
Har qanday harakatning tahlil etilgan jihatlarini tegishli ravishda motor (harakat ),sensor(emotsional) va markaziy qismlari deb atash mumkin. Shunga muvofiq ushbu qismlarning harakatini amalga oshirish jarayonida bajariladigan vazifalarni ijro etish, nazorat qilish va boshqarib turishda foydalaniladigan yo’l – yo’riqlar shu faoliyatni g usullari deb ataladi.
Malaka – mashq qilish jarayonida ish –harakatlarni bajarishning avtomatlashgan usuli deb ataladi.
Ko’nikma – mashq qilish jarayonida hosil bo’lgan harakatlar mahsulidir.
