fenotip bo`yicha o`xshash mutant zamburug` yadro genlarni o`zgarishi tufayli hosil bo`lgan zamburug`lar mavjud bo`lib ular “ajralish beruvchi mitti achitqi zamburug`lar” deb nomlandi. Odatda achitqi zamburug`lari chatishtirilganda ikkita organizm sitoplazmasi va yadrosi zigota xosil bo`lishida to`liq qatnashadi. Shunga qaramay mutant va normal achitqi zamburug`lari irsiylanishda yadro hamda sitoplazmaning rolini aloxida-aloxida baxolash mumkin. Mitti vegetativ hamda ajjralish beruvchi achitqi zamburuglarning normal normal formali zamburug`lar bilan chachishtirish natijalari berilgan. Bu mitti achitqi zamburug`i normal kattalikdagi achitqi zamburug`I bilan chatishtirilsa hosil bo`lgan diploid zigotada normal formali zamburug`larni mitoxondriylari bo`lganligi sababli ularning askosporalardan normal formali zamburug`lar paydo bo`lgan.Bu holat normal va vegetativ mitti achitqi zamburug`lari sitoplazmasi farqlansa ham ularning genomlari o`xshash ekanligini ko`rsatadi. Bu xolat normal va vegetativ mitti achitqi zamburug`larni sitoplazmasi farqlansa ham ularning genomlari o`xshash ekanligi ko`rsatadi.
Mitoxondriylar bilan
bo`g`liq irsiylanish.
Ajralish beruvchi mitti achitqi zamburug`lar normal formali zamburuglar bilan chatishtirilganda hosil bo`lgan zigotadan iikki xil gaploid sporalar rivojlanib ularni 50% normal achitqi zamburug`larga, 50% mutant mitti achitqi zamburug`larga o`xshash bo`ladi.
Bu o`z-o`zidan “ajralish beruvchin mitti achitqi zamburug`lar”da yadro geninig mitoxondriylariga ta`sir etish tufayli mitti achitqi zamburug`lar hosil bo`lganligini isbotlaydi. Yadro gening o`zgarganligi tufayli hosil bolgan ajralish beruvchi mitti achitqi zamburug`lar sitoplazmasidagi mitoxondriylarda yuz bergan mutatsiya natijasida paydo bo`lgan vegetativ mitti tachitqi zamburug`ilari bilan chatishtirilganda ham zigotalar normal bo`ladi ulardan hosil bo`lgan sporalar ikki xil bo`ladi. Vegetativ mitti achitqi zamburug`lar oo`zgarish sitoplazmadagi mitoxondriylarni faoliyati bilan bo`gliq bo`lsa “ajralish beruvchin mitti achitqi zamburug`lar”da bunday o`zgarish yadro genlari bilan belgilanadi.
Lizosoma va boshqa organellalardan tashqari o`z-o`zini ko`paytira oladigan mayda mayda zarrachalar hamda simbiotlar uchraydi. Bunday zarrachalar va simbiotlar sitoplazma orqali orqali avloddan-avlodga beriladi. Masalan, sichqonlarning bazi liniyalarining sut bezlari xavfli o`sma kasaligiga beriluvchan sichqonlarda bu xossa avloddan-avlodaga ona organizmi orqali o`tadi. Agar normal tug`ilgan sichqon bolalari sut bezlari xavfli o`sma kasaligiga moyil bo`lgan ona sichqon emizsa, sichqon bolalari xavli o`sma kasali bilan kasallanadilar.mabodo xavfli o`sma kasali bor sichqondan tugilgan sichqonlarni normal ona sichqon emizsa, ular xavli o`sma kasali bilan o`g`rimay sog` holatda voyaga yetadilar. Ushbu misolda xavfli o`sma kasali ona suti orqali sichqonlarga berilishini ko`rish mumkin.
ba’zi parazitlarda xam sitoplazma orqa avloddan-avlodaga o`tish to`g`risida ayrim ayrim dallilar mavjud. Masalan, drozofillaning ayrim xilida erkak pashshalar bo`lmaydi. Ona drozofilla qo`ygan tuxumidan faqat urg`ochi pashshalar rivojlanadi. Bu xodisa jinsiy xromosomadagi retsesiv allelga emas, balki jinsiy xujayradagi spiroxetaga bog`liq. Ma`lum bo`lishicha spiroxetalar urg`och drozofilla jinsiy hujayralarini tanlab ko`payadilar. Erkak drozofillalarga
