Ustav kapitaliga ta’sischilar tomonidan ulushlarni qo’shish muddatlariga
rioya qilinishini va to’liqligini tekshirishda quyidagilarga e’tibor berilishi lozim:
ustav kapitalining to’liq shakllanganligi;
ta’sischilar haqiqatda qo’shgan ulushlarining ta’sis hujjatlarida belgilangan
shartlarga mosligi;
ta’sischilar tomonidan ustav kapitaliga ulushlarni qo’shishda qonunchilik va
ta’sis hujjatlarida belgilangan muddatlarga rioya qilinishi.
Ustav kapitalining shakllanishini tekshirish chog’ida tekshirilayotgan
korxonaning tashkiliyhuquqiy shaklini ham e’tiborga olish zarur. Chunonchi,
aktsiyadorlik jamiyatlarida ustav kapitali aktsiyadorlar tomonidan sotib olinadigan,
jamiyat aktsiyalarining nominal qiymatidan, ma’suliyati cheklangan jamiyatlarda
esa uning ishtirokchilari tomonidan qo’shiladigan ulushlar qiymatidan tashkil
topadi. Davlat korxonalarida esa davlat mulki hisoblangan ustav fondi
shakllantiriladi.
Auditor tekshiruv chog’ida barcha ta’sischilar qonunchilikka muvofiq o’z
ulushlarini ustav kapitaliga o’z vaqtida va to’g’ri hamda to’liq qo’shganliklarini
aniqlashi kerak. Masalan, mas’uliyati cheklangan jamiyat (MChJ) ustav kapitaliga
jamiyatni ro’yxatga olish paytida har bir ishtirokchi kamida 30 % ulushini qo’shgan
bo’lishi kerak.
Korxona ustav kapitaliga ta’sischilar tomonidan ulushlar qo’shilmagan yoki
to’liq qo’shilmagan holatlarning aniqlanishi, tegishli boshqaruv organlari uchun
korxona ta’sis etilmagan va tugatilishi kerak deb topilishiga asos bo’ladi.
Ta’kidlash joizki, ta’sischilar tomonidan ustav kapitaliga ulush sifatida
qo’shiladigan mablag’lar O’zbekiston Respublikasida amaldagi qonunchilikka
muvofiq QQS ga tortilmaydi.
Shuningdek, korxonalarni tugatish yoki qayta tashkil etish chog’ida pay
(ulush) ko’rinishida natura yoki pul shaklida olingan mablag’lar ham, ularning ustav
fondidan hamda yuridik shaxslar pay (ulushi)dan oshib ketmagan miqdorda, QQS
ga tortilmaydi. Ustav kapitaliga ulushlar pul, qimmatli qog’ozlar, boshqa buyumlar
yoki mulkiy huquqlar hamda pulda baholanadigan boshqa huquqlar shaklida
qo’shilishi mumkin. Shu boisdan auditor ta’sischilar ulushlarini pulda baholashning
to’g’riligini tekshirishi muhimdir. Xo’jalik jamiyati ta’sischisining ulushini pulda
baholash
jamiyat
ta’sischilar o’rtasidagi kelishuvga muvofiq amalga
oshiriladi. Qonunda ko’zda tutilgan ayrim hollarda esa mustaqil ekspert tomonidan
baholanishi kerak.
Dostları ilə paylaş: