3. Byudjet siyosati. Yaponiyada ko'plab ijtimoiy xarajatlar an'anaviy ravishda keksa odamlarning hayotiga bo'lgan munosabat bilan bog'liq. Yaponiyada ushbu toifadagi aholi soni doimiy ravishda o'sib bormoqda, bu esa ijtimoiy xarajatlarning o'sishiga olib keladi. Bundan tashqari, Yaponiyada umr ko'rish davomiyligi yuqori bo'lgan odamlar soni ko'p. Ammo shu bilan birga, pensiya muddati har bir davr uchun keyingi sanaga qoldiriladi, chunki hayot sifatining oshishi aholining tadbirkorlik faoliyati davomiyligining oshishiga olib keladi [5].
Ilmiy-tadqiqot va ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflanadigan xarajatlar ham davlat byudjetidan moliyalashtiriladi.Ta’lim va fan Yaponiyada iqtisodiy o‘sishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. Yaponiya yalpi ichki mahsulotining so‘nggi yillardagi asosiy o‘sishi tadqiqot va ishlanmalar hisobiga ta’minlandi. Davlat byudjeti avtomobil yo'llari qurilishi, havo va temir yo'l transporti, aloqa tizimlarini rivojlantirish, tabiiy ofatlarni bartaraf etish xarajatlari va boshqa ko'plab ishlarni qo'llab-quvvatlaydi [5].
Yaponiyaning pul-kredit siyosati davlat mablag'laridan faqat iqtisodiy hayotning bozor mexanizmlari ta'minlay olmaydigan sohalarida foydalanish kerakligiga asoslanadi. Davlat resurslari bozor faoliyatining faoliyat yuritishi uchun umumiy shart-sharoitlarni yaratibgina qolmay, shu bilan birga byudjet mexanizmi orqali daromadlarni taqsimlash orqali kamchiliklarni tuzatishi kerak. Yaponiyada toʻlovlarni oʻtkazish (masalan, kambagʻallarga yordam) emas, balki ijtimoiy kafolatlar (taʼlim, sogʻliqni saqlash, pensiya va boshqalar)ga ustunlik beriladi.
Mahalliy byudjetlar mahalliy ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirish, ta’lim, pensiya va ayrim turdagi yordamlarni, shuningdek, mahalliy hokimiyat organlari, militsiya, sud va prokuratura organlarini saqlashni moliyalashtiradi. Yaponiyada mahalliy byudjetning katta qismi daromadlar xarajatlardan ko'p miqdorda moliyalashtiriladi.
Yaponiyada federal byudjet mablag'lari hisobidan Moliyaviy tenglashtirish jamg'armasi - moliyaviy resurslarni turli mintaqalar o'rtasida taqsimlash uchun maxsus muassasa tashkil etildi. Shakllanish manbai davlat soliqlaridan ajratmalardir. Subsidiyalarni aniqlash uchun har bir mahalliy hamjamiyatning o'zgarish tezligiga qarab tuzatilgan "standart maydon" deb ataladigan ma'lum bir hududning byudjetidan foydalanish odatiy holdir.
Yaponiya moliya tizimi va uning iktisodiy mazmuni.
Yaponiyaning davlat budjeti daromadlari va xarajatlari tizimi.