Mavzu: Zamonaviy kompyuterlarning tuzilishi, apparat va dasturiy modellari

Kompyuter tizimlarini tashkil etish

Ushbu rasmda bitta markaziy protsessor va ikkita kiritish/chiqarish qurilmasidan tashkil topgan kompyuter sxemasi tasvirlangan

Shina

• 
  Ushbu rasmda barcha komponentlar shina orqali bog`langanini ko`rishimiz mumkin.
  
• 
  Shina – bu parallel bog`langan o`tkazgichlar to`plami bo`lib, u orqali adreslar, ma`lumotlar va boshqaruv signallari o`tkaziladi.
  
• 
  Shinalar ichki va tashqi bo`lishi mumkin:
  
• 
  Tashqi shinalar protsessorni xotira va kiritish/chiqarish qurilmalari bilan bog`laydi.
  
• 
  Zamonaviy kompyuterlar bir qancha shinalardan foydalanadi.
  

Protsessor

Protsessor bir nechta qismlardan tashkil topadi:

• 
  Boshqaruv bloke buyruqlarni xotiradan chaqirish va ularning tiplarini aniqlash uchun xizmat qiladi;
  
• 
  Arifmetik-mantiqiy qurilma arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish uchun xizmat qiladi;
  
• 
  Markaziy protsessor oraliq ma`lumotlarni va bir nechta boshqaruv dasturlarini saqlash uchun uncha katta bulmagan xotirani o`z ichiga oladi;
  
• 
  Bu xotira moduli bir nechta registrlardan tashkil topgan, ularning har biri o`z vazifasiga ega.
  

Registrlar

• 
  Odatda registrlarning o`lchamlari bir xil;
  
• 
  Registrlarga yozish va o`qish juda tez amalga oshiriladi, buning sababi ular markaziy protsessorning ichida joylashganligidir;
  
• 
  Eng asosiy registr bu – buyruqlar hisoblagichidir, u qaysi buyruq bajarilishi kerakligini (oldindan) ko`rsatadi.
  
• 
  Bu registr odatda hech qanday hisoblashni amalga oshirmaydi, buyruqlar hisoblagichi nomi noto`g`ri qo`yilganiga qaramasdan butun dunyoda shu nom bilan ataladi;
  
• 
  Komandalar registri esa hozirgi vaqtda qaysi komanda bajarilayotganini ko`rsatadi.
  

• 
  Ko`plab kompyuterlar boshqa turli registrlarni ishlatishadi. Ulrni bir qismi ko`p vazifali va bir qismi aniq vazifaga mo`ljallangan bo`ladi.