Mavzu№1. Ko‘rish analizatori va uning yordamchi a’zolari klinik anatomiyasi va fiziologiyasi

Gavxar anatomiyasi. 
Gavxar aylana shakldagi, ikki satxi bo‘rtiq linzani eslatadi. Ko‘z gavxari qorachig‘ orqasida 
joylashgan bo‘lib, kipriksimon tanadan chiqib, ko‘p sonli juda nozik senn boylamlari uning ekvatoriga 
kelib yopishadi. 
Ko‘z gavxarining qalinligi 3,5 mm ga diametri esa 9-10 mm ga teng. Gavxar akkomadatsiya va 
nur o‘tkazish vazifasini bajaradi. 18- 20 yoshga to‘lganda gavxar yadrosi shakllanadi, gavxarda xususiy 
qon tomirlar bo‘lmaganligi sababli undagi moddalar almashinuvi ko‘z ichi suyuqligi hisobiga amalga 
oshiriladi. 
Gavxarning loykalanishi katarakta deyiladi. Ko`z gavxari loykalanganda karachig ok kulrang 
tus oladi. 
Katarakta tugma va orttirilgan buladi. Tugma kataraktalarda loykalanish kaysi kismda 
ekanligiga karab oldingi va orka kutub kataraktasi (cataracta Polaris ant. Etpost) kartikal kotarakta 
(cataracta corticalis) qavatma qavat katarakta va tuliq kataraktalarga ajratiladi. Tug‘ma kataraktaning 
o‘ziga xos uch asosiy belgisi bor
1.
Ikkala ko‘zda bir vaqtda paydo bo‘ladi. 
2.
Qonsistensiyasi yumshoq bo‘ladi. 
3.
Loyqalanish avj olmay bir xilda turadi 
Xayotda orttirilgan kataraktaning eng ko‘p uchraydigan – qarilik kataraktasidir. Qarilik 
kataraktasining 4 ta klinik davri bor. 
1.
Boshlang‘ich katarakta. 
2.
Etilmagan katarakta. 
3.
Etilgan katarakta. 
4.
O‘ta pishgan katarakta.
Kataraktaning 
birinchi bosqichda
o‘zgarishlar: loyqalanish juda kamdan-kam qarachig‘ 
markazida yoki orqasida paydo bo‘ladi. Bunda diffuz oq kulrang bo‘lib ko`rinadi. 
Ikkinchi bosqich: 
Etilmagan kataraktada loyqalangan chiziqlar qalinlashib bir-biriga aralashib 
qorachig‘ sohasiga etib kelali. Ular biroz shishadi, yadro atrofiga tarqaladi va ko‘rish pasayadi. Oldingi 
kamerani chuqurligi kichrayadi, ko‘rish 0,1-0,2 gacha kamayadi.