Mavzu№1. Ko‘rish analizatori va uning yordamchi a’zolari klinik anatomiyasi va fiziologiyasi
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bakterial keratitlar Shox parda suriluvchi yarasi (Ulcus sernens). Ushbu kasallikda ko‘zda kuchli, og‘riq, yosh va yiring oqishi, yorug‘liqdan qo‘rqish, blefaraspazm, aralash in’eksiya va xemoz ko`zatiladi. Shox parda infiltrati kulrang – sariq tusda bo‘ladi. Birinchi kunlar davomida u yoriladi va tubi kratersimon bo‘lgan diksimon shaklda yaraga aylanadi. Yaraning bir qirg‘og‘i regressiyalovchi bo‘lib, u tekis, ikkinchi qirg‘og‘i progressiyalovchi bo‘lib, u o‘yiq, sarg‘ish bo‘ladi. Shu joyda shox pardaning infiltratsiyasi va diffuz xiralanishi ko`zatiladi. ´suvchi qirg‘oq tezda emirilib, bir kecha kun davomida shox pardaning katta qismini egallaydi. Yaraga tomirlar kelmaydi. Ko‘zda og‘riq kuchayib, rangdor parda sarg‘ish – yashil tus oladi, qorachiq kuchli orqa sinexiyalar hisobidan noto‘g‘ri shakl oladi. Old kamera tubida sariq rangli suyuq, fibrin va leykotsitlardan iborat gipopion paydo bo‘ladi. Shox parda erishi va teshilishi mumkin. Agar infiltrat ushbu teshik orqali ko‘z ichiga tushsa panoftalmit rivojlanadi. Shox parda yarasini davolash umumiy va mahalliy ravishda kuchli miqdorda antibiotiklar va sulfanilamidlar qo‘llashdan iborat. Ko‘zdagi og‘riqni yo‘qotish maqsadida har soatda novokainning 2% li eritmasi tomiziladi. Qon’yunktiva qopchasiga antibakterial, neyrotrofik, regenerator va boshqa dorilar tomiziladi. Dori tomizilishdan avval ko‘zni dezinfeksiyalovchi moddalar bilan yuviladi. Bundan tashqari vitamin tomchilar va midritiklar qo‘ylaniladi. Kasallikning o‘ta rivojlanishi ko`zatilsa. Yaraning progressiv qirg‘og‘i krio- va diatermokoagulyasiya qilinadi, paratsentez va old kamerani keng spektrli antibiotiklar yordamida yuviladi. Og‘riq kuchli bo‘lsa parabulbar novokainli blokada qilinadi. Ichishga salitsilatlar va desensibilizatsiyalovchi dorilar beriladi. So‘rdiruvchi dorilardan dionin, lidaza va boshqalar qo‘llaniladi. Ferment va kortikosteroidlar kasallikning o‘tkir davrida ishlatilmaydi, regeneratsya bosqichida esa o‘ta qo‘l keladi. Keyinchalik esa xosil bo‘lgan chandiq keratoplastika yoki keratoprotez usulida davolanadi.
Tuberkulez keratitlarga gematogen metastatik keratitlar kiradi. Klinik jixatdan ularning ikkita asosiy turi – chuqur diffuz va chegaralangan keratitlar farqlanadi. Asosan bir ko‘z xastalanadi. Tashhis klinik-laborator tekshiruvlar va anamnez tafsilotlari asosida qo‘yiladi.
in’eksiyasi, bir oz yorug‘likdan qo‘rqish va yosh oqishi bilan kechadi. Shox parda polimorf-diffuz xiralangan bo‘ladi. Shox pardaning xiralangan qismida alohida mayda kulrang – sariq infiltratlar farqlanadi. Limb tomondan ushbu infiltratlarga yangi xosil bo‘lgan tomirlar keladi. Shox parda endoteliysida kulrang – sarg‘ish «moyli» pretsipitlpr hosil bo‘ladi. Kasallik uzoq davom etib, remissiyalar ko`zatiladi. Shox parda xiralanishi o‘zgarishsiz qolib, ko‘rishning o‘ta xiralanishiga olib keladi. Chuqur chegaralangan (klerozlovchi) keratit (keratitis profundus circumscriptus) ko‘zning ta’sirlanishi bilan boshlanadi. Skleraning tashqi qismida, limb oldida giperemiya va shish ko`zatiladi. Ushbu joydan shox pardaning o‘rta va chuqur qismlariga yakka yoki ko‘plab kulrang – oqish infiltratlar tarqaladi. Ular ustidagi epiteliy notekis ko‘tarilgan. Shox parda vaskulyarizatsiyasi boshida bilinmaydi. Kasallik kechishi uzoq, retsidivlar ko`zatiladi. Infiltratlar urnida diffuz, oqish, tilsimon xiralanishlar qoladi. Xiralanish yonidagi sklera yuqalashib, yaltiroq-kulrang tus oladi. Tuberkulez metastatik keratitlarni okulist ftiziatr bilan birgalikda davolaydi. Bunda umumiy va maxalliy ravishda maxsus antibiotiklar, desensibilizatsiyalovchi preparatlar va V guruh vitaminlari qo‘llaniladi. Katta kalloriyali parxez, uglevod v tuzlarni cheklash buyuriladi. Antibiotiklar bilan birgalikda kortikosteroidlar, midriatiklar, salitsilatlar va sulfanilamid davolash barvaqt boshlanadi. Bashorat yaxshi.
Keratitis syphiliticus tug‘ma va orttirilgan bo‘lishi mumkin. Ushbu kasallik juda kam uchraydi va asosan tug‘ma sifilisda ko`zatiladi. Yallig‘lanish parenximatoz bo‘lib, shox parda stromasida vujudga keladi. Asosan 5 yosh va undan katta bo‘lgan bolalar xastalanadi. Keratit ko‘pincha Getchinson triadasining bir belgisi sifatida uchraydi. Parenximatoz keratit kechishida quyidagi bosqichlar ko`zatiladi: 1) Progressiv bosqich yoki infiltratsiya bosqichi. Bunda limbda to‘satdan kulrang xiralanish paydo bo‘ladi. Sekin asta xiralanish markazga etadi va shox parda oqish rangga kiradi, lekin yaraga aylanmaydi. Ta’sirlanish belgilari boshida sezilarsiz, infiltratsiya kuchaygach yorug‘likdan qo‘rqish, blefarospazm, yosh oqishish va og‘riq ko`zatiladi. Kasallikka rangdor parda qo‘shiladi va ko‘rish pasayadi. Infiltratsiya bosqichi 3-4 xafta davom etadi. 2) Vaskulyarizatsiya bosqichida shox pardaga chuqur tomirlar o‘sa boshlaydi. Ular chuqur joylashib, taroqsimon yo‘nalishga ega. Ba’zida ularning soni shunchalik ko‘pni, shox parda pishgan olchani eslatadi. Ko‘rish o‘ta pasayadi. Kasallik iridotsiklit bilan kechib, 6-8 xafta davom etadi. 3) Regressiv bosqich ta’sirlanishning pasayishi va yallig‘lanishining tugashi bilan ifodalanadi. Shox parda tiniqlanib, ko‘rshi tiklanadi. Ushbu davr 1 yilgacha davom etadi. Sifilitik keratitda asosan ikkala ko‘z xastalanadi. Tashxislash musbat serologik sinovlarga asoslanadi (Vasserman, Nonne-Appelt va boshqalar). Bundan tashqari beshta asosiy klinik belgilar uchraydi: 1) davriylik; 2) ikki tomonlama xastalanish; 3) shox pardada yara xosil bo‘lmasligi; 4) xamkor iridotsiklit; 5) ko‘rishning tiklanishi. Orttirilgan sifilitik keratit bir tomonlama, engil o‘tadi va qisqa muddat kechadi. Bashorat yaxshi.
Sifilitik keratitni davolash teri-tanosil dispanserida o‘tkaziladi. Maxsus davolashda antibiotiklar, simob va miyshyakdan foydalaniladi. Maxalliy ravishda antibiotiklar tomiziladi, salitsilatlar, vitaminlar, siklofosfan, atropin qo‘llaniladi. Kasallikning boshlang‘ich bosqichlarida kortikosteroidlar tomiziladi. Kasallik tinchiy boshlagach so‘rdiruvchi davolash o‘tkaziladi.
Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|