Mavzular: Sharq mutafakkirlarining til shakllaninshiga oid qarashlari

Sharq mutafakkirlarining til shakllaninshiga oid qarashlari
Fonema nazariyasi tarixidan. Fonema xaqida turli fonologik maktabvakillariming fikrlari (N. S. Trubetskoy, L. V. Shcherba qarashlarini o’rganish
Saussurening "uzoqlik" va "shartli shart" bo'linishiga asoslanib, Trubetskoy N.S. tovushlar fanining fonologiya va fonetikaga boʻlinishiga asoslanib, oʻzining fonologik nazariyasini yaratadi: tovushlarni fiziologik-akustik nuqtai nazardan oʻrganish sohasi sifatida. Fonologiya, uning predmeti tovushlar emas, balki tovush tuzilishi birliklari - fonemalar. Fonetika tilni tizim sifatida ifodalaydi. Shunday qilib, Trubetskoy nuqtai nazaridan fonetika va fonologiya ikkita mustaqil fandir: nutq tovushlarini o'rganish fonetika, tovushlarni o'rganish esa fonologiyadir.
Trubetskoyning fikricha, fonetikaning yagona vazifasi savolga javob berishdir: u yoki bu tovush qanday talaffuz qilinadi?
Fonetika - inson nutqining moddiy tomoni (tovushlari) haqidagi fan. Va muallifning fikriga ko'ra, bu ikki tovush fanlari turli xil o'rganish ob'ektlariga ega bo'lganligi sababli: fonetikada o'ziga xos nutq aktlari va fonologiyada til tizimi, shuning uchun ular ham qo'llanilishi kerak. Turli usullar tadqiqot. Fonetikani o'rganish uchun tabiiy fanlarning sof fizik usullaridan, fonologiyani o'rganish uchun esa to'g'ri lingvistik usullardan foydalanish taklif qilindi.

“Tilshunoslik nazariyasi” kursining asosiy masalalari
Tilshunoslik nazariyasi» fanining asosiy maqsadi tilshunoslik sohasming predmeti va vazifalarim yoritish, fan doirasida o'rganiladigan asosiy masalalarning mazmun-mundanjasini belgilash, tilning ijtimoiy tabiati, vazifalari, shakllamslit, taraqqiyoti, tilning ichki tuzilishi va sathlari, dunyo tillari, jumladan, turkiy tillar tavsifi hamda tasnifi haqida bilirn benshdir. «Tilshunosiik nazariyasi» fanining vazifalari quyidagilardan iborat: - talabalarning o‘rta rnaktabda. akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida tilshunosiik fani bo‘yicha olgan bilimlarini nazariy hamda amaliy jihatdan boyitish; - til va jamiyat, tilning shakllanish va rivojlanish bosqichlari, tilshunosiik fani. uning boshqa fanlar bilan aloqasi, predmeti va sohalari, tarmoqlari, fanlar tizimidagi o‘rni haqida tushunchalar berish; - tilning fonetik-fonologik, ieksik, grammatik sathiga oid nazariy-amaliy masalalar yuzasidan bihmlar berish; - dunyo tillari, til laming o‘zaro hamkorligi. tillar taraqqiyoti, tillar tasnifi, til oilalan haqida m a’lumot berish; talabalarni tilshunoslik fani bo‘yicha keyingi kurslarda o‘qitiladigan fanlarga nazariy jihatdan tayyorlash. Mazkur o‘quv qo‘llanma ana shu maqsad va vazifalarni e'tiborga olgan holda tayyorlandi. Qo‘llanmada tilshunoslik fani, uning yo‘nalish va boMimlari, til vajam iyat, til va tafakkur, til va nutq munosabati, til birliklari va nutq birliklari mutanosibligi, tilning tizim sifatidagi ichki tuzilishi, til sathlari. tillar tasnifi kabi masalalar, tilshunoslikning boshqa sohalar bilan hamkorligi asosida yuzaga kelgan sohalarni, ta’lim yo‘nalishining o‘ziga xos xususiyatlanni, tilshunoslik fanining so‘nggi yutuqlanni inobatga olgan holda vontildi.