Maxsus fanlarkafedrasi defektologiya asoslari

Mavzuni o‘rganish va mustahkamlash uchun nazorat savollar

1. 
   Oligofren bolalar deb qanday bolalarni aytamiz?
   
2. 
   Oligofreniyaning kelib chiqish sabablari nimada?
   
3. 
   Oligofreniyaning darajalarini klassifikatsiya qiling.
   
4. 
   Debil bolalarning rivojlanish xususiyatlarini tariflab bering.
   
5. 
   Aqlan zaif bolalarga qanday bolalar kiradi?
   
6. 
   Aqlan zaif , oligofren bolalar qaerda talim-tarbiya olishlari kerak?
   

1-ilova
Mavzu: Sensor nuqsonlarning kelib chiqish sabablari
REJA;

1. 
   Nuqsonlilikni kelib chiqish sabablari.
   
2. 
   Intellektual nuqsonli bolalar.
   
3. 
   Sensor nuqsonli bolalar.
   
4. 
   Motor nuqsonli bolalar.
   

2-ilova
Savollar:

1. 
   Surdopedagogika fanining vazifasi.
   
2. 
   Bolal rivojlanishida nutqni ahamiyati.
   
3. 
   Nutq nuqsonini kelib chiqish sabablari.
   
4. 
   Tug’ma nuqsonlarni kelib chiqish sabablari.
   
5. 
   Zaif eshituvchi bolalar uchun maxsus muassasalar.
   

(3-ilova)
Adabiyotlar ro’yxati:

1. 
   Mo’minova L.R oilada nogiron va yordamga muhtoj bolalar haqida T-1999.
   
2. 
   Rahmonova V.S.Defektologiya n va logopediya asoslari.
   
3. 
   Pedagogik ta’lim 2001 yil 1-soni.
   
4. 
   Yosh ota-onalarga .Toshkent 1984y.
   

Internet tarmoqlari
www.ziyonet.uz
(4-ilova)
Mavzu: Sensor nuqsonlarning kelib chiqish sabablari
REJA;

1. 
   Nuqsonlilikni kelib chiqish sabablari.
   
2. 
   Intellektual nuqsonli bolalar.
   
3. 
   Sensor nuqsonli bolalar.
   
4. 
   Motor nuqsonli bolalar.
   

Tayanch iboralar: Endogen – genetik, ekzogen – tashqi, sensor nuqson, Ichki va tashqi radisiya, anameziya, Ruhiy pedagogik omillar, Anomal bolalar toifalari

Chinakam baxtiyor bo’lish uchun quyidagi xislatlar bo’lishi lozim: ilmdan ortirilgan fazilat, tashqi ko’rinishdan topilgan haqiqat, aql tufayli hosil qilingan fe’l-atvor, molu mulkdan ziyoda salomatlik.Jamiyatimizda ijtimoiy – iqtisodiy va siyosiy rivojlanish yuz berayotgan bir vaqtda Respublikamizning ravnaqini ko’zlash maqsadida asosiy e’tiborni yoshlarning xar tamonlama yetuk qilib o’stirishga qaratishimiz lozim. Maqsad yosh avlodni to voyaga yetguncha sog’lom o’stirish, rivojlantirish bo’lsa, jamiyatimizda yana bir yosh avlod-nosog’lom, ya’ni psixik va jismoniy rivojlanishda, nuqsoni kamchiligi bor, ya’ni nogironlar ham rivojlanishga sog’lom tengdoshlari qatorida barcha huquqlariga egalar. Bunday bolalar nogiron, zaif kamchiligi bor yokijuda og’ir darajada bo’lsa, majruh bola deb ataladi. Ular albatta jamiyatimizda sog’lom avlod tug’ilishida va o’stirishga to’siq bo’ladi, chunki sog’lom ota, sog’lom onagina sog’lom farzandni bunyod etadi.

Mamlakatimizda iqtisodiy va ekolgik tanglik sezilayotgan bir davrda maxsus ta’lim va tarbiya bilan qamrab olinmagan bolalar ertangi kunda jamiyat uchun maishiy, axloqiy xaf tug’dirishlari nosog’lom avlodning ko’payishiga olib kelishi mumkin.
BMT ma’lumotlari bo’yicha dunyo miqiyosida psixik va jismoniy rivojlanishida 450 mln.ga yaqin nuqsonli bolalar mavjud. Umumjahon sog’liqni saqlash ma’lumotlari, dunyoda bunday kishilar soni 13%ga yaqinligidan dalolat beradi. 3% intelektida buzilishi bor bolalar va 10% turli psixik nuqsonli bolalardir. Ularning ya’ni jismoniy zaif rivojlangan bolalar safi xar yili 10% ga oshib bormoqda. Dunyoda imkoniyati cheklangan bolalar 200 mln.atrofidadir.
Bolaning tug’ilishi oilaga olam-quvonch keltiradi. Bolaning hayoti, uning kelajagi yutuqlari va erashadigan muvoffaqiyatlari ko’proq salomatligiga bog’liq bo’ladi.
Organizmda hujayralar bir xil bo’lavermaydi ular ikki guruhdan iborat bo’lib shularning bittasi jinsiy hujayradlardir. Jinsiy hujayralar boshqalaridan shu bilan farq qiladiki, ularning yadrosida xromasomalarning yarim to’plami, ya’ni 46ta emas balki 23 tasi bo’ladi. Bola yarim irsiy moddani onadan, yarmini otadan oladi. Bu faqat bola tashqi qiyofasining va ota-onasiga o’xshash bo’lishini bildirmaydi, balki bo’lajak bolaning sixat salomatligi uchun otaning ham, onaning ham bab-baravar javobgar bo’lishini ko’rsatadi.
Bolaning salomatligi uzoq qarindosh-urug’lariga ma’lum darajada bog’liq bo’ladi, ular genlarining bir qismini bola meros qilib olad.Mana shuning uchun ham yosh ota-onalar o’zlarining avlod-ajdodlarini yaxshi bilishlari kekrak. Avlodlari haqidagi ma’lumotlar kasallikka erta tashxis qo’yish va aniqlangan kasalllikni davolashda foydalanish mumkin. Tarixiy misollarga murojat qiladigan bo’lsak xozirgi avlodning salomatligiga baho berish uchun bunda bitta oilaning o’tgan 8-10ta avlodi ahamiyatga ega ba’zi hollarda irsiy kasalliklar vertikal ravishda sodir bo’ladi: bola, ota-ona, buvilari va bobolari. Boshqa kasalliklar gorizantal tarqaladi, (aka-uka, opa-singil).Vertikal bo’yicha esa, avlodlarda «sakrab o’tish» ro’y beradi.Barcha irsiy kasalliklar ikki guruppaga bo’lingan. Birinchisi xromasomalarning zaralanishiga bog’liq bo’lgan, xromasoma kasalliklari bunda xromasoma 45,47 ta bo’ladi Natijada rivojlanishida turli nuqsonlar sodir bo’ladi. Bunday bolalar o’z tengdoshlaridan orqada qoladilar.Ikkinchisi-gen kasalliklari. Zararlangan gen organizmda u yoki bu moddalarning ishlanib chiqishini nazorat qila olmay qoladi, natijada ko’p moddalar almanishuvi buzilib u nerv sistemasi, ko’rish, eshitish va boshqa organlarning zararlanishiga olib keladi.Barcha kasalliklarning kelib chiqishini endogen va ekzogen sabablariga bo’lishimiz mumkin.
Nogironlikning sabablarini uchta guruhga bo’lamiz: