Maydonli tranzistorlar

C
C
U
U
f
I

(2.7) 
Maydon tranzistori elektron lampa-triod xarakteristikasiga o’xshash quyidagi 
2 ta statik xarakteristikalar oilasi bilan xarakterlanadi:
1) Stok xarakteristikasi, yaʻni zatvor kuchlanishi o’zgarmas bo’lganda stok 
tokining stok kuchlanishiga bog’liqligi
const
U
C
C
U
f
I


3
)
(
2) Stok – zatvor xarakteristikasi, yaʻni stok kuchlanishi o’zgarmas bo’lganda 
stok tokining zatvor kuchlanishiga bog’liqligi
const
U
C
C
U
f
I


)
(
3
Bu bog’lanishladan birinchisi – tranzistorning chiqish yoki stok xarakteristikasi 
deyiladi. Ikkinchisi esa– maydon tranzistorining kirish xarak-teristikasi deyiladi. 
9.3-rasmda boshqaruvchi p – n o’tishli maydon tranzistorining stok 
xarakteristikalar oilasi keltirilgan. 

---

Chiqish xarakteristikasini 3-sohaga ajratish mumkin: chiziqli soha, to’yinish 
sohasi va buzilish sohasi chizikli soha kanalning bir oz qisilgan, holiga to’g’ri kelsa, 
to’yinish sohasida kanalning ko’ndalang kesim yuzasi deyarli nolga yaqin bo’ladi. 
Maydon tranzistorining parametrlarini aniqlash uchun (2.7) ifodadan 
c
I
stok 
toki bo’yicha to’lik differentsial olamiz. 
C
C
C
C
C
dU
U
I
dU
U
I
dI






3
3
(2.8) 
Quyidagiga belgilashlar kiritamiz. 
3
U
I
S
C



; 
C
C
i
J
U
R



; 
3
1
U
U
R
S
C






(2.9) 
bu yerda 
S
- kattalik tranzistor xarakteristikasining qiyaligi yoki krutiznasi 
deyiladi. 
i
R
- tranzistorning ichki qarshiligi. 
const
J
C
C
U
U




3

- tranzistorning statik kuchaytirish koeffitsienti. Yuqoridagi 
belgilashlarni hisobga olib (2.9) ni quyidagi ko’rinishda yozish mumkin. 
)
(
1
3
C
i
C
dU
dU
R
dI



(2.10) 
3
U
I
S
C



- krutizna – zatvor kuchlanishi 1V ga o’zgarganda stok tokining 
kanchaga o’zgarishini ko’rsatadigan kattalikdir. 

- statik kuchaytirish 
koeffitsientiga teskari kattalik tranzistorning singdiruvchanligi deyiladi, yaʻni

1

D
, S, R
i
,

va D miqdorlar maydon tranzistorining asosiy parametrlari 
bo’lib, ularning qiymatini tranzistorning xarakteristikasidan hisoblash topish 
mumkin yoki maʻlumotlardan olish mumkin. 
Maydon tranzistorining asosiy yutug’i uning kirish qarshiligining juda katta
bo’lishidir. Shu sababli uning kuchaytirish koeffitsienti bir necha mingga (
10000
5000



) etadi.. Shuning sababli maydon tranzistorlari-ning ishchi 
chastotasi o’ta yuqori bo’lib bir necha GGts ga etadi. Ular issiqlik va nurlanishlarga 
chidamli bo’lib (puxtalik darajasi yuqori) ishonchli ishlaydi.

---

Maydon tranzistorlari kuchaytirgichlar, generatorlar va EHM qurilmalarida 
keng qo’llaniladi.