MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR
joy- lashadigan o‘simliklarga olma, o‘rik, do‘lana, terak, tut, tok, atirgul, oqquray,
g‘o‘za, pomidor kabilar kiradi. Novdalarda har bir bo‘g‘imning ikki tomonida barglar
bir-biriga qarama-qarshi joylashsa, bunday barglar qarama-
qarshi joylashgan barglar
deyiladi. Bularga ko‘pchilikka ma’lum rayhon, yalpiz, chinnigul,
ligustrum, nastarin,
da- lachoy, kiyiko‘t,
marmarak, gazanda, kampirchopon kabi o‘simliklar kiradi.
Novdaning har qaysi bo‘g‘imidan bir nechtadan barg chiqib halqa hosil qilsa,
bunga
halqasimon joylashish deyiladi. Bunday bargli o‘simliklarga sambitgul,
qirqbo‘g‘im, qumrio‘t kabilar misol bo‘ladi.
3. Rasmda ko‘rsatilgan jarayonni izohlab bering.
64-rasm. Bargning bug‘latlshi
0 ‘simliklar hayotidagi muhim jarayonlardan yana bin suv bug‘latishdir. Suv
bug‘lanishi tufayli ildiz orqali suv va mineral tuzlaming so‘rilishi tezlashadi. Bu
moddalar poya bo‘ylab harakat qiladi. Suv bug‘latish o‘simlik
organ- larini qizib
ketishdan saqlaydi. Buni tajribada oson tekshirib ko‘rish mumkin. Masalan,
gultuvakda o‘sib turgan o‘simliklardan birining bargli nov- dasini kolbaga solib, og‘zi
paxta bilan berkitilsa, oradan bir necha soat o‘tgach kolba devorida suv tomchilari hosil
bo‘lganini ko‘rish mumkin (64-rasm). Bu o‘simliklar bargi- dan bug" shaklida ajralgan
suvdir.
5-BILET
1. Hujayra va uning asosiy qismlari haqida ma’lumot bering ?
Tabiatdagi tirik mavjudotlarga xos eng muhim umumiy belgilardan biri ulaming
hujayralardan tuzilganligidir. Hujayra - tirik organizmning eng mayda tarkibiy qismi. U
tiriklikka xos barcha xususiyatlami o‘zida mujassamlantirgan. O‘simliklaming barcha
organlari hujayralardan tashkil topgan. Hujayra hujayra qobig‘i, sitoplazma
va yadrodan
tashkil topgan
. Hujayraning tuzilishini o‘rganadigan va u haqida to‘liq ta’limot
beradigan fan
sitologiya fyunoncha
«sitos» - hujayra,
«logos» - ta’limot) deyiladi
