Мцяллифдян
Şərab içmək mədəniyyəti
Yüklə 7,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
13.5.
Şərab içmək mədəniyyəti ġərab- yüksək qida dəyərinə və müalicə xüsusiyyətinə malikdir. Ona görə də, tarixən Ģərab haqqında müxtəlif mülahizələr söylənilmiĢ, normal içilərsə, müsbət təsirindən danıĢılmıĢdır. ġərabın normal içilməsi anlayıĢına – içkinin miqdarı, içilmə vaxtı, hansı xörəklərə, kimlərlə içilməsi və s. Ģərtlər daxildir. Böyük Azərbaycan filosofu Nəsrəddin Tusi ―Əxlaqi nasiri‖ əsərində yazırdı: ―ġərab məclisinə düĢdükdə axmaq adamın yaxınlığında oturmaqdan çəkinməli, ağıllı bir həmbabanın yanında əyləĢilməlidir‖. Deməli, məclisdə qədəh yoldaĢlarının kim olması, Ģərabın orqanizmə təsirilə birbaĢa əlaqədardır. ġərab içilərkən ―ölçü‖ hissi itirilməməlidir. Bu barədə Nəsrəddin Tusi yazır: ―Heç yerdə, heç
~ 303 ~
vaxt sərxoĢ olana qədər içilməməlidir, dində və dünyada heç bir fəzilət ağıldan və ayıqlıqdan gözəl ola bilmədiyi kimi, heç bir rəzilət də ağlını itirmək və sərxoĢluq etməkdən iyrənc ola bilməz‖. Böyük filosof Demokrit tərəfindən söylənmiĢ iki fikir maraq kəsb edir: ―Mötədil içmək, həyat sevincinə vurularaq alınan həzzi daha böyük edir‖ və ―Əgər ölçünü keçirsənsə, ən xoĢa gələn, ən xoĢa gəlməzə çevrilir‖. ġərabın düzgün seçilməsi və məclisdə olan xörəklərə uyğun- laĢdırılması ən vacib iĢlərdəndir. ġərab özünə uyğun xörək və temperaturda verilməzsə, öz ləyaqətini itirir. Süfrəyə verilmə vaxtına görə Ģərabları üç qrupa bölmək olar: 1) ĠĢtah yaradan Ģərablar - adətən yeməkdən əvvəl verilir. Bu qrupa madera, xeres, vermut aiddir. 2) Hahar və yaxud hər hansı yemək vaxtı verilən Ģərablar. Buraya təbii Ģərablar aid edilir. 3) Yeməkdən sonra içilən Ģərablara-desert Ģərablar aiddir. Təntənəli hadisələri qeyd etdikdə oynaq Ģərablar, xüsusilə Ģam- pandan istifadə məqsədəuyğundur. Yüksək səviyyəli rəsmi qəbul- larda markalı ağ və qırmızı Ģərab yaxĢı olub, banketlərdə təntənəli Ģəraiti gücləndirir. Ordinar ağ və qırmızı təbii Ģərablar istənilən süfrədə verilə bilər. ġərq xalqlarının adət-ənənələrində və yazılı mənbələrində, səhər Ģərab içmək pislənilməklə, bu iĢin günortadan sonrakı saatlarda yerinə yetirilməsi tövsiyyə olunur. ―Qabusnamə‖də deyilir: ‖Çox nadir hallarda səhər içkisindən sonra dava-dalaĢ olmaya bilər, bunun da nəticəsində ya peĢimançılıq çəkilər, ya da yersiz pul xərclənər.Yalnız əsaslı səbəb olduqda tək-tək hallarda səhər içmək olar, lakin içməsən daha yaxĢıdır, pis adətdir‖. ġərabın keyfiyyətinin düzgün qiymətləndirilməsində, onunla verilən yeməyin rolu da nəzərə alınmalı, içki yeməklə uyğunlaĢ- dırılmalıdır. Ağ təbii Ģərablar, xörəkdən əvvəl, yüngül ət və balıq yeməkləri ilə; təbii turĢ, kəmturĢ və kəmĢirin Ģərablar tərəvəz yeməkləri ilə uyğunlaĢır. Qırmızı təbii Ģərablar qoyun, dana, quĢ əti ilə, həmçinin kabab və plovla yaxĢı gedir. Xeres, yaxud maderanı mal əti, yaxud ~ 304 ~
toyuq bulyonu ilə vermək yaxĢıdır. Deset Ģərablar (o cümlədən, likor Ģərablar), Ģampanın Ģirin markaları, çərəzlə baĢqa sözlə, qən- nadı məmulatları, meyvə, kofe, dondurma ilə verilsə yaxĢıdır. Yün- gül yeməklərlə, o cümlədən pendir, peçenye, badam, qoz və digər qərzəklilərlə - Ģampan içmək olar. Nahar və axĢam yeməyinin əvvəlində, yemək zamanı və hətta yeməkdən sonra çərəzlə - turĢ və kəmturĢ Ģampan içmək müsbət təsir göstərir. Konyak desertdən sonra çay, kofe və daha yaxĢı siqarla verilir. Likorlar qarıĢıq içkilər hazırlanması üçün istifadə olunur və likor qədəhindən buzla içilir. ġərab, ilin fəsillərindən asılı olaraq da seçilir. Belə ki, yüngül turĢ və kəmturĢ Ģərablar, xüsusilə də ağları - yayda içmək məslə- hətdir.Təbii Ģərabları su ilə duruldub içdikdə susuzluğu yatırır. Bir sıra Qərb ölkələrində yayda bu məqsədlə,təbii Ģərablardan istifadə olunur. QıĢda yeməkdən asılı olaraq süfrə və ya tünd Ģərab içilir. Əgər məclisdə Ģərabların çeĢidi böyük olarsa, onların aĢağıdakı ardıcıllıqla verilməsi məsləhətdir. Az spirtli təbii Ģərablar tündlər- dən, ordinarlar markalılardan, ağlar qırmızılardan əvvəl stola verilməlidir. ġərab, qədəhin azı üçdə bir, çoxu yarısına qədər tökülür. Bu qədəhi əldə çalxamağa və içkinin ətrini tamamilə duymağa imkan verir.
Qədəhi ələ alıb, içməyə baĢladıqda söhbət edilmir, əgər sizdən nəsə soruĢsalar, qədəhi stola qoyur və sonra cavab verirsiniz Qədəhə Ģərab süzmək üçün butulkanı sağ əllə, etiketin üstündən yapıĢırlar. ĠçilməmiĢ və ya stoldan müvəqqəti ayrılmıĢ Ģəxsin qədəhinə Ģərab süzülmür. Butulkaya doldurulmuĢ Ģərab, evdə sərin yerdə, yanı üstə (üfüqi) yiğılmaqla saxlanır. Evdə markalı və xüsusilə də kolleksiya Ģərabları ehtiyatına malik olmaq müsbət xüsusiyyətdir. ġərab məclislərində ―sağlıq‖ deyilməsi, qaydası hökm sürür. Sağlıq deyilərkən uzunçuluq etmək, iĢtirakçıları yormaq olmaz.
|