Meda xirurgiyasi boshlanishi XIX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri keladi. Uning rivojlanishi Billroth, Pean, Rydygier kabi olimlar bilan bog’liq.
Meda xirurgiyasi boshlanishi XIX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri keladi. Uning rivojlanishi Billroth, Pean, Rydygier kabi olimlar bilan bog’liq.
J.E. Pean. (21 noyabr1830 – 20 yanvar1898).
J.E. Pean. (21 noyabr1830 – 20 yanvar1898).
19 asr Fransiya buyuk jarroxlaridan biri.
Billroth o’quvchilari Gussenbauer va Winiwarter (1870) me’dani rezeksiyasi inson xayotiga xavf tugdirmasligini isbotlab berishdi.
Billroth o’quvchilari Gussenbauer va Winiwarter (1870) me’dani rezeksiyasi inson xayotiga xavf tugdirmasligini isbotlab berishdi.
Rean 1879 yil birinchi bo’lib me’daning rezeksiyasini odamda bajardi ammo bemor operatsiyadan keyin 4-chi kun olamdan o’tgan
Billroth 1881 yil 34 yoshli bemorda me’da rezeksiyasini bajargan, bemor 4 oy yashagan.
1885 yil Billroth gastroenteroanastomozni ikki xil turini taklif qilgan
1814 yil Brodining izlanishiga ko’ra itlarda adashgan nervni kesish me’da shirasining ishlab chiqarilishini kamaytirar ekan.
1814 yil Brodining izlanishiga ko’ra itlarda adashgan nervni kesish me’da shirasining ishlab chiqarilishini kamaytirar ekan.
Genri Deyl va ximik Djorj Barger 1905 yilda gastrin gormonini me’da shirasining sekretsiyasini kuchaytirish to’grisidagi nazariyani aytgan
1911 yil Eksner Berlindagi jarroxlik kongressida qorin orkali diafragma ostida bajarilgan vagotomiyalar tugrisidagi natijalarini ijobiy baxolab ma’ruza qilgan.
1943 yil amerikalik jarrox Lester Dragsted, CHikago Universitetida ko’plab vagotomiya qildi va bitta muammoga duch kelgan- gastrostaz.
Keyinchalik vagotomiya qilingan bemorlarga gastroduodenostazni oldini olish maqsadida piloroplastika amaliyotini taklif qilishgan
Gregory Tracy 1964 yil gastrinni tarkibini va sintez qilishni ishlab chiqishgan
Gregory Tracy 1964 yil gastrinni tarkibini va sintez qilishni ishlab chiqishgan
1972 yilangliyalik olim Djeyms Blek tarkibida buramid saklovchi H2-retseptorlarni bloklovchi birinchi dori vositasini (simetidin) ishlab chiqqan va Nobel mukofotini olgan
1979 yil Ivana Estxolma tomonidan birinchi bo’lib proton nasoslarini ingibitori - omeprazol ishlab chiqarilgan (SHvetsiya kompaniyasi «Astra Zeneka»).
1988 yil Rimda o’tkazilgan gastroenterologlarning butunjaxon kongresida omeprazol yara kasalligini davolashda ishlatiladigan asosiy dori vositasi sifatida tan olingan
Amerikalik jarrox McKerman 1992 yil yara kasalligi perforatsiya bilan asoratlanganda laparoskopik texnologiyalarni ishlatgan va ijobiy natijalarni qo’lga kiritgan.
Amerikalik jarrox McKerman 1992 yil yara kasalligi perforatsiya bilan asoratlanganda laparoskopik texnologiyalarni ishlatgan va ijobiy natijalarni qo’lga kiritgan.
1993 yil Zucker K.A. Yara kasalligi perforatsiya bilan asoratlanganda laparoskopik texnikalarni modernizatsiya kilgan.
Peters J.H. 1994 yil me’da saratoni va yara kasalligida qo’llaniladigan laparoskopik jarroxlik amalietini texnikasi to’g’risida birinchi adabiyot nashr etgan.
Bu kasallik 1000 aholiga hisob qilganda 4-5 hollarda uchraydi.
Bu kasallik 1000 aholiga hisob qilganda 4-5 hollarda uchraydi.
Kasallik yoshlar va yoshi ulg‘aygan hamda keksa odamlarda ham uchrab tursada, asosan 20-40 yoshdagi kishilarda bo‘ladi.
Yoshlikda uning duodenal formasi, keksalikda me’da yarasi uchraydi.
Yara kasalligi 26,4% xolatda qon ketish bilan asoratlanganda birlamchi aniqlanadi. qon ketish 30-40% xolatda 12- barmoqli ichak yarasidan bo’ladi.
Yara kasalligi 26,4% xolatda qon ketish bilan asoratlanganda birlamchi aniqlanadi. qon ketish 30-40% xolatda 12- barmoqli ichak yarasidan bo’ladi.
26% xollarda yara kasalligi qo’shni a’zolarga o’sishi yoki penetratsiyasi bilan birga kechadi.
Yara perforatsiyasi asorati 13,6% xollarda uchrasa, shundan 30% xollarda 19- 22 yoshli bemorlarda va 60% xollarda 23-50 yoshli bemorlarda uchraydi.
Bemorlarning nogiron bo‘lishlari jihatidan yara kasalligi 3 - o‘rinni egallaydi (yurak-tomirlar va saraton kasalliklaridan keyin).
Umumiy kasalliklar orasida uchrashi – 12 o’rinda
Umumiy kasalliklar orasida uchrashi – 12 o’rinda
O’zbekiston Respublikasida 2013 yil umumiy xisobda 3,8 xolat aniqlanadi (1000 tadan)
Ezofagogastroduodeno-fibroskopiya
Ezofagogastroduodeno-fibroskopiya
Kontrastli rentgenografiya
pH-metriya
Oshqozon shirasi tahlili
Ultratovush tekshiruv
KT, angiografiya
Oshqozon ⅔ qismi rezeksiyasi - 1 – 7%
Oshqozon ⅔ qismi rezeksiyasi - 1 – 7%
Oshqozon ekonom qilingan rezeksiyasi vagotomiya bilan - 0 – 4%
Oshqozon drenajlovchi operatsiyalari vagotomiya bilan - 8 – 12%
Qon tomir va neyrovegetativ belgilar: holsizlik xurujlari, taxikardiya, isib ketish hissi, yuz va barmoqlarning rangparligi, panja va barmoqlarning titrashi, bosh aylanishi, ko‘z oldi qorong‘ilashishi, sovuq ter ajralishi.
Dispeptik va abdominal diskomfort belgilari: ishtahaning yo‘qligi, ko‘ngil aynish, qayt qilish, qorindagi g‘uldirash, suyuq beixtiyor ich ketishi yoki qabziyat.
Metabolik tizimning buzilishi bilan bog‘liq belgilar: ozib ketish, ovqat hazm qilish etishmovchiligiga xos shikoyatlar.
Gepato-pankreatoduodenal tizim yallig‘lanishi belgilari: duodenostaz va qorin bo‘shlig‘i chandiqli jarayonlariga xos turli xildagi og‘riqlar.
Astenizatsiya va psixo-nevrologik buzilishlariga xos belgilar: ta’sirchanlik, tez-tez yig‘lash, uyqusizlik, bosh og‘rig‘i, muvozanatsizlik, nevrosteniya.
Engil daraja: holsizlik xurujlari, ko‘p terlash, yurak urib ketishi va bosh aylanishi kabi belgilar, odatda, shirin va sutli taomlar iste’mol qilingandan so‘ng yuzaga keladi, ular kuchsiz ifodalangan bo‘ladi va ko‘pincha 10-15 minut davom etadi. Demping xuruji cho‘qqisida sistolik AQB 10 mm sim.ust. gacha ko‘tariladi, diastolik AQB esa deyarli o‘zgarmaydi. Bemorlar ish faolligi saqlangan bo‘ladi. Bunda parxezdan tashqari maxsus davoni talab qilinmaydi. Kasallikning engil darajasi asosan ertalabki vaqtlarda kuzatiladi va kunning ikkinchi yarmida deyarli yuzaga kelmaydi. Bemorlar bu vaqtlarda ba’zan shirin va sutli taomlarni ham iste’mol qilishi mumkin.
Engil daraja: holsizlik xurujlari, ko‘p terlash, yurak urib ketishi va bosh aylanishi kabi belgilar, odatda, shirin va sutli taomlar iste’mol qilingandan so‘ng yuzaga keladi, ular kuchsiz ifodalangan bo‘ladi va ko‘pincha 10-15 minut davom etadi. Demping xuruji cho‘qqisida sistolik AQB 10 mm sim.ust. gacha ko‘tariladi, diastolik AQB esa deyarli o‘zgarmaydi. Bemorlar ish faolligi saqlangan bo‘ladi. Bunda parxezdan tashqari maxsus davoni talab qilinmaydi. Kasallikning engil darajasi asosan ertalabki vaqtlarda kuzatiladi va kunning ikkinchi yarmida deyarli yuzaga kelmaydi. Bemorlar bu vaqtlarda ba’zan shirin va sutli taomlarni ham iste’mol qilishi mumkin.
