Media va axboriy savodxonlik bo'yicha myammoli/tarbiyasi ogir yoshlar toifasi bilan ishlash uchun

 
Treningga kirish
 
 
Bugungi kunda, auditoriyada hech 
bo’lmaganda bitta musiqiy rolik yoki 
reklama 
roligini 
ko’rmaganlar 
topilishi haqida gapirishning hojati 
yo’q
. Kamida 
–
TikTok
’dan rolik 
bo’lsin
. Bunday va boshqa roliklar 
qanday tuzilganlini tahlil qilamiz. 
М
P 1.
 
 
Trener Aqliy hujum mashqini 
o’tkazishni 
auditoriyaga taklif qiladi. 
Reklama yoki musiqiy rolik qanday tuzilganligini ta’riflash kerak. Tahlil 
uchun iloji boricha, davomiyligi 30 soniyadan 1,5 daqiqagacha 
bo’lgan 
ma’lum bir klipni namoyish qilsa bo’ladi
. 
Asosiy g’oya –
biz ko’rib turgan axborotning tahlili
.
Javoblarning ehtimoliy variantlari:
 
-
kadrlarning tez almashuvi;
-
yorqin va baland;
-
deyarli mazmuni yo’q –
shunchaki chiroyli rasmlar to’plami
;
-
so’zlar qisman esda qoladi
–
faqat tez-tez takrorlanganlar yoki 
oddiyroqlari;
-
bir kadrni tomosha qilishni ulgurmasdan, navbatdagi kadr boshlanadi.
Shunday qilib, agar biz klip bu ma'lum bir ma'lumot to'plami va uning 
yordamida ular bizga nimanidir yetkazmoqchi deb aytsak, demak, biz 
uchun bu ma'lumotlarni shu tarzda eslab qolish, tushunish, idrok etish 
qiyin. Biz buni qismlarga bo'lganday qabul qilamiz: goh alohida baland 
ovoz, goh yorqin parcha, goh ma'lum bir rangli nuqta, goh hayratga 
soladigan rasm va hk.
Va endi navbatdagi vazifa: masalan, film yoki qissa, xabarni qanday 
takrorlasangiz, klipni xuddi shunday aytib bering.

---

86
Bu paradoks: ma'lumot qanchalik qisqa bo'lsa, uni qayta aytib berish va tahlil 
qilish biz uchun shunchalik qiyin bo'ladi. Garchi, tuyulishi mumkin bo'lsa-da, 
aksincha bo'lishi kerak. Hozirgi axborot olamida klip tafakkur deb ataladigan 
narsa shunday ishlaydi. 
Dastlab, qayerga duch kelayotganimizni aniqlaylik. Bu deyarli hamma joyda 
chiqadi! 
Ijtimoiy tarmoqlarda. Nima bu? Bu qisqa postlar, sharhlar, hikoyalar, videolar 
- allaqachon aytib o'tilgan TikTok tarmog'i aslida mini-kliplarga asoslangan. 
Biz kliplar, reklama roliklari, yangiliklar, dasturlar, dasturlar, filmlarning 
e'lonlari to'g'risida ham shunday deymiz. Ularning barchasi klip printsipi 
asosida qurilgan - kadrdagi voqealarning tez o'zgarishi, yorqin, jozibali, 
hayajonli ... Ammo rasmni qayta aytib berish va umuman eslab qolish juda 
qiyin.
Bundan tashqari, zamonaviy filmlar, janridan qat'i nazar, keng auditoriya 
uchun ko'ngil ochadigan kino haqida gapiradigan bo'lsak - komediyalar, 
jangchi filmlaridan tortib dramalargacha, fantastika filmlari va 
teleseriallargacha - tezkor kadr stavkalari va voqealarning faol dinamikasi 
asosida qurilgan. Ulardagi sahnalar kichik mantiqSiz, ko'pincha kichik 
bloklarga bo'linadi. 
So'nggi bir necha yil ichida ommaviy axborot vositalarida xabar uzunligining 
pasayish tendentsiyasi kuzatilmoqda: ba'zida sarlavha xabar matnidan biroz 
ko'proq so'zlarni o'z ichiga oladi. Agar ilgari bu bir necha sahifadan iborat 
katta intervyu deb hisoblangan bo'lsa, endi katta intervyu bir necha 
xatboshilardan iborat. 
Ommaviy axborot vositalari uchun yana bitta tendentsiya mavjud - yangiliklar 
mavzusining tez o'zgarishi. Bizga Afrikadagi qurg'oqchilik yoki Xitoyda 
toshqin haqida, keyin esa Gollivud yulduzlarining ajrashishi haqida qisqacha 
hikoya ko'rsatilishi mumkin, keyin taom uchun ajoyib retsept aytib berilishi va 
kir yuvish kukunining reklamasi bilan yakunlanishi mumkin.
Trener bir nechta ishtirokchilarni klipni qayta hikoya qilishga taklif 
qiladi. Qoida tariqasida, hech kim to'liq rasmni takrorlamaydi, 
videodagi voqealar ketma-ketligi ham to'g'ri qayta yozilmaydi, matn 
(agar u musiqiy video bo'lsa) to'liq emas, faqat qismlarga bo'linadi. 
Trener xulosasiga ko'ra, agar biz ushbu klip hikoyasining ma'nosini 
kimgadir aytib berishga harakat qilsak, shunchaki jonli parchalar, esda 
qolarli so'zlar haqida gapirib beramiz. Ammo umuman olganda, ular 
rasmni namoyish qilmaydi.

---

87
Natija qanday? Bitta syujetni tushunishga, bir mavzuni chuqur o'rganishga 
ulgurmay, bizning e'tiborimiz boshqasiga o'tadi va boshqalar. Ya'ni, har kuni 
biz shunchaki klip ma'lumotlarini ko'ramiz va shu ma'lumotlarni klip 
formatida qabul qilishga odatlanamiz: qisqa tasvirlar, fragmentlar, kliplar 
orqali. Bunday fikrlash odat bo'lib qoladi (va ko'pincha ehtiyoj ham).