MəHƏRRƏm hüseynov poetik frazeologiYA
Yüklə 0,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qananı qanmazdan ayıra bilsə,
Qoy var olsun bu dünyada ayrılıq (55, II, 15). D ərdini mənə danış D ərd qədrini dərdli bilər (78, 81). 1960-1980-ci ill ərin şerində estetik mədəniyyətin yüksəlişi prosesind ə frazeoloji dil materiallarından istifad ə özün əməxsusluğu diqqət cəlb etdi. Sabit söz birləşmələrinə münasib ətdə orijinallıq dilə yaradıcı yanaşma vərdişindən, 134 novator deyim t ərzinin zəruriliyindən faydalandı. Fikri inikas üsulunda maksimum t əbiiliyə və sərbəstliyə nail olmaq üçün fra- zeoloji vahidl əri aktuallaşdırma meyli intensivləşməyə başladı. Xalq dilinin qüdr əti, onun frazeoloji dil materialları ifad əlilik imkanları 1960-1980-ci illər ədəbi nəslinin yaradıcılığında bütün çalarları ilə nümayiş etdirildi. Xalqın tük ənməz sərvəti, danışıq dilinin ab-havası və ətri idiomatik ifad ələrdən sərbəst istifadə orijinallığı ilə şeir dilini daha cazibəli v ə enerjili etdi. Şeir dilinə qayğı və məhəbbətin nəticəsi olaraq frazeoloji novatorluq canlı danışıq koloritini mətnə hopdurdu. Köhn ə ifadələr yeni biçimlərdə bədii nitqə üslubi bəzək vurdu. Bu proses, şəksiz, folklora, xalq sənətinə müraciəti də intensiv- l əşdirdi. Ümumi mənəvi ehtiyacdan, sadəliyə, aydınlığa – bir sözl ə, ilkin söz sənətinə, onun ilkinliyinə qayıtmaq arzumundan doğan bu üslubi keyfiyyət bir də xalqın uzaq keçmişi ilə bu günü arasında əlaqə yaratmaq istəyini əks etdirirdi. Folklor poetikası 1960-1980-ci ill ər şeirinin cövhərində dayanan və onu duruldub saflaşdıran tükənməz mənəvi sərvət kimi öz mahiyyətini və tə- bi ətini xüsusi çevikliklə nümayiş etdirirdi. Xalq dilinin ilkinliyi, deyim t ərzinin təbiiliyi aktuallaşmış frazeoloji ifadələrdə hifz olunduğu üçün şer yaradanlara bu əvəzsiz xəzinədən – milli ruhun hopduğu dil materiallarından bəhrələnmək imkanları verirdi. Meydan sulayan nadanların Buşa o başdan düzəlir. Ağac kəsən baltaların Sapı ağacdan düzəlir (82, 111). Soğan doğrayacağam bu gün nəşənə Xardalla pozacam bir az kefini Oyat iç ərində yatan əfini (95, 139). 135 Dil xalqın poetik tarixi ilə yol yoldaşıdır. Lakin heç bir dil vahidi söz s ənətinin qüdrətini frazeoloji birləşmələr, frazeoloji novatorluq v ə hikmətli ifadələr qədər lakonik şəkildə nümayiş etdir ə bilmir. Bu səbəbdəndir ki, qanadlı sözlərin, müdrik k əlamların qüdrəti gətirilən şeir nitqində aydın görünür. Şeirin kamil bədii forması bütün dil vahidləri kimi, frazeoloji dil materiallarına da hərəkət verir. Bu sabit ifadələrə m əxsus obraz əlvanlığı və zəriflik üslubi mövqeyindən asılı olaraq poetik formada tamlıq və bütövlük üçün maksimum enerji il ə çıxış edə bilir. Onlar şair niyyətinin inikası, poetik obrazın mahiyy ətinin ifadəçiləri kimi çox mənalıdırlar və buna görə də m ətn mühitində güclü daxili məntiq, dinamizm yaradıcılığında olduqca f əaldır. Lirik qəhrəmanın könül dünyasına məxsus z əngin və cazibədar ovqat frazeoloji novatorluqla bədii t əcəssümü ifrat dərəcədə poetik və səmimidir. Bu keyfiyyətli hal – frazeoloji birl əşmələrin aktuallaşaraq mövcud ifadə qəliblərin- d ən uzaqlaşması və bədii dil spesifikasına uyğun məna və struktur d əyişkənliyinə məruz qalması sənətkarlıq axtarışlarının t əbii yekunu kimi qiymətlidir. Novatorluq forma orijinalığına sağlam ideya ruhu qatır, b ədii qayənin şairanə inikasına, varlığın estetik dərkinə və bədii t əcəssümünə stimul verir. Yüklə 0,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|