Mehnat munosabatlari fanidan oraliq nazorat test savollari

Mehnat munosabatlari fanidan oraliq nazorat test savollari

Mehnat munosabatlari fanidan oraliq nazorat test savollari
1. Markaziy Osiyoda yaratilgan manbalarning qay birida ilk bor inson mehnati to`g`risida fikrlar keltirib o`tilgan.

A) Qurhoni karimda

B) Boburnomada
V) Avestoda
D) Temur tuzuklarida
2. Qadimgi Yunonistonda inson mehnati to`g`risida yaratigan ilk asarning mualifi kim?
A) Gomer
B) Gesiad
V) Platon
G) Aristotel
3. Inson mehnatining mahsuli hisoblanmish qiymat muammosin ilk bor kim tomonidan o`rganilgan?
A) A.Smit
B) Platon
V) Ksenofont
G) Aristotel
4. Mehnat taqsimoti, tovar, pul va savdogarlarning ajralib chiqishi to`g`risidagi fikr mualifi.
A) Platon
B) A.Smit
V) Aristotel
G) Ksenofont
5. “Iqtisodiy jadval” asarining mualifi kim?
A) A.Smit
B) F.Kene
V) U.Petti
G) D.Rikardo
6. “Iqtisodiy jadval” asarida qanday iqtisodiy masala o`rganilgan?
A) Iqtisodiyotda takror ishlab chiqarish jarayonini va yalpi ijtimoiy mahsulot muomlasi.
B) Bozordagi tovarlar narhi bilan ularning “haqiqiy qiymati” o`rtasidagi muammoni.
V) Unumli va unumsiz mehnat masalasi.
G) Axoli, uning ko`payishi, joylashishi, ish bilan bandligi masalalari
7. “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning mualifi kim?
A) U.Petti
B) D.Rikardo
V) F.Kene
G) A.Smit
8. “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asar nechta kitobdan iborat?
A) 5 ta
B) 2ta
V) 4ta
G) 3ta
9. . “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning birinchi kitobida qanday masala tadqiq etilgan?
A) Merkantalizm va fiziokratlarning talimotiga munosabati.
B) Kapital jamg`arilishining shakllanishi davrida Yevropaning iqtisodiy rivojlanishi.
V) Turli xalqlarda farovonlik , kapitalizm taraqqiyotining tarixiy shart-sharoitlari.
G) Qiymat va qo`shimcha daromad mummolari.
10. “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning ikkinchi kitobida qanday masala tadqiq etilgan?
A) Kapital jamg`arilishining shakllanishi davrida Yevropaning iqtisodiy rivojlanishi.
B) Merkantalizm va fiziokratlarning talimotiga munosabati.
V) Qiymat va qo`shimcha daromad mummolari.
G) Davlat moliya tizimi tadqiq etilgan.
11. “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning uchinchi kitobida qanday masala tadqiq etilgan?
A) Davlat moliya tizimi tadqiq etilgan.
B) Turli xalqlarda farovonlik , kapitalizm taraqqiyotining tarixiy shart-sharoitlari.
V) Merkantalizm va fiziokratlarning talimotiga munosabati.
G) Qiymat va qo`shimcha daromad mummolari.
12. . “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning to`rtinchi kitobida qanday masala tadqiq etilgan?
A) Qiymat va qo`shimcha daromad mummolari.
B) Kapital jamg`arilishining shakllanishi davrida Yevropaning iqtisodiy rivojlanishi.
V) Merkantalizm va fiziokratlarning talimotiga munosabati.
G) Davlat moliya tizimi tadqiq etilgan.
13. “Xalqlar boyligining tabiati va sabablari to`g`risida tadqiqot” nomli asarning beshinchi kitobida qanday masala tadqiq etilgan?
A) Qiymat va qo`shimcha daromad mummolari.
B) Merkantalizm va fiziokratlarning talimotiga munosabati.
V) Kapital jamg`arilishining shakllanishi davrida Yevropaning iqtisodiy rivojlanishi
G) Davlat moliya tizimi tadqiq etilgan.
14. Mehnat munosabatlarining predmeti qanday ijtimoiy munosabatlar yig`indisidan iborat.
A) Bevosita mehnatga oid munosabatlar, tashkiliy-boshqaruv munosabatlari, ishga joylashtirishga oid munosabatlar, kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar, mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar va mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.
B) Bevosita mehnatga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar, mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar va mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.
V) Bevosita mehnatga oid munosabatlar, ishga joylashtirishga oid munosabatlar, kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar, va mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.
G) Bevosita mehnatga oid munosabatlar, tashkiliy-boshqaruv munosabatlari, ishga joylashtirishga oid munosabatlar, kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar va mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar.
15. Bevosita mehnatga oid munosabatlar.
A) Bu munosabatlar asosan ish beruvchi va korxona jamoasi, kasaba uyushmalari o`rtasida mehnatni tashkil etish va boshqarish yuzasidan vujudga keladi.
B) Bu munosabatlar mehnat munosabatlari yuzaga kelishi, o`zgarishi va barham topishi protsessual tartiblarini belgilab beradi
V) Bu munosabatlar fuqaro ishga joylashtirish bo`limiga ish so`rab murojat qilishi bilan birga paydo bo`ladi. O`zbekistonda ishga joylashtirish bo`limlari zimmasiga fuqarolarning mehnat qilishga oid Konstitutsiyaviy xuquqlarini amalga oshirilishiga qaratilgan vazifalar yuklatilgan.
G) Mehnat munosabatlari predmeti sanaluvchi ijtimoiy munosabatlar orasida moddiy va mahnaviy boyliklar ishlab chiqarish jarayonida mehnatni tashkil etish yuzasidan vujudga keluvchi, mehnatdan foydalanishga oid bo`lgan ijtimoiy aloqalar.
16. Tashkiliy-boshqaruv munosabatlari.
A) Bu munosabatlar asosan ish beruvchi va korxona jamoasi, kasaba uyushmalari o`rtasida mehnatni tashkil etish va boshqarish yuzasidan vujudga keladi.
B) Bu munosabatlar fuqaro ishlab chiqarishdan ajralmagan holda yakka tartibda, brigada tarkibida yoki maxsus kurslarda kasb o`rganishi, malaka oshirishi paytida yuzaga keladi. Kasbiy tayorgarlik sohasidagi munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasida o`zaro shartnoma tuzilishga asoslanadi.
V) Bu munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasidagi mehnatga oid nizolarni hal etish bilan bog`liq ravishda vujudga keladi va xuquqlarni himoya qilish usullari hamda vositalarini ko`zda tutadi.
G) Bu munosabatlar fuqaro ishga joylashtirish bo`limiga ish so`rab murojat qilishi bilan birga paydo bo`ladi. O`zbekistonda ishga joylashtirish bo`limlari zimmasiga fuqarolarning mehnat qilishga oid Konstitutsiyaviy xuquqlarini amalga oshirilishiga qaratilgan vazifalar yuklatilgan.
17. Ishga joylashtirishga oid munosabatlar.
A) Bu munosabatlar fuqaro ishga joylashtirish bo`limiga ish so`rab murojat qilishi bilan birga paydo bo`ladi. O`zbekistonda ishga joylashtirish bo`limlari zimmasiga fuqarolarning mehnat qilishga oid Konstitutsiyaviy xuquqlarini amalga oshirilishiga qaratilgan vazifalar yuklatilgan.
B) Bu munosabatlar fuqaro ishlab chiqarishdan ajralmagan holda yakka tartibda, brigada tarkibida yoki maxsus kurslarda kasb o`rganishi, malaka oshirishi paytida yuzaga keladi. Kasbiy tayorgarlik sohasidagi munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasida o`zaro shartnoma tuzilishga asoslanadi.
V) Mehnat munosabatlari predmeti sanaluvchi ijtimoiy munosabatlar orasida moddiy va mahnaviy boyliklar ishlab chiqarish jarayonida mehnatni tashkil etish yuzasidan vujudga keluvchi, mehnatdan foydalanishga oid bo`lgan ijtimoiy aloqalar
G) Bu munosabatlar asosan ish beruvchi va korxona jamoasi, kasaba uyushmalari o`rtasida mehnatni tashkil etish va boshqarish yuzasidan vujudga keladi.
18. Kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar.
A) Bu munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasidagi mehnatga oid nizolarni hal etish bilan bog`liq ravishda vujudga keladi va xuquqlarni himoya qilish usullari hamda vositalarini ko`zda tutadi.
B) Bu munosabatlar fuqaro ishlab chiqarishdan ajralmagan holda yakka tartibda, brigada tarkibida yoki maxsus kurslarda kasb o`rganishi, malaka oshirishi paytida yuzaga keladi. Kasbiy tayorgarlik sohasidagi munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasida o`zaro shartnoma tuzilishga asoslanadi
V) Mehnat munosabatlari predmeti sanaluvchi ijtimoiy munosabatlar orasida moddiy va mahnaviy boyliklar ishlab chiqarish jarayonida mehnatni tashkil etish yuzasidan vujudga keluvchi, mehnatdan foydalanishga oid bo`lgan ijtimoiy aloqalar.
G) Bu munosabatlar mehnat munosabatlari yuzaga kelishi, o`zgarishi va barham topishi protsessual tartiblarini belgilab beradi.
19. Mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar.
A) Bu munosabatlar fuqaro ishga joylashtirish bo`limiga ish so`rab murojat qilishi bilan birga paydo bo`ladi. O`zbekistonda ishga joylashtirish bo`limlari zimmasiga fuqarolarning mehnat qilishga oid Konstitutsiyaviy xuquqlarini amalga oshirilishiga qaratilgan vazifalar yuklatilgan.
B) Bu munosabatlar asosan ish beruvchi va korxona jamoasi, kasaba uyushmalari o`rtasida mehnatni tashkil etish va boshqarish yuzasidan vujudga keladi.
V) Bu munosabatlar vakolatli organlar tomonidan mehnat qonunlariga amal qilinishi ustidan nazoratni amalga oshirilishi jarayonida yuzaga keladi.
G) Bu munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasidagi mehnatga oid nizolarni hal etish bilan bog`liq ravishda vujudga keladi va xuquqlarni himoya qilish usullari hamda vositalarini ko`zda tutadi.
20. Mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar.
A) Bu munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasidagi mehnatga oid nizolarni hal etish bilan bog`liq ravishda vujudga keladi va xuquqlarni himoya qilish usullari hamda vositalarini ko`zda tutadi.
B) Bu munosabatlar fuqaro ishlab chiqarishdan ajralmagan holda yakka tartibda, brigada tarkibida yoki maxsus kurslarda kasb o`rganishi, malaka oshirishi paytida yuzaga keladi. Kasbiy tayorgarlik sohasidagi munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasida o`zaro shartnoma tuzilishga asoslanadi.
V) Bu munosabatlar fuqaro ishga joylashtirish bo`limiga ish so`rab murojat qilishi bilan birga paydo bo`ladi. O`zbekistonda ishga joylashtirish bo`limlari zimmasiga fuqarolarning mehnat qilishga oid Konstitutsiyaviy xuquqlarini amalga oshirilishiga qaratilgan vazifalar yuklatilgan.
G) Bu munosabatlar mehnat munosabatlari yuzaga kelishi, o`zgarishi va barham topishi protsessual tartiblarini belgilab beradi.
21. Mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.
A) Mehnat munosabatlari predmeti sanaluvchi ijtimoiy munosabatlar orasida moddiy va mahnaviy boyliklar ishlab chiqarish jarayonida mehnatni tashkil etish yuzasidan vujudga keluvchi, mehnatdan foydalanishga oid bo`lgan ijtimoiy aloqalar.
B) Bu munosabatlar asosan ish beruvchi va korxona jamoasi, kasaba uyushmalari o`rtasida mehnatni tashkil etish va boshqarish yuzasidan vujudga keladi.
V) Bu munosabatlar xodim bilan ish beruvchi o`rtasidagi mehnatga oid nizolarni hal etish bilan bog`liq ravishda vujudga keladi va xuquqlarni himoya qilish usullari hamda vositalarini ko`zda tutadi.
G) Bu munosabatlar mehnat munosabatlari yuzaga kelishi, o`zgarishi va barham topishi protsessual tartiblarini belgilab beradi.
22. Mehnat munosabatlariga oid uslublarning o`ziga xos xususiyatlari.
A) bu munosabatlarning yuzaga kelish, o`zgarish, barham topishiga
B) huquqiy munosabat ishtirokchilarining huquqiy mavqeiga
V) huquqlarning belgilanish xususiyati va majburiyatlarning bajarilishini ta`min etish vositalariga qarab belgilanadi
G) barcha javoblar to`g`ri
23.Qaysi qatorda mehnat munosabatlarini tartibga solishning usullari to`liq ko`rsatilan.
A) markazlashtirilgan, ijtimoiy, shartnomaviy, tavsiyaviy va imperativ.
B) markazlashtirilgan, lokal, shartnomaviy, xuquqiy va imperativ.
V) markazlashtirilgan, lokal, shartnomaviy, tavsiyaviy va imperativ.
G) markazlashtirilgan, lokal, siyosiy, tavsiyaviy va imperativ.
24. Mehnat munosabatlarining tamoyillari o`z ichiga qamrab oladigan munosabatlar doirasiga ko`ra nechta guruhlarga ajratilishi mumkin.
A) 2ta guruxga
B) 4ta guruxga
V) 5ta guruxga
G) 6ta guruxga
25. Mehnat munosabatlarining tamoyillari o`z ichiga qamrab oladigan munosabatlar doirasiga ko`ra birinchi guruhdagi tamoiyllar(printsiplar)ni ko`rsating.
A) mehnat bozorini huquqiy tartibga solish va bandlikni samarali tarzda ta`minlashga qaratilgan printsiplar (erkin mehnat qilish, mehnat shartnomasi tuzish erkinligi va boshqalar).
B) xodimning mehnat sohasidagi huquqlari va erkinliklarini himoya qilishga oid printsiplar (mehnat muhofazasi va xodimlar sog`ligini ta`minlash; mehnat huquqlarining kafolatlanishi va himoya qilinishi.
V) xodim mehnatini qo`llashga oid printsiplar (mehnat funktsiyalarining aniqligi, mehnat munosabatlarining barqarorligi; mehnat intizomini ta`minlash va boshqalar).
G) mehnat shartlarini belgilash sohasidagi printsiplar (mehnat shartlarining ish sharoitlari va boshqa omillarga ko`ra tabaqalanishi; mehnat shartlarini belgilashda xodimlar vakilligi organlarining bevosita ishtirok etish va h.k.).
26. Mehnat munosabatlarining tamoyillari o`z ichiga qamrab oladigan munosabatlar doirasiga ko`ra ikkinchi guruhdagi tamoiyllar(printsiplar)ni ko`rsating.
A) mehnat shartlarini belgilash sohasidagi printsiplar (mehnat shartlarining ish sharoitlari va boshqa omillarga ko`ra tabaqalanishi; mehnat shartlarini belgilashda xodimlar vakilligi organlarining bevosita ishtirok etish va h.k.);
B) xodimning mehnat sohasidagi huquqlari va erkinliklarini himoya qilishga oid printsiplar (mehnat muhofazasi va xodimlar sog`ligini ta`minlash; mehnat huquqlarining kafolatlanishi va himoya qilinishi va h.k.).
V) mehnat bozorini huquqiy tartibga solish va bandlikni samarali tarzda ta`minlashga qaratilgan printsiplar (erkin mehnat qilish, mehnat shartnomasi tuzish erkinligi va boshqalar);
G) xodim mehnatini qo`llashga oid printsiplar (mehnat funktsiyalarining aniqligi, mehnat munosabatlarining barqarorligi; mehnat intizomini ta`minlash va boshqalar).
27. Mehnat munosabatlarining tamoyillari o`z ichiga qamrab oladigan munosabatlar doirasiga ko`ra uchinchi guruhdagi tamoiyllar(printsiplar)ni ko`rsating.
A) xodimning mehnat sohasidagi huquqlari va erkinliklarini himoya qilishga oid printsiplar (mehnat muhofazasi va xodimlar sog`ligini ta`minlash; mehnat huquqlarining kafolatlanishi va himoya qilinishi va h.k.).
B) mehnat bozorini huquqiy tartibga solish va bandlikni samarali tarzda ta`minlashga qaratilgan printsiplar (erkin mehnat qilish, mehnat shartnomasi tuzish erkinligi va boshqalar);
V) mehnat shartlarini belgilash sohasidagi printsiplar (mehnat shartlarining ish sharoitlari va boshqa omillarga ko`ra tabaqalanishi; mehnat shartlarini belgilashda xodimlar vakilligi organlarining bevosita ishtirok etish va h.k.);
G) xodim mehnatini qo`llashga oid printsiplar (mehnat funktsiyalarining aniqligi, mehnat munosabatlarining barqarorligi; mehnat intizomini ta`minlash va boshqalar);
28. Mehnat munosabatlarining tamoyillari o`z ichiga qamrab oladigan munosabatlar doirasiga ko`ra to`rtinchi guruhdagi tamoiyllar(printsiplar)ni ko`rsating.
A) xodimning mehnat sohasidagi huquqlari va erkinliklarini himoya qilishga oid printsiplar (mehnat muhofazasi va xodimlar sog`ligini ta`minlash; mehnat huquqlarining kafolatlanishi va himoya qilinishi va h.k.);
B) mehnat bozorini huquqiy tartibga solish va bandlikni samarali tarzda ta`minlashga qaratilgan printsiplar (erkin mehnat qilish, mehnat shartnomasi tuzish erkinligi va boshqalar);
V) mehnat shartlarini belgilash sohasidagi printsiplar (mehnat shartlarining ish sharoitlari va boshqa omillarga ko`ra tabaqalanishi; mehnat shartlarini belgilashda xodimlar vakilligi organlarining bevosita ishtirok etish va h.k.);
G) xodim mehnatini qo`llashga oid printsiplar (mehnat funktsiyalarining aniqligi, mehnat munosabatlarining barqarorligi; mehnat intizomini ta`minlash va boshqalar).
29. Mehnat munosabatlarida sohalararo tamoyillar necha guruhga bo`linadi.
A) 5ta guruxga
B) 6ta guruxga
V) 3ta guruxga
G) 4ta guruxga
30. Mehnat munosabatlarida sohalararo tamoyillar birinchi guruhdagi tamoiylni ko`rsating.
A) huquqlar va majburiyatlarning birligi;
B) faoliyat turini, ish joyini tanlashning erkinligi singarilarni kiritish mumkin.
V) fuqarolar sog`ligi va xayotining har tomonlama muhofaza qilinishi;
G) qariganda, mehnat qobiliyatini yo`qotganda moddiy ta`minot olish huquqining ta`minlanishi.
31. Mehnat munosabatlarida sohalararo tamoyillar ikkinchi guruhdagi tamoiylni ko`rsating.
A) huquqlar va majburiyatlarning birligi;
B) qariganda, mehnat qobiliyatini yo`qotganda moddiy ta`minot olish huquqining ta`minlanishi;
V) fuqarolar sog`ligi va xayotining har tomonlama muhofaza qilinishi;
G) faoliyat turini, ish joyini tanlashning erkinligi.
32. Mehnat munosabatlarida sohalararo tamoyillar uchinchi guruhdagi tamoiylni ko`rsating.
A) faoliyat turini, ish joyini tanlashning erkinligi;
B) fuqarolar sog`ligi va xayotining har tomonlama muhofaza qilinishi;
V) huquqlar va majburiyatlarning birligi;
G) qariganda, mehnat qobiliyatini yo`qotganda moddiy ta`minot olish huquqining ta`minlanishi.
33. Mehnat munosabatlarida sohalararo tamoyillar to`rtinchi guruhdagi tamoiylni ko`rsating.
A) huquqlar va majburiyatlarning birligi;
B) fuqarolar sog`ligi va xayotining har tomonlama muhofaza qilinishi;
V) qariganda, mehnat qobiliyatini yo`qotganda moddiy ta`minot olish huquqining ta`minlanishi;
G) faoliyat turini, ish joyini tanlashning erkinligi;
34. Mehnat munosabatlarining o`ziga xos tamoyillari necha guruxga bo`linadi.
A) 8ta
B) 11ta
V)4ta
G)10ta
35. Mehnat munosabatlari modellarini ko`rsating.
A) Liberal model, Korporativ model, Kapitalistik bozor modeli.
B) Liberal model, Aralash model, Ijtimoiy bozor modeli.
V) Liberal model, Korporativ model, Ijtimoiy bozor modeli.
G) Konservativ model, Korporativ model, Ijtimoiy bozor modeli.
36. Liberal modelga xos xususiyatlarini ko`rsating.
A) Kasaba uyushmalar faoliyati yuqori o`ta yuqori darajada emas, o`zaro kelishuv ustuvor, bandlik tizimi mavjud, ish haqi darajasidagi tafovut katta (110 martagacha)
B) Kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ishga umrbod yollash tizimi mavjud, mehnat resurslari taklifi yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud
(20-martagacha)
V) Kasaba uyushmalar faoliyati sezilarli, mehnat resurslariga talab ortib boradi, ish haqi darajasidagi tafovut katta (110 martagacha), ishga umrbod yollash tizimi mavjud, ijtimoiy himoya tizimi yaxshi rivojlangan.
G) Mehnat resurslariga talab ortib boradi, o`zaro kelishuv ustuvor, bandlik tizimi mavjud, kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud (20-martagacha).
37. Korporativ modelga xos xususiyatlarini ko`rsating.
A) Kasaba uyushmalar faoliyati sezilarli, ishga umrbod yollash tizimi mavjud, ish haqi darajasidagi tafovut nisbatan katta(17-martagacha), mehnat resurslari taklifi yuqori darajada.
B) Mehnat resurslariga talab ortib boradi, o`zaro kelishuv ustuvor, bandlik tizimi mavjud, kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud (20-martagacha).
V) Kasaba uyushmalar faoliyati sezilarli, mehnat resurslariga talab ortib boradi, ish haqi darajasidagi tafovut katta (110 martagacha), ishga umrbod yollash tizimi mavjud, ijtimoiy himoya tizimi yaxshi rivojlangan.
G) Kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ishga umrbod yollash tizimi mavjud, mehnat resurslari taklifi yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud
(20-martagacha)
38. Ijtimoiy bozor modeliga xos xususiyatlarini ko`rsating.
A) Kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ijtimoiy himoya tizimi yaxshi rivojlangan, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud(20-martagacha), mehnat resurslariga talab ortib boradi
B) Kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ishga umrbod yollash tizimi mavjud, mehnat resurslari taklifi yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud
(20-martagacha
V) Mehnat resurslariga talab ortib boradi, o`zaro kelishuv ustuvor, bandlik tizimi mavjud, kasaba uyushmalar faoliyati o`ta yuqori darajada, ish haqi darajasidagi tafovut mavjud (20-martagacha).
G) Kasaba uyushmalar faoliyati sezilarli, mehnat resurslariga talab ortib boradi, ish haqi darajasidagi tafovut katta (110 martagacha), ishga umrbod yollash tizimi mavjud, ijtimoiy himoya tizimi yaxshi rivojlangan.
39.Qaysi mamlakatlarning mehnat munosabatlari liberal modelga xos?
A) AQSH, Frantsiya va Irlandiyaga xos
B) Germaniya, Buyuk Britaniya va Italiyaga xos
V) AQSH, Buyuk Britaniya va Irlandiyaga xos
G) SHvetsiya, Yaponiya va Germaniyaga xos
40. Qaysi mamlakatlarning mehnat munosabatlari Korporativ modelga xos?
A) Xindiston, Yaponiya va Janubiy Koreyaga xos
B) SHvetsiya, Yaponiya va Germaniyaga xos
V) AQSH, Buyuk Britaniya va Irlandiyaga xos
G) Yaponiya, Hindiston, Hitoyga xos
41. Qaysi mamlakatlarning mehnat munosabatlari ijtimoiy bozor modeliga xos?
A) SHvetsiya, Yaponiya va Germaniyaga
B) Germaniya, Buyuk Britaniya va Italiyaga xos
V) Germaniya, SHvetsiya
G) AQSH, Frantsiya va Irlandiyaga xos
42. “Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash huquqiga ega” ekanligi to`g`risidagi norma O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida belgilangan.
A) 57-moddasida
B) 41-moddasida
V) 37-moddasida
G) 47-moddasida
43. Butun dunyo mamalakatlarida mehnat munosabatlari sohasida milliy qonunchilikni yaratishda asos bo`luvchi xalqaro mehyoriy jujjatni ko`rsating.
A) “ Inson huquqlari umumjaxon dekloratsiyasi”
B) “Xotin qizlarni kamsitishning barcha shakllariga barham berish to`g`risida”gi Konventsiya
V) “Iqtisodiy ijtimoiy va madaniy huquqlar to`g`risida”gi xalqaro pakt
G) “Fuqarolik va siyosiy huquqlar to`g`risida”gi xalqaro pakt ga Qo`shimcha Fakultativ protokol
44. “ Inson huquqlari umumjaxon dekloratsiyasi” qachon qabul qilingan.
A) 1966 yil 7 martda
B) 1966 yil 19dekabrda
V) 1948 yil10 dekabrda
G)1977 yil 10 dekabrda
45. “Iqtisodiy ijtimoiy va madaniy huquqlar to`g`risida”gi xalqaro pakt qachon qabul qilingan.
A) 1977 yil 10 dekabrda
B) 1966 yil 19dekabrda
V) 1966 yil 7 martda
G) 1948 yil10 dekabrda
46. “Fuqarolik va siyosiy huquqlar to`g`risida”gi xalqaro pakt ga Qo`shimcha Fakultativ ‘rotokol qachon qabul qilingan.
A) 1966 yil 7 martda
B) 1948 yil19 dekabrda
V) 1948 yil10 dekabrda
G) 1966 yil 19dekabrda
47. “Irqiy kamsitishning barcha shakllarini tugatish to`g`risida”gi xalqaro Konventsiya qachon qabul qilingan.
A) 1966 yil 7 martda
B) 1977 yil 19 dekabrda
V) 1948 yil10 dekabrda
G) 1966 yil 10dekabrda
48. “Xotin qizlarni kamsitishning barcha shakllariga barham berish to`g`risida”gi Konventsiya qachon qabul qilingan.
A) 1999 yil
B) 1969 yil
V) 2001 yil
G) 1979 yil
49. “Barcha migrant mehnatkashlar va ularning oila a`zolari huquqlarini himoya qilish to`g`risida”gi xalqaro Konventsiya qachon qabul qilingan.
A) 1999 yil
B) 1990 yil
V) 1969 yil
G) 2006 yil
50. “Nogironlar huquqlari to`g`risida”gi Konventsiya qachon qabul qilingan.
A) 2003 yil
B) 2001 yil
V) 2006 yil
G) 2007 yil
51. O`zbekiston Respublikasining “Kasaba uyushmalari, ularning huquqlari va faoliyatining kafolatlari to`g`risida”gi qonuni qachon qabul qilingan.
A) 1992 yil 2 iyulda
B) 1993 yil 2 iyulda
V) 1997 yil 2 iyunda
G) 1994 yil 2 mayda
52. “Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to`g`risida”¹ gi halqaro pakt O`zbekiston Respublikasida qachon ratifikatsiya qilingan.
A) 1996 yil 31 avgustda
B) 1995 yil 31 avgustda
V) 1995 yil 31 iyulda
G) 1999 yil 20 aprelda
53. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)i qachon tashkil topgan.
A) 1819-yilda
B) 1946-yilda
V) 1919-yilda
G) 1966-yilda
54. Xalqaro Mehnat Tashkilotining BMT bilan aloqaga kirishish haqidagi rezalyutsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1946-yil 3-noyabrda
B) 1945-yil 3-oktyabrda
V) 1945-yil 3-noyabrda
G) 1919-yil 3-noyabrda
55. Xalqaro Mehnat Tashkilotining BMT bilan aloqaga kirishish to`g`risidagi kelishuvi qachondan kuchga kirdi?
A) 1919-yil 14-dekabrdan
B) 1946-yil 14-dekabrdan
V) 1946-yil 14-apreldan
G) 1946-yil 10-dekabrdan
56. Hozirga kelib XMTga a`zo davlatlar soni nechta?
A) 190 ta
B) 186 ta
V) 160 ta
G) 187 ta
57. Xalqaro Mehnat Tashkiloti tomonidan qabul qilingan birinchi konventsiyaning nomi.
A) “Irqiy kamsitishni tugatish to`g`risida”gi
B) “Majburiy mehnatni tugatish to`g`risida”gi
V) “Sanoatda ish kunining davomiyligi to`g`risida”gi
G) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”gi
58. Xalqaro Mehnat Tashkilotining faoliyati qanday tamoyillarga asoslanadi.
A) mehnatning tovar emasligi, so`z erkinligi va birlashish erkinligi doimiy taraqqiyotning zaruriy sharti ekanligi, har qanday joydagi qashshoqlik umumiy farovonlik uchun tahdid bo`lib hisoblanishi, irqi, ehtiqodi yoki jinsidan qathi nazar, barcha odamlarning erkinlik va inson qadr-qimmatini hurmatlash, iqtisodiy barqarorlik va teng imkoniyatlar sharoitida moddiy farovonlik va mahnaviy rivojlanish huquqiga egaligi.
B) so`z erkinligi va birlashish erkinligi doimiy taraqqiyotning zaruriy sharti ekanligi, har qanday joydagi qashshoqlik umumiy farovonlik uchun tahdid bo`lib hisoblanishi, irqi, ehtiqodi yoki jinsidan qathi nazar, barcha odamlarning erkinlik va inson qadr-qimmatini hurmatlash, iqtisodiy barqarorlik va teng imkoniyatlar sharoitida moddiy farovonlik va mahnaviy rivojlanish huquqiga egaligi.
V) mehnatning tovar emasligi, so`z erkinligi va birlashish erkinligi doimiy taraqqiyotning zaruriy sharti ekanligi, har qanday joydagi qashshoqlik umumiy farovonlik uchun tahdid bo`lib hisoblanishi.
G) mehnatning tovar emasligi, har qanday joydagi qashshoqlik umumiy farovonlik uchun tahdid bo`lib hisoblanishi, irqi, ehtiqodi yoki jinsidan qathi nazar, barcha odamlarning erkinlik va inson qadr-qimmatini hurmatlash, iqtisodiy barqarorlik va teng imkoniyatlar sharoitida moddiy farovonlik va mahnaviy rivojlanish huquqiga egaligi.
59. Xalqaro Mehnat Tashkilotining faoliyati nechta tamoyillarga asoslanadi.
A) 3 ta
B) 5 ta
V) 4ta
G) 6 ta
60. O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan Xalqaro Mehnat Tashkilotining nechta konventsiyasi ratifikatsiya qilindi.
A) 23ta
B) 12ta
V) 15ta
G) 13ta
61. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 47-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Qirq soatlik ish haftasi to`g`risi”da.
B) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”.
V) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
G) “Jamoa muzokaralarini olib borish to`g`risida”.
62. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 47-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1936-yilda
B) 1935-yilda
V) 1957-yilda
G) 1952-yilda
63. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 52-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Haq to`lanadigan ta`til to`g`risida”.
B) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
V) “Mehnat va ish turlari sohasida kamsitish to`g`risida”.
G) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
64. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 52-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1930-yilda
B) 1957-yilda
V) 1936-yilda
G) 1971-yilda
65. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 103-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”.
B) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
V) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
G) “Mehnat va ish turlari sohasida kamsitish to`g`risida”.
66. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 103-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1964-yilda
B) 1957-yilda
V) 1946-yilda
G) 1952-yilda
67. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 111-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1936-yilda
B) 1957-yilda
V) 1971-yilda
G) 1958-yilda
68. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 111-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Mehnat va ish turlari sohasida kamsitish to`g`risida”.
B) “Jamoa muzokaralarini olib borish va birlashish huquqi to`g`risida”.
V) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
G) “Ish bilan ta`minlash sohasidagi siyosat to`g`risida”.
69. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 105-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Majburiy mehnatni tugatish to`g`risida”.
B) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
V) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
G) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”.
70. alqaro Mehnat Tashkilotining 105-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1952-yilda
B) 1957-yilda
V) 1971-yilda
G) 1946-yilda
71. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 100-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
B) “Jamoa muzokaralarini olib borish to`g`risida”.
V) “OnaliknXi muhofaza qilish to`g`risida”.
G) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
72. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 100-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1972-yilda
B) 1957-yilda
V) 1961-yilda
G) 1951-yilda
73. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 29-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
B) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
V) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
G) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”.
74. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 29-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1964-yilda
B) 1931-yilda
V) 1930-yilda
G) 1952-yilda
75. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 135-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Mehnatkashlarning vakillari to`g`risida”.
B) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
V) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
G) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
76. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 135-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1981-yilda
B) 1971-yilda
V) 1972-yilda
G) 1957-yilda
77. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 98-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Jamoa muzokaralarini olib borish va birlashish huquqi to`g`risida”.
B) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
V) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
G) “Mehnatkashlarning vakillari to`g`risida”.
78. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 98-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1957-yilda
B) 1946-yilda
V) 1956-yilda
G) 1949-yilda
79. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 154-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Jamoa muzokaralarini olib borish va birlashish huquqi to`g`risida”.
B) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
V) “Onalikni muhofaza qilish to`g`risida”.
G) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
80. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 154-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1982-yilda
B) 1973-yilda
V) 1981-yilda
G) 1999-yilda
81. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 122-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Ish bilan ta`minlash sohasidagi siyosat to`g`risida”.
B) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
V) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
G) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
82. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 122-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1961-yilda
B) 1964-yilda
V) 1949-yilda
G) 1971-yilda
83. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 138-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Eng kichik yosh to`g`risida”.
B) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
V) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
G) “Mehnatkashlarning vakillari to`g`risida”.
84. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 138-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1957-yilda
B) 1971-yilda
V) 1981-yilda
G) 1973-yilda
85. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 182-sonli konventsiyasi nima to`g`risida?
A) “Bolalar mehnatining eng og`ir shakllari to`g`risida”.
B) “Teng ahamiyatli mehnat uchun erkak va ayol mehnatkashlarga teng haq to`lash to`g`risida”.
V) “Ish bilan ta`minlash sohasidagi siyosat to`g`risida”.
G) “Majburiy mehnat to`g`risida”.
86. Xalqaro Mehnat Tashkilotining 182-sonli konventsiyasi qachon qabul qilindi?
A) 1981-yilda
B) 1990-yilda
V) 1971-yilda
G) 1999-yilda
87, Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olishlik statusi qaysi element(unsur)lar bo`lishi lozimligini taqozo qiladi?
A) Mehnat huquqiy-muomla layoqati, subyektiv huquq va majburiyatlar, mehnat huquqi subyektlari huquqlari va majburiyatlarining kafolatlanganligi va mehnat-huquqiy munosabat ishtirokchilarning javobgarligi.
B) Mehnat huquqiy-muomla layoqati, iqtisodiy huquq va majburiyatlar, mehnat huquqi subyektlari huquqlari va majburiyatlarining kafolatlanganligi va mehnat-huquqiy munosabat ishtirokchilarning javobgarligi.
V) Mehnat huquqiy-muomla layoqati, mehnat huquqi subyektlari huquqlari va majburiyatlarining kafolatlanganligi va mehnat-huquqiy munosabat ishtirokchilarning javobgarligi.
G) Mehnat huquqiy-muomla layoqati, siyosiy huquq va majburiyatlar, mehnat huquqi subyektlari huquqlari va majburiyatlarining kafolatlanganligi va mehnat-huquqiy munosabat ishtirokchilarning javobgarligi.
88. Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olishlik statusi nechta element(unsur)lar bo`lishi lozimligini taqozo qiladi?
A) 3 ta
B) 5 ta
V) 4 ta
G) 6 ta
89. Mehnat huquqiy-muomla layoqati bu-
A) muayyan shart-sharoitlar mavjud bo`lganida (muayyan yoshga etish, xo`jalik yoki mulkiy mustaqillikka ega ekanlik) mehnatga oid munosabat ishtirokchisi bo`lish imkonini beradi. Bundan tashqari, mehnat huquqi subyekti bo`la olishlik mehnat munosabati davomida subyektiv huquqlar va majburiyatlar ola bilish imkoni mavjudligini ham anglatadi.
B) shaxs yuridik statusini belgilashda katta ahamiyatga ega. Mehnat-huquqiy muomala layoqati mazmunining muhim elementi – javobgarlik bo`lib, muomalaga layoqatsiz shaxsga javobgarlik yuklash mumkin emas.
V) asosan qonunlardan kelib chiqib, mehnat huquqiy subyekti statusi negizini tashkil etadi, bu huquqiy holat Konstitutsiya, Mehnat Kodeksi, boshqa qonunlar bilan mustahkamlab qo`yilgan.
G) huquqiy statuslarni mustahkamlashga, mehnat-huquqiy munosabatlarni barqaror bo`lishiga imkon beradi.
90. Subyektiv huquq va majburiyatlar bu-
A) asosan qonunlardan kelib chiqib, mehnat huquqiy subyekti statusi negizini tashkil etadi, bu huquqiy holat Konstitutsiya, Mehnat Kodeksi, boshqa qonunlar bilan mustahkamlab qo`yilgan.
B) huquqiy statuslarni mustahkamlashga, mehnat-huquqiy munosabatlarni barqaror bo`lishiga imkon beradi
V) muayyan shart-sharoitlar mavjud bo`lganida (muayyan yoshga etish, xo`jalik yoki mulkiy mustaqillikka ega ekanlik) mehnatga oid munosabat ishtirokchisi bo`lish imkonini beradi. Bundan tashqari, mehnat huquqi subyekti bo`la olishlik mehnat munosabati davomida subyektiv huquqlar va majburiyatlar ola bilish imkoni mavjudligini ham anglatadi.
G) shaxs yuridik statusini belgilashda katta ahamiyatga ega. Mehnat-huquqiy muomala layoqati mazmunining muhim elementi – javobgarlik bo`lib, muomalaga layoqatsiz shaxsga javobgarlik yuklash mumkin emas.
91. Mehnat huquqi subyektlari huquqlari va majburiyatlarining kafolatlanganligi bu-
A) huquqiy statuslarni mustahkamlashga, mehnat-huquqiy munosabatlarni barqaror bo`lishiga imkon beradi
B) muayyan shart-sharoitlar mavjud bo`lganida (muayyan yoshga etish, xo`jalik yoki mulkiy mustaqillikka ega ekanlik) mehnatga oid munosabat ishtirokchisi bo`lish imkonini beradi. Bundan tashqari, mehnat huquqi subyekti bo`la olishlik mehnat munosabati davomida subyektiv huquqlar va majburiyatlar ola bilish imkoni mavjudligini ham anglatadi.
V) shaxs yuridik statusini belgilashda katta ahamiyatga ega. Mehnat-huquqiy muomala layoqati mazmunining muhim elementi – javobgarlik bo`lib, muomalaga layoqatsiz shaxsga javobgarlik yuklash mumkin emas.
G) asosan qonunlardan kelib chiqib, mehnat huquqiy subyekti statusi negizini tashkil etadi, bu huquqiy holat Konstitutsiya, Mehnat Kodeksi, boshqa qonunlar bilan mustahkamlab qo`yilgan.
92. Mehnat-huquqiy munosabat ishtirokchilarning javobgarligi bu-
A) shaxs yuridik statusini belgilashda katta ahamiyatga ega. Mehnat-huquqiy muomala layoqati mazmunining muhim elementi – javobgarlik bo`lib, muomalaga layoqatsiz shaxsga javobgarlik yuklash mumkin emas.
B) asosan qonunlardan kelib chiqib, mehnat huquqiy subyekti statusi negizini tashkil etadi, bu huquqiy holat Konstitutsiya, Mehnat Kodeksi, boshqa qonunlar bilan mustahkamlab qo`yilgan.
V) huquqiy statuslarni mustahkamlashga, mehnat-huquqiy munosabatlarni barqaror bo`lishiga imkon beradi.
G) muayyan shart-sharoitlar mavjud bo`lganida (muayyan yoshga etish, xo`jalik yoki mulkiy mustaqillikka ega ekanlik) mehnatga oid munosabat ishtirokchisi bo`lish imkonini beradi. Bundan tashqari, mehnat huquqi subyekti bo`la olishlik mehnat munosabati davomida subyektiv huquqlar va majburiyatlar ola bilish imkoni mavjudligini ham anglatadi.
93. Kasaba uyushmalarining xodimlar vakillik organi sifatidagi faoliyatining shakllari nechta?
A) 7 ta
B) 5 ta
V) 6 ta
G) 3 ta
94. Kasaba uyushmalarining xodimlar vakillik organi sifatidagi faoliyatining shakllarini ko`rsating.
A) mehnat va ijtimoiy himoyalash masalalariga oid qonunlar ishlab chiqilishida ishtirok etish, shu sohada qonunlar va boshqa mehyoriy hujjatlar qabul qilinishi takliflarini bildirish; xodimlar mehnat huquqlarini ish beruvchilar, davlat organlari oldida, shu jumladan sud yo`li bilan himoya qilish; ish beruvchilar, ularning vakolatli organlari, davlat bilan xodimlar mehnat sharoitlarini belgilash, o`zgartirish masalalari yuzasidan muzokaralar olib borish; mehnat va kasaba uyushmalari to`g`risidagi qonunlarga ish beruvchilar, ularning vakillik organlari tomonidan rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshirish; qonunda belgilangan hollarda mehnat sharoitini belgilash yoki o`zgartirishga oid mehnat nizolarini ko`rib, hal etish; jamoa kelishuvlari va jamoa shartnomalari shartlarining to`liq baqrilishini kuzatib borish.
B) xodimlar mehnat huquqlarini ish beruvchilar, davlat organlari oldida, shu jumladan sud yo`li bilan himoya qilish; ish beruvchilar, ularning vakolatli organlari, davlat bilan xodimlar mehnat sharoitlarini belgilash, o`zgartirish masalalari yuzasidan muzokaralar olib borish; mehnat va kasaba uyushmalari to`g`risidagi qonunlarga ish beruvchilar, ularning vakillik organlari tomonidan rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshirish; jamoa kelishuvlari va jamoa shartnomalari shartlarining to`liq baqrilishini kuzatib borish.
V) mehnat va ijtimoiy himoyalash masalalariga oid qonunlar ishlab chiqilishida ishtirok etish, shu sohada qonunlar va boshqa mehyoriy hujjatlar qabul qilinishi takliflarini bildirish; mehnat va kasaba uyushmalari to`g`risidagi qonunlarga ish beruvchilar, ularning vakillik organlari tomonidan rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshirish; qonunda belgilangan hollarda mehnat sharoitini belgilash yoki o`zgartirishga oid mehnat nizolarini ko`rib, hal etish; jamoa kelishuvlari va jamoa shartnomalari shartlarining to`liq baqrilishini kuzatib borish.
G) mehnat va ijtimoiy himoyalash masalalariga oid qonunlar ishlab chiqilishida ishtirok etish, shu sohada qonunlar va boshqa mehyoriy hujjatlar qabul qilinishi takliflarini bildirish; xodimlar mehnat huquqlarini ish beruvchilar, davlat organlari oldida, shu jumladan sud yo`li bilan himoya qilish; ish beruvchilar, ularning vakolatli organlari, davlat bilan xodimlar mehnat sharoitlarini belgilash, o`zgartirish masalalari yuzasidan muzokaralar olib borish.
95. Mehnat munosabatlarining subyekti sifatida mehnat jamoasi, bu-
A) mehnat shartnomasi tuzilishi asosida korxona mehnat faoliyatida o`z mehnati bilan ishtirok etayotgan xodimlar birlashmasidan iborat.
B) faqat mehnat shartnomasi asosida yollanib ishlovchi ishchilar jamoasi.
V) faqat mehnat shartnomasi asosida yollanib rahbarlar jamoasi.
G) barcha javoblar to`g`ri.
96. Ijtimoiy sheriklikning asosiy printsiplari nechta?
A) 7 ta
B) 8 ta
V) 4 ta
G) 6 ta
97. Ijtimoiy sheriklikning asosiy printsiplari to`g`ri ko`rsatilgan qatorni ko`rsating.
A) qonunga bo`ysunish, teng huquqlilik, ochiqlik va shaffoflik, hammabo’lik, mustaqillik. holislik, o`zaro hurmat, manfaatlarning inobatga olinishi va mashuliyat, majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi.
B) ochiqlik va shaffoflik, hammabo’lik, mustaqillik. holislik, o`zaro hurmat, manfaatlarning inobatga olinishi va mashuliyat, majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi.
V) qonunga bo`ysunish, teng huquqlilik, ochiqlik va shaffoflik, hammabo’lik, mustaqillik. holislik, o`zaro hurmat, majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi.
G) qonunga bo`ysunish, teng huquqlilik, ochiqlik va shaffoflik, hammabo’lik, majburiyatlar qabul qilishning ixtiyoriyligi.
98. Ijtimoiy sheriklikning asosiy shakllari nechta?
A) 8 ta
B) 7 ta
V) 5 ta
G) 6 ta
99. Ijtimoiy sheriklikning asosiy shakllari to`g`ri ko`rsatilgan variantni ko`rsating.
A) nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyati boshqa institutlari vakillarining davlat organlari huzuridagi ishchi guruxlar, komissiyalar va jamoatchilik-maslahat organlari faoliyatida ishtirok etishi; ijtimoiy sheriklik subyektlari tomonidan birgalikda tadbirlar, maslahatlashuvlar va muzokaralar o`tkazish; ijtimoiy sheriklik subyektlari tomonidan ijtimoiy sheriklik to`g`risida bitimlar va shartnomalar (bundan buyon matnda bitimlar va shartnomalar deb yuritiladi) tuzish, birgalikdagi loyihalar va rejalarni ishlab chiqish hamda amalga oshirish va ijtimoiy sheriklik subyektlari o`rtasida o`zaro qo`llab-quvvatlash, axborot almashish.
B) nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; ijtimoiy sheriklik subyektlari tomonidan ijtimoiy sheriklik to`g`risida bitimlar va shartnomalar (bundan buyon matnda bitimlar va shartnomalar deb yuritiladi) tuzish, birgalikdagi loyihalar va rejalarni ishlab chiqish hamda amalga oshirish va ijtimoiy sheriklik subyektlari o`rtasida o`zaro qo`llab-quvvatlash, axborot almashish.
V) nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; va ijtimoiy sheriklik subyektlari o`rtasida o`zaro qo`llab-quvvatlash, axborot almashish.
G) nodavlat notijorat tashkilotlarining va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlarini ishlab chiqish hamda amalga oshirishda ishtirok etishi; ijtimoiy sheriklik subyektlari tomonidan birgalikda tadbirlar, maslahatlashuvlar va muzokaralar o`tkazish; ijtimoiy sheriklik subyektlari tomonidan ijtimoiy sheriklik to`g`risida bitimlar va shartnomalar (bundan buyon matnda bitimlar va shartnomalar deb yuritiladi) tuzish, birgalikdagi loyihalar va rejalarni ishlab chiqish hamda amalga oshirish va ijtimoiy sheriklik subyektlari o`rtasida o`zaro qo`llab-quvvatlash, axborot almashish.
100. Ijtimoiy sheriklikni davlat tomonidan qo`llab-quvvatlash turlari nechta?
A) 4 ta
B) 5 ta
V) 3 ta
G) 6 ta
101. Ijtimoiy sheriklikni davlat tomonidan qo`llab-quvvatlash turlarini ko`rsating?
A) nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini mulkiy, axborot, maslahat, tashkiliy va o`quv-uslubiy jixatdan qo`llab-quvvatlash; nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga moddiy yordam ko`rsatayotgan yuridik va jismoniy shaxslarga soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni to`lash bo`yicha qonun hujjatlariga muvofiq imtiyozlar berish va nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga davlat subsidiyalari, grantlari va ijtimoiy buyurtmalari berish, ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni moliyalashtirish.
B) nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini mulkiy, axborot, maslahat, tashkiliy va o`quv-uslubiy jixatdan qo`llab-quvvatlash; nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga davlat subsidiyalari, grantlari va ijtimoiy buyurtmalari berish, ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni moliyalashtirish.
V) nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini mulkiy, axborot, maslahat, tashkiliy va o`quv-uslubiy jixatdan qo`llab-quvvatlash; nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga moddiy yordam ko`rsatayotgan yuridik va jismoniy shaxslarga soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni to`lash bo`yicha qonun hujjatlariga muvofiq imtiyozlar berish; nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga davlat subsidiyalari, grantlari va ijtimoiy buyurtmalari berish, ijtimoiy ahamiyatga molik loyihalarni moliyalashtirish; nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini horijiy davlatlar grantlari bilan ta`minlash
G) nodavlat notijorat tashkilotlarini va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlarini mulkiy, axborot, maslahat, tashkiliy va o`quv-uslubiy jixatdan qo`llab-quvvatlash; nodavlat notijorat tashkilotlariga va fuqarolik jamiyatining boshqa institutlariga moddiy yordam ko`rsatayotgan yuridik va jismoniy shaxslarga soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni to`lash bo`yicha qonun hujjatlariga muvofiq imtiyozlar berish.
102. Korxonalarda jamoa shartnomalari tuzilishi nechta tamoyillarga tayanadi?
A) 8 ta
B) 6 ta
V) 7 ta
G) 5 ta
103. Korxonalarda jamoa shartnomalari tuzilishida qanday tamoyillarga tayaniladi?
A) qonunlarga amal qilish shartligi; taraflar vakillarining vakolatliligi; taraflarning teng huquqliligi; jamoa shartnomasi tarkibiga kiruvchi masalalar tanlanishining va muhokama etilishining erkinligi; majburiyatlarni zimmaga olinishining ixtiyoriyligi; olingan majburiyatlar bajarilishining ta`minlanishi; jamoa shartnomasi shartlarini bajarilishi ustidan nazorat olib borilishi va javobgarlikning muqarrarligi.
B) qonunlarga amal qilish shartligi; taraflar vakillarining vakolatliligi; taraflarning teng huquqli emasligi; jamoa shartnomasi tarkibiga kiruvchi masalalar tanlanishining va muhokama etilishining erkinligi; majburiyatlarni zimmaga olinishining ixtiyoriyligi; olingan majburiyatlar bajarilishining ta`minlanishi; jamoa shartnomasi shartlarini bajarilishi ustidan nazorat olib borilishi va javobgarlikning muqarrarligi
V) qonunlarga amal qilish shartligi; taraflar vakillarining vakolatliligi; taraflarning teng huquqliligi; jamoa shartnomasi tarkibiga kiruvchi masalalar tanlanishining va muhokama etilishining erkinligi; olingan majburiyatlar bajarilishining ta`minlanishi; jamoa shartnomasi shartlarini bajarilishi ustidan nazorat olib borilishi va javobgarlikning muqarrarligi
G) qonunlarga amal qilish shartligi; taraflar vakillarining vakolatli emasligi; taraflarning teng huquqliligi; jamoa shartnomasi tarkibiga kiruvchi masalalar tanlanishining va muhokama etilishining erkinligi; majburiyatlarni zimmaga olinishining ixtiyoriyligi; olingan majburiyatlar bajarilishining ta`minlanishi; jamoa shartnomasi shartlarini bajarilishi ustidan nazorat olib borilishi va javobgarlikning muqarrarligi.
104. Mehnat shartnomasi bu-
A) xodim bilan ish beruvchi o`rtasida muayyan mutaxassislik, malaka, lavozim bo`yicha ishni ichki mehnat tartibiga bo`ysungan holda taraflar kelishuvi, shuningdek mehnat to`g`risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlar bilan belgilangan shartlar asosida xaq evaziga bajrish xaqidagi kelishuvdir.
B) xodim bilan ish beruvchi o`rtasida muayyan mutaxassislik, malaka, lavozim bo`yicha muayyan ishlarni aniq muddatlarda bajarishi xaqidagi kelishuvdir.
V) xodim bilan ish beruvchi o`rtasida muayyan mutaxassislik, malaka, lavozim bo`yicha muayyan ishlarni hech qanday qo`shimcha shartlarsiz belgilangan muddatlarda bajarilishi yuzasidan tuziladigan o`zaro kelishuvdir.
G) xodim bilan ish beruvchi o`rtasida ishni ichki mehnat tartibiga bo`ysungan holda taraflar kelishuvi, shuningdek mehnat to`g`risidagi qonunlar va boshqa normativ hujjatlar bilan belgilangan shartlar asosida xaq evaziga bajrish xaqidagi kelishuvdir.
105. Mehnat shartnomasi(kontrakt)ning zarur shartlari nechta?
A) 5 ta
B) 4 ta
V) 3 ta
G) 6 ta
106. Mehnat shartnomasi(kontrakt)ning zarur shartlari to`g`ri ko`rsatilgan variantni to’ing.
A) xodimning ish joyining aniq ko`rsatilishi, xodimning mehnat funktsiya(vazifa)si aniq belgilanishi, ish boshlanadigan kun. mehnatga xaq to`lash miqdori va boshqa shartlar.
B) xodimning ish joyining aniq ko`rsatilishi, xodimning mehnat funktsiya(vazifa)si keng doirada belgilanishi, ish boshlanadigan kun. mehnatga xaq to`lash miqdori va boshqa shartlar.
V) xodimning ish joyining aniq ko`rsatilishi, xodimning mehnat funktsiya(vazifa)si aniq belgilanishi, xodimning o`z mehnat funktsiya(vazifa)sidan tashqari boshqa ishlarga jalb etilishining qathiy belgilanishi, ish boshlanadigan kun mehnatga xaq to`lash miqdori va boshqa shartlar.
G) xodimning ish joyining aniq ko`rsatilishi, xodimning mehnat funktsiya(vazifa)si aniq belgilanishi, mehnatga xaq to`lash miqdori va boshqa shartlar.
107. Mehnat munosabatlari subyektlari tushunchasining mohiyati
A) Mehnat iqtisodiyoti fanlari nazariyasiga ko’ra munosabatlar subyektlari deganda amaldagi qonunchilikka muvofiq subyektiv munosabatlar va majburiyatlarga ega bo’lganlari xolda ijtimoiy mehnat munosabatlarida ishtirok eta oladigan shaxslar (yuridik va jismoniy shaxslar) nazarda tutiladi.

Mehnatga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar, mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar va mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.

Mehnatga oid munosabatlar, ishga joylashtirishga oid munosabatlar, kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar, va mehnat munosabatlaridan kelib chiquvchi protsessual munosabatlar.

Mehnatga oid munosabatlar, tashkiliy-boshqaruv munosabatlari, ishga joylashtirishga oid munosabatlar, kasbga tayorlash va malaka oshirishga oid munosabatlar, mehnat muhofazasi ustidan nazorat qilishga oid munosabatlar va mehnat nizolarini hal etishga oid munosabatlar.

108. Mehnat munosabatlari subyekti bo’la olishlik statusi nechta elementdan tashkil topgan.

A) 7 ta
B) 6 ta
V) 5 ta
G) 4 ta
109. Mehnat qonunchiligi mehnat munosabatlari subyektlari bo’ladigan fuqarolarning ikki toifasini nazarda tutadi.
A) Davlat, tadbirkorlar, korxonalar.
B) yollanib ishlovchilar (xodimlar), tadbirkorlar (ish beruvchilar) va ularning huquqiy statusi o’zaro farq qilinadi.
V) Kasaba uyshmalar, tadbirkorlar, korxonalar.
G) tadbirkorlar (ish beruvchilar) va ularning huquqiy statusi o’zaro farq qilinadi.
110. Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olmaslik holatlari
A) Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olish yosh mezonidan tashqari irodaviy mezonga ham ega. Sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro mehnat huquqi subyekti bo`la olmaydi. Muomala layoqati cheklangan shaxslar davlat xizmatiga olinmaydi. Aqliy layoqatlari jiddiy izdan chiqqanligi sababli bu toifadagi shaxslar o`z faoliyatlarini nazorat qila olishmaydi, o`z harakatlariga javob berolmaydi.
B) Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olish yosh mezonidan tashqari irodaviy mezonga ham ega. Kasaba uyshmalari tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro mehnat huquqi subyekti bo`la olmaydi. Muomala layoqati cheklangan shaxslar davlat xizmatiga olinmaydi. Aqliy layoqatlari jiddiy izdan chiqqanligi sababli bu toifadagi shaxslar o`z faoliyatlarini nazorat qila olishmaydi, o`z harakatlariga javob berolmaydi.
V) Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olish yosh mezonidan tashqari irodaviy mezonga ham ega. Ish beruvchi tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro mehnat huquqi subyekti bo`la olmaydi. Muomala layoqati cheklangan shaxslar davlat xizmatiga olinmaydi. Aqliy layoqatlari jiddiy izdan chiqqanligi sababli bu toifadagi shaxslar o`z faoliyatlarini nazorat qila olishmaydi, o`z harakatlariga javob berolmaydi.
G) Mehnat munosabatlari subyekti bo`la olish yosh mezonidan tashqari irodaviy mezonga ham ega. Vazirlik tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro mehnat huquqi subyekti bo`la olmaydi. Muomala layoqati cheklangan shaxslar davlat xizmatiga olinmaydi. Aqliy layoqatlari jiddiy izdan chiqqanligi sababli bu toifadagi shaxslar o`z faoliyatlarini nazorat qila olishmaydi, o`z harakatlariga javob berolmaydi.
111. Ish beruvchi korxona
A) Ish beruvchi korxona deganda qonunda belgilangan tartibda tashkil topgan (ro`yxatga olingan) mehnat bozorida ish taklif qiluvchi sifatida qatnasha oladigan subyekt tushuniladi. Tijoratchi tashkilot bo`lgan barcha yuridik shaxslar o`z ustav maqsadlariga mos keluvchi sohada ish beruvchi sifatida mehnat bozorida ishtirok etishi mumkin.
B) Ish beruvchi korxona deganda faqat yuridik shahs maqomiga ega bo`lgan barcha turdagi korxonalar ish beruvchi sifatida mehnat bozorida ishtirok etishi mumkin.
V) Ish beruvchi korxona deganda faqat yuridik shahs maqomiga ega bo`lmagan barcha turdagi korxonalar ish beruvchi sifatida mehnat bozorida ishtirok etishi mumkin.
G) Ish beruvchi korxona deganda qonunda belgilangan tartibda tashkil topmagan (ro`yxatga olinmagan) mehnat bozorida ish taklif qiluvchi sifatida qatnasha oladigan subyekt tushuniladi. Tijoratchi tashkilot bo`lgan barcha yuridik shaxslar o`z ustav maqsadlariga mos kelmaydigan sohada ish beruvchi sifatida mehnat bozorida ishtirok etishi mumkin.
112. Mehnat bozori ta`rifi
A) Mehnat bozori bu- ish beruvchilar bilan yollanma xodimlar o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.

B) Mehnat bozori bu- ish beruvchilar bilan kasaba uyshmalari o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.

V) Mehnat bozori bu- kasaba uyshmalari bilan yollanma xodimlar o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.
G) Mehnat bozori bu- yuridik shahslar bilan yollanma xodimlar o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.
113. Inson kapitaliga kiritilgan investitsiyalar darajasining ko’rsatkichlari.
A) iste`mol inson kapitali, ) real inson kapitali, foydalanilgan inson kapitali.
B) real inson kapitali, potensial inson kapitali, foydalanilgan inson kapitali
V) iste`mol inson kapitali, potensial inson kapitali, foydalanilmagan inson kapitali
G) iste`mol inson kapitali, potensial inson kapitali, foydalanilgan inson kapitali.
114. Ish bilan bandlik ta’rifi.
A) Ish bilan bandlikni ijtimoiy-iqtisodiy hodisa sifatida quyidagicha ta’riflash mumkin: ish bilan bandlik — fuqarolarning qonun hujjatlariga zid kelmaydigan o’z shaxsiy va ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish bilan bog’liq bo’lgan, ularga ish haqi yoki mehnat daromadi keltiradigan faoliyatdir.
B) ish beruvchilar bilan kasaba uyshmalari o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.
V) kasaba uyshmalari bilan yollanma xodimlar o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi
G) yuridik shahslar bilan yollanma xodimlar o’rtasida shunday munosabatlar yuzaga keladiki, ishchi kuchining ishlab chiqarish vositalari bilan birlashishi shu munosabatlar orqali amalga oshadi. SHu tariqa ish beruvchilarning mehnatga bo’lgan ehtiyoji, yollanma xodimlarning esa ish haqiga bo’lgan ehtiyoji qondiriladi.
115. Yollanib ishlaydiganlar
A) Yollanib ishlaydiganlar – ish bilan bandlarning eng ko’p sonli guruhi bo’lib, mulkchilikning har qanday shaklidagi korxona rahbari yoki alohida shaxs bilan pul yoki natura holida haq oladigan mehnat faoliyati shartlari haqida yozma mehnat shartnomasi, kontrakt yoki og’zaki bitim tuzgan shaxslarni o’z ichiga oladi.
B) Yollanib ishlaydiganlar –tufayli mustaqil ish bilan bandlik aholining ish bilan bandligini ta’minlashda nisbatan yangi shakldir. Bu shunday ijtimoiy, huquqiy munosabatlarki, ularga kishilar ijtimoiy foydali mehnatda qatnashish tufayli kirishadilar. Ular shaxsiy tashabbus, mustaqillik va mas’liyatga asoslanadi hamda, odatda, mehnat daromadi olishga yo’naltirilgan bo’ladi va insonning o’zini namoyon etishi va o’z shaxsini qaror toptirishini keltirib chiqaradi. Bunda miqdor emas, balki sifat ko’rsatkichi muhimroqdir.
V) Yollanib ishlaydiganlar - agregatsiyalangan ijtimoiy-iqtisodiy tushunchadir. Uning mazmuni bir necha shunday blokni o’z ichiga oladiki, ularning mehnat bozoridagi bor-yo’qligiga ko’ra ish bilan oqilona bandlik ekanligi yoki oqilona emasligini aniqlash mumkin. Bular, jamiyat, ijtimoiy guruh va ayrim shaxsning manfaatlarini hisobga olish; jamiyatning iqtisodiy jihatdan yuqori darajada rivojlanishini ta’minlash; jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining o’zgarishlariga hozirjavoblik ko’rsatish kabilardir. Ish bilan oqilona bandlikni iqtisodiy faol aholi umumiy sonida mahsuldor ish bilan bandlar ulushi tavsiflaydi.
G) Ish bilan samarali bandlik ijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.
116. O’z-o’zini yollash
A) O’z-o’zini yollash tufayli mustaqil ish bilan bandlik aholining ish bilan bandligini ta’minlashda nisbatan yangi shakldir. Bu shunday ijtimoiy, huquqiy munosabatlarki, ularga kishilar ijtimoiy foydali mehnatda qatnashish tufayli kirishadilar. Ular shaxsiy tashabbus, mustaqillik va mas’liyatga asoslanadi hamda, odatda, mehnat daromadi olishga yo’naltirilgan bo’ladi va insonning o’zini namoyon etishi va o’z shaxsini qaror toptirishini keltirib chiqaradi. Bunda miqdor emas, balki sifat ko’rsatkichi muhimroqdir.
B) O’z-o’zini yollash - agregatsiyalangan ijtimoiy-iqtisodiy tushunchadir. Uning mazmuni bir necha shunday blokni o’z ichiga oladiki, ularning mehnat bozoridagi bor-yo’qligiga ko’ra ish bilan oqilona bandlik ekanligi yoki oqilona emasligini aniqlash mumkin. Bular, jamiyat, ijtimoiy guruh va ayrim shaxsning manfaatlarini hisobga olish; jamiyatning iqtisodiy jihatdan yuqori darajada rivojlanishini ta’minlash; jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining o’zgarishlariga hozirjavoblik ko’rsatish kabilardir. Ish bilan oqilona bandlikni iqtisodiy faol aholi umumiy sonida mahsuldor ish bilan bandlar ulushi tavsiflaydi.
V) O’z-o’zini yollash- ijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.
G) O’z-o’zini yollash -insonning doimiy ish bilan band bo’lishga davlat tomonidan kafolat bo’lmagan taqdirda jamiyatda muayyan mavqe egallashini ta’minlaydigan shaxsiy tarkibda haq to’lash shart-sharoitlari asosida moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish maqsadida mehnat jarayonida qatnashishidir.
117. Ish bilan oqilona bandlik
A) Ish bilan oqilona bandlik- agregatsiyalangan ijtimoiy-iqtisodiy tushunchadir. Uning mazmuni bir necha shunday blokni o’z ichiga oladiki, ularning mehnat bozoridagi bor-yo’qligiga ko’ra ish bilan oqilona bandlik ekanligi yoki oqilona emasligini aniqlash mumkin. Bular, jamiyat, ijtimoiy guruh va ayrim shaxsning manfaatlarini hisobga olish; jamiyatning iqtisodiy jihatdan yuqori darajada rivojlanishini ta’minlash; jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining o’zgarishlariga hozirjavoblik ko’rsatish kabilardir. Ish bilan oqilona bandlikni iqtisodiy faol aholi umumiy sonida mahsuldor ish bilan bandlar ulushi tavsiflaydi.
B) Ish bilan oqilona bandlik - insonning doimiy ish bilan band bo’lishga davlat tomonidan kafolat bo’lmagan taqdirda jamiyatda muayyan mavqe egallashini ta’minlaydigan shaxsiy tarkibda haq to’lash shart-sharoitlari asosida moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish maqsadida mehnat jarayonida qatnashishidir.
V) Ish bilan oqilona bandlik- ijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.
G) Ish bilan oqilona bandlik- shunday ish bilan bandlikki, u ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish, mehnat unumdorligini oshirish maqsadlariga javob beradi, yuqori malakali, yaxshi o’qitilgan va harakatchan xodimlar sog’lom avlodini takror etishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)ning Ta’rificha, ish bilan mahsuldor bandlik – mehnat mahsullari jamiyat tomonidan qabul qilinib, haqi to’lanadigan kishilarning ish bilan bandligidir.
118. Ish bilan samarali bandlik
A) Ish bilan samarali bandlik ijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.
B) Ish bilan samarali bandlik - shunday ish bilan bandlikki, u ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish, mehnat unumdorligini oshirish maqsadlariga javob beradi, yuqori malakali, yaxshi o’qitilgan va harakatchan xodimlar sog’lom avlodini takror etishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)ning Ta’rificha, ish bilan mahsuldor bandlik – mehnat mahsullari jamiyat tomonidan qabul qilinib, haqi to’lanadigan kishilarning ish bilan bandligidir.
V) Ish bilan samarali bandlik- insonning doimiy ish bilan band bo’lishga davlat tomonidan kafolat bo’lmagan taqdirda jamiyatda muayyan mavqe egallashini ta’minlaydigan shaxsiy tarkibda haq to’lash shart-sharoitlari asosida moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish maqsadida mehnat jarayonida qatnashishidir.
G) Ish bilan samarali bandlik- shunday ish bilan bandlikki, u ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish, mehnat unumdorligini oshirish maqsadlariga javob beradi, yuqori malakali, yaxshi o’qitilgan va harakatchan xodimlar sog’lom avlodini takror etishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)ning Ta’rificha, ish bilan mahsuldor bandlik – mehnat mahsullari jamiyat tomonidan qabul qilinib, haqi to’lanadigan kishilarning ish bilan bandligidir.
119. Ish bilan mahsuldor bandlik
A) Ish bilan mahsuldor bandlik shunday ish bilan bandlikki, u ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish, mehnat unumdorligini oshirish maqsadlariga javob beradi, yuqori malakali, yaxshi o’qitilgan va harakatchan xodimlar sog’lom avlodini takror etishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)ning Ta’rificha, ish bilan mahsuldor bandlik – mehnat mahsullari jamiyat tomonidan qabul qilinib, haqi to’lanadigan kishilarning ish bilan bandligidir.
B) Ish bilan mahsuldor bandlik- bandlik insonning doimiy ish bilan band bo’lishga davlat tomonidan kafolat bo’lmagan taqdirda jamiyatda muayyan mavqe egallashini ta’minlaydigan shaxsiy tarkibda haq to’lash shart-sharoitlari asosida moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish maqsadida mehnat jarayonida qatnashishidir.
V) Ish bilan mahsuldor bandlik- ijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.
G) Ish bilan mahsuldor bandlik- agregatsiyalangan ijtimoiy-iqtisodiy tushunchadir. Uning mazmuni bir necha shunday blokni o’z ichiga oladiki, ularning mehnat bozoridagi bor-yo’qligiga ko’ra ish bilan oqilona bandlik ekanligi yoki oqilona emasligini aniqlash mumkin. Bular, jamiyat, ijtimoiy guruh va ayrim shaxsning manfaatlarini hisobga olish; jamiyatning iqtisodiy jihatdan yuqori darajada rivojlanishini ta’minlash; jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining o’zgarishlariga hozirjavoblik ko’rsatish kabilardir. Ish bilan oqilona bandlikni iqtisodiy faol aholi umumiy sonida mahsuldor ish bilan bandlar ulushi tavsiflaydi.
120. Ish bilan eng maqbul bandlik
A) Ish bilan eng maqbul bandlik insonning doimiy ish bilan band bo’lishga davlat tomonidan kafolat bo’lmagan taqdirda jamiyatda muayyan mavqe egallashini ta’minlaydigan shaxsiy tarkibda haq to’lash shart-sharoitlari asosida moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish maqsadida mehnat jarayonida qatnashishidir.
B) Ish bilan eng maqbul bandlik- agregatsiyalangan ijtimoiy-iqtisodiy tushunchadir. Uning mazmuni bir necha shunday blokni o’z ichiga oladiki, ularning mehnat bozoridagi bor-yo’qligiga ko’ra ish bilan oqilona bandlik ekanligi yoki oqilona emasligini aniqlash mumkin. Bular, jamiyat, ijtimoiy guruh va ayrim shaxsning manfaatlarini hisobga olish; jamiyatning iqtisodiy jihatdan yuqori darajada rivojlanishini ta’minlash; jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlarining o’zgarishlariga hozirjavoblik ko’rsatish kabilardir. Ish bilan oqilona bandlikni iqtisodiy faol aholi umumiy sonida mahsuldor ish bilan bandlar ulushi tavsiflaydi.
V) Ish bilan eng maqbul bandlik- aholining ish bilan bandligini ta’minlashda nisbatan yangi shakldir. Bu shunday ijtimoiy, huquqiy munosabatlarki, ularga kishilar ijtimoiy foydali mehnatda qatnashish tufayli kirishadilar. Ular shaxsiy tashabbus, mustaqillik va mas’liyatga asoslanadi hamda, odatda, mehnat daromadi olishga yo’naltirilgan bo’ladi va insonning o’zini namoyon etishi va o’z shaxsini qaror toptirishini keltirib chiqaradi. Bunda miqdor emas, balki sifat ko’rsatkichi muhimroqdir
G) Ish bilan eng maqbul bandlik- ish bilan bandlarning eng ko’p sonli guruhi bo’lib, mulkchilikning har qanday shaklidagi korxona rahbari yoki alohida shaxs bilan pul yoki natura holida haq oladigan mehnat faoliyati shartlari haqida yozma mehnat shartnomasi, kontrakt yoki og’zaki
121. Zamonaviy mehnat migratsiyasining Xalqaro Mehnat Tashkilot (XMT) tomonidan nechta asosiy turi ajratib ko’rsatiladi.
A) 3ta
B) 4ta
V) 6ta
G) 5ta
122. Jahon tajribasida mehnat migratsiyasining quyidagi shakllari tasniflanadi.
A) yo’nalishi bo’yicha; hudud bo’yicha; migrantlarning malakasi bo’yicha; mehnat safarining davomiyligiga qarab; mehnat safarining davomiyligiga qarab; qonun jihatdan.
B) maqsadi bo’yicha; hudud bo’yicha; migrantlarning malakasi bo’yicha; mehnat safarining davomiyligiga qarab; mehnat safarining davomiyligiga qarab; qonun jihatdan.
V) yo’nalishi bo’yicha; hudud bo’yicha; migrantlarning irqi bo’yicha; mehnat safarining davomiyligiga qarab; mehnat safarining davomiyligiga qarab; qonun jihatdan.
G) yo’nalishi bo’yicha; hudud bo’yicha; migrantlarning malakasi bo’yicha; mehnat safarining davomiyligiga qarab; mehnat safarining diniy mansubligiga qarab; qonun jihatdan.
123. Aholining kelish jadalligi koeffitsientini ko`rsating.
A)