Mehnat va sog’liqni muhofaza qilish

Nazorat (Audit): Jihozlar, materiallar jarayonlar yoki harakatlar bilan bog’liq bo’lgan xavfsizlik va sog’liq xavfini baholash.
Qaydlarni yozib yuborish: hukumat talablarini qondirish hamda masalalarini yechish va qaror qabul qilish uchun ma’lumotlar bilan ta’minlashda xavfsizlik va sog’liq haqidagi axborotlarni saqlash.
O’rnatilgan talablarga muvofiqlik: xavfsizlik va sog’liqning barcha majburiy standartlari qondirilganligiga ishonch hosil qilish.
O’rgatish: xavf xatarni aniqlash va o’z ishlarini xavfsiz hamda samarali bajarish uchun xodimlarni zarur bo’lgan bilim va ko’nikmalar bilan ta’minlash.
Bu ro’yhat xavfsizlik mutaxassisi tomonidan bajarilgan aniq harakatlarning namunalarini ta’minlagan vaqtda Mehnatni Muhofaza Qilish bo’yicha Amerika Muhandislik Jamiyati (ASSE) “Professional Xavfsizlik Lavozimining Qo’llanish sohasi va vazifalari” deb nomlangan hujjatni nashr etdi. ASSEning bu nashri xavfsizlik bo’yicha mutaxassisning roli va majburiyatlari haqida to’liq ma’lumot beradi. (1.1- rasmga qarang).
1 rasm. ASSE professional xavfsizlik lavozimining qo’llanish sohasi va vazifalari

Professional xavfsizlik lavozimining qo’llanish sohalari va vazifalari

Mehnat muhofaza qilish bo’yicha Amerika muhandislik jamiyati
Professional vazifalarini bajarish uchun xavfsizlik bo’yicha mutaxassislarda ma’lumot, bilimlarning umumiy ko’lami doirasida tayyorgarlik va tajriba bo’lishi kerak. Xavfsizlik bo’yicha mutaxassislarda fizika, kimyo, biologiya, fiziologiya, statistika, matematika, informatika, muhandislik mexanikasi, ishlab chiqrish jarayonlari, biznes, aloqa va psixologiya sohalrining fundamental bilimi bo’lishi kerak. Xavfsizlikni professional tadqiq etish sanoat gigiyenasi va toksikologiyani, xavfsizlikni boshqarish texnik vositalarining dizaynini, yong’inga qarshi himoyani, ergnomikani, tizim va jarayonlarning xavfsizligini, xavfsizlik va sog’liqni saqlash dasturlarini boshqarishni, baxtsiz hodisani tekshirishni va tahlil qilishni, mahsulotning xavfsizligini, qurilish xavfsizligini, ta’lim va tayyorgarlik uslublarini, xavfsizlik ko’rsatkich o’lchamini, inson xulqini, ekologik xavfsizlik va sog’liqni saqlashni, xavfsizlik, sog’liq va tabiatni muhofaza qilish qonunchiligini, me’yoriy –huquqiy hujjat va standartlarni o’z ichiga oladi. Ko’pchilik xavfsizlik mutaxassislari boshqaruv va biznes, boshqaruvchilik, muhandislik, ta’lim, fizika va ijtimoiy fanlar hamda boshqa sohalardan umumiy va chuqurlashtirilgan bilimga egadirlar. Boshqalari esa maxsus xavfsizlik ta’limiga ega. Bu ularning xavfsizlik kasbi asoslaridan tashqari ekspert bilimlarini kengaytiradi.
Modomiki, xavfsizlik butun insoniy intilishlarda asosiy element hisoblanar ekan, xavfsizlik bo’yicha mutaxassislar ko’pchilik jamoatchilik va xususiy sektorlarda o’zlarining maxsus bilim va ko’nikmalaridan foydalangan holda vazifalarini bajaradilar. O’ziga xos(tipik) qamrab olish (oxvativaniye) – bu ishlab chiqarish, sug’urta, xatarlarni boshqarish, hukumat, ta’lim, maslahat, qurilish, sog’liqni saqlash, loyihalash va dizayn, chiqindilarni yo’qotish, neft, boshqarishni yengillashtirish, chakana savdo, transportirovka va kommunal to’lovlar. Bu vaziyatlarda xavfsizlik mutaxassislari ish beruvchining topshiriqlari, operatsiyalari va kayfiyatiga mos holda o’z vazifalarini moslashtirishi kerak. Bundan tashqari, xavfsizlik mutaxassislari bandlik holatlarida o’zlarining vazifalarini bajarish uchun bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishlari kerak hamda kelajakdagi bilim va ta’lim olishlari natijasida ular yangi texnologiyalar bilan, qonun va qarorlardagi, mehnat resurslaridagi o’zgarishlar bilan, ish joyi, jahon biznesi, siyosiy va ijtimoiy muhit bilan hamqadam bo’ladilar.
Vazifalarining bir qismi sifatida xavfsizlik mutaxassislari resurs va fondlarni rejalashtirishlari va boshqarishlari shart. Ular professionallarning turli xodimlarini (shtat) kuzatish uchun ham mas’ul bo’lishlari mumkin.
O’zgarishlardan ortda qolmaslik uchun bandlik vaziyatida mas’uliyat bilan harakat qilish uchun bilim va ko’nikmalarni egallagan, aql va tafakkuri rivojlangan xavfsizlik mutaxassislari o’z oldilariga qo’yilgan vazifalarni ishonch bilan, chuqur bilimga asoslanganlik asosida sidqidildan bajaradilar.

Xavfsizlik bo’yicha mutaxassis lavozimining funksiyalari

Insonlarni, mol-mulk va atrof-muhitni himoya qilishga taalluqli asosiy sohalar: