Meiji transformatsiyalari

Ma’muriy-moliyaviy islohotning boshlanishi
Xususiy sektorni jadal rivojlantirish borasida Yaponiya iqtisodiy faoliyati unchalik ham yaxshi darajada emas edi. Shuning uchun 1980-yillardagi siyosiy kurashda ma’muriy-moliyaviy islohotlar muammosi birinchi oʻringa chiqdi. Buning dolzarbligi Yaponiya iqtisodiyotida duch kelgan bir qator qiyinchiliklar bilan izohlanadi. Davlat moliyasining inqirozi chuqurlashdi: byudjetning 1/3 qismi qayta-qayta kreditlar hisobidan shakllantirildi, davlat qarzi miqdori YaIMning yarmiga yaqinlashdi. Davlat korxonalari ishining samarasizligi doimiy tanqid ostiga olindi. Xususan, davlat temir yoʻllari katta defitsit bilan ishlar edi. Byurokratik apparatni saqlash xarajatlari oʻsib bordi, bu esa tobora og‘ir va tang ahvolga olib keldi. Xususiy korxonalar ishiga davlatning haddan tashqari aralashuvi ularning mustaqilligini zaiflashtirib, tashabbuskorligini sekinlashtirdi.
Yaponiyada davlatning iqtisodiy rolini qaytadan jiddiy koʻrib chiqish, sa’y-harakatlarni strategik muhim sohalarga qaratish va ayrim ijtimoiy-iqtisodiy funksiyalardan voz kechish orqali uning yetakchiligini oshirish gʻoyasi ishlab chiqildi. Islohotlarda xususiy kapital koʻlamini kengaytirish va davlat homiyligidan ozod qilishi, tadbirkorlikning rivojlanishi uchun yanada qulay shart-sharoitlar yaratish kerakligi nazarda tutilgan edi. Ushbu islohotlar boshqa rivojlangan kapitalistik mamlakatlarda kuchayib borayotgan neokonservativ toʻlqin ruhiga to‘liq mos kelardi: bu AQShdan R.Reygan, Buyuk Britaniyadan M.Tetcher siyosatida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Yaponiyada Nakasone Yasuxiro neokonservatizm ruhidagi ma’muriy va moliyaviy islohotlarning tashabbuskori va qat’iy targʻibotchisiga aylandi. Suzuki ma’muriyat boshliq sifatida 1981-yilda hukumat ma’qullangan islohotlar dasturini ishlab chiqishga rahbarlik qildi. Oʻsha yili islohotlar dasturini konkretlashtiruvchi tavsiyalar berish uchun maxsus qonun asosida vaqtinchalik ma’muriy maslahat kengashi tuzildi. Iqtisodiy tashkilotlar federatsiyasi faxriy prezidenti Doko Toshio Bosh vazir huzuridagi mazkur maslahat organi rahbari etib tayinlandi. 1981-1983-yillarda Kengash hukumatga davlat apparati tuzilmasini qayta tashkil etish va ratsionalizatsiya qilish, moliya siyosati tamoyillarini qayta koʻrib chiqish, davlat korxonalarini xususiylashtirish dasturi boʻyicha takliflar bilan beshta hisobot taqdim etdi.
Bu takliflar aholining turli qatlamlari manfaatlariga daxldor edi, chunki ular “ijtimoiy qaramlik”dan voz kechish bahonasida davlat apparati va davlat sektori korxonalarida xodimlarni qisqartirish, shuningdek, ijtimoiy maqsadlar uchun byudjet xarajatlarini qisqartirishni nazarda tutgandi. Temiryoʻl va boshqa davlat korxonalarini xususiylashtirish hamda soʻlchilarning muhim tayanchi boʻlgan nufuzli kasaba uyushma tuzilmalarini yoʻq qilish bilan tahdid qildi. Muvaqqat maslahat kengashining tavsiyalarini amalga oshirish 1982-yil oxirida Nakasone boshchiligidagi hukumat tomonidan amalga oshirildi. Uning saylanishida hal qiluvchi omil liberal-demokratlar orasida eng nufuzli fraksiya-Tanakaning kuchli qo‘llab-quvvatlanishi bo‘ldi. Bundan tashqari, ishbilarmon doiralar Nakasoneda o‘z manfaatlarini qat’iy himoya qilishga tayyor kuchli va gʻayratli shaxsni koʻrishdi.
Ma’muriy-moliyaviy islohotni amalga oshirish Nakasone va tarafdorlarining asosiy vazifasi boʻlib, bu "1980-yillardagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish istiqbollari va koʻrsatmalari" indikativ davlat dasturi yorliqlari bilan bogʻliq edi. Parlament markaziy vazirlik va idoralari hamda ularning joylardagi vakolatxonalarini qayta tashkil etish toʻgʻrisidagi ayrim hukumat qarorlarini maʼqulladi. Biroq, davlat korxonalari, ayniqsa telegraf-telefon koorporatsiyasi, davlat temiryoʻllari, tuz va tamaki monopoliyalari singari yirik korxonalarni qayta tashkil etish va xususiylashtirish toʻgʻrisidagi qonun hujjatlarini qabul qilish juda qiyin edi. Xususiylashtirishdan keyin ommaviy ishdan boʻshatishlar sodir boʻlishidan qoʻrqqan bir qator yirik kasaba uyushmalari (birgina davlat temiryoʻlchilar kasaba uyushmasining 500 mingdan ortiq a’zosi bor edi)ning tashvishlarini baham koʻrgan holda, SPJ va CPJni xususiylashtirishga qarshi chiqdi. Biroq, Sohye kasaba uyushmalarining faqat bir qismigina norozilik harakatiga qoʻshildi va qolganlarning aksariyati, ayniqsa, xususiy sektor ishchilari ularni qoʻllab-quvvatlamadi. PDS va Domey kasaba uyushmalari islohotlarni printsipial jihatdan zarur deb tan olishdi. Hukumat bilan birgalikda xususiy kapitalga o‘tgan davlat korxonalari ustidan boshqaruvini saqlab qolishga intildi.Shunday qilib, tabiiy monopoliyaning o‘ziga xos turi bo‘lgan temir yo‘l kompaniyalari qabul qilingan qonunlarga ko‘ra Transport vazirligida transport tariflarini tasdiqlashi shart edi. Nakasone kabineti huzuridagi maʼmuriy-moliyaviy islohot doirasidagi chora-tadbirlarning umumiyligi mamlakat byudjetining davlat sudalariga bogʻliqligining qisqarishiga olib keldi. 5 yil davomida (1982-1987-yillarda) u 29,7 foizdan 21 foizga qisqardi. Davlat moliyasi hali to‘liq tiklanishdan uzoq edi.