MergedFile

5.2.7. Qrafiki təsvirlərin işlənməsi    
Çox vaxt əlyazmada bir qrafiki təsvir və ya cədvəl vasitəsilə oxuculara 
daha çox informasiya çatdırmaq mümkündür. Müəllif şəkilləri mətnə daxil 
edərkən əlbəttə gözoxşayan iş tərtib etməklə bərabər, həm də bununla hər 
hansı  bir  vacib  dəlili  oxuculara  göstərmək  niyyətindədir.  Mətnə  müraciət 
etmədən  oxuculara  qrafiki  təsvir  və  cədvəl  vasitəsilə  xüsusi  məlumatların 
verilməsinə yalnız elmi işlərdə yol verilir. Mətndə göstərilmiş qrafiki təsvir 
aydın  və  başa  düşünülən  olmalıdır.  Əlyazmanın  son  variantının  mətnində 
qrafika  ilə  bağlı  verilmiş  izahın  uyğunluğu  bir  daha  yoxlanılmalıdır. 
Ümumiyyətlə  şəkillərin  yerləşdirilməsi  zamanı  mətndə  onun  yerinin 
düzgün  seçilməsi  vacibdir.  İzahedici  sxem  və  şəkillər  mütləq  uyğun  mətn 
hissəsi yaxınlığında olmalıdır. İstisna hal kimi yalnız formatı mətnə uyğun 
gəlməyən  təsvirlərin  (böyük  şəkillər)  başqa  səhifədə  və  ya  əlavədə 
veriməsinə yol verilir. Bu halda mətndə əlavəyə keçid göstərilir. Əsas şəkil 
və yaxud cədvəl mətndə yerləşdirildikdən sonra onların izahı və ya tərtibi 
üçün vacib olan digər qrafiki materialları əlavəyə daxil etmək olar.    
Mətndə verilən bütün qrafiki təsvirlər növündən asılı olmayaraq ardıcıl 
nömrələnir.  Qrafiki  cizgi  və  cədvəllər  isə  ayrıca  nömrələnirlər.  Hər  bir 
qrafiki  təsvirin  öz  başlığı  olur  və  o,  kənar  mənbədən  götürüldüyü  halda 
mənbənin  nömrəsi  başlığın  yanında  verilir.  Kənar  mənbələrdən  götürülən 
qrafiki təsvirlərdə dəyişikliklər edilərsə, bu mütləq ya birbaşa onun altında, 
və  ya  aid  olduğu  mətn  hissəsində  izah  edilməlidir.  Şəkil  və  diaqramların  
simvollarının izahı da mütləq tələb olunur.   
Mətnlərdə  istinad  olunan  şəkilin  və  ya  cədvəlin  nömrəsi  mütləq 
göstərilməlidir.  “Aşağıdakı  cədvəldə”  kimi  izahatlardan  istifadə  məsləhət 
görülmür, çünki, bu oxucuda orientasiya problemi yarada bilər.   
İş
in  məzmununu  daha  dolğun  etmək  məqsədilə  istifadə  edilən  qrafiki 
təsvir  formasının  seçilməsində  alternativ  imkanlar  da  nəzərdən  keçiril-

---

Yazma metodikası 
 
 
  109 
məlidir. Əsas təsvir formaları: sxemlər, diaqramlar, alqoritmlər və cədvəl-
lərdir.  Hər  bir  təsvir  üçün  çoxlu  sayda  variantlar  mövcuddur.  Məsələn, 
diaqramlar  sütun, tir,  çevrə,  xətt,  sahə  və  ya  alqoritm  şəklində işlənə  bilir 
(şəkil 5.3).