Методические указания по их выполнению. Учебно-методическим комплексом могут пользоваться студенты специального образования для самостоятельного выполнения межсессионных заданий по курсу «Микробиологии и вирусологии»

MAVZU: MOY KISLOTALI BIJG’ISH
Reja:

1. 
   Moy kislota yig’uvchi kulturalarni qo’yish.
   
2. 
   Moy kislotali bakteriyalarni morfologik belgilarini o’rganish.
   
3. 
   Moy kislotasi bilan sifatli reaktsiya o’tkazish.
   

Topshiriq va mashg’ulot o’tish tartibi: Moy kislotali bakteriyalarning morfologiyasini o’rganish, hamda moy kislotali reaktsiya sifati aniqlaniladi. Har bir talaba moy kislota bakteriyalarini morfologik belgilarini ko’rish uchun preparat tayyorlaydilar va bo’yab mikroskopda ko’riladi. Natijalarni daftarlarga yozib boriladi.
Metodik ko’rsatma:
Moy kislotali bijg’ish – qandning anaerob sharoitda parchalanishidan moy kislota, CO₂ va H₂ hosil bo’lishi demakdir:
C₆N₁₂O₆+CHCH₂CH₂COOH+2CO₂+2N₂+15-17 kal
Moy kislotali bijg’ish - moy kislota bakteriyalarining anaerob nafas olishi demakdir. Moy kislota bakteriyalarning hammasi qat’iy anaeroblar bo’lib, harakatchan, sporali tayoqchalardir.
Moy kislota bakteriyalarning elektiv kulturasini olishda bir necha xil muhitdan foydalaniladi. 1) xom kartoshka to’g’rab probirkaga solinadi. Probirkada anaerob sharoit tug’dirish uchun ustidan anchagina suv quyiladi, ishqoriy reaktsiya hosil qilish uchun bir oz bo’r qo’shiladi, probirkaning og’zi yopilib, sporasiz barcha bakteriyalarni o’ldirish uchun suv hammomida 8-100^o da 10 minut qizitiladi. So’ngra probirkalar termostatga qo’yiladi. 2) 100 ml no’xat buloniga 2 g saxaroza yoki kraxmal, 0,5 g pepton, 0,5 g osh tuzi, 2 g bo’r qo’shib muhit tayyorlab, moy kislota bakteriyalarning elektiv kulturasi olinadi. Buning uchun 150-200 ml li sterillangan kolbaga yarim choy qoshiqda tuproq solinadi. Tuproq ustiga 40-50 ml yuqoridagi oziqli muhitdan solib, kolbani elektroplitaga 1-2 minut qo’yib, sporasiz bakteriyalarni o’ldirish uchun qaynatiladi, so’ngra kolbadagi muhit 100 ml gacha etkaziladi. Kolbaning og’zi egri nay o’tkazilgan kauchuk probka bilan berkitiladi, so’ngra kolbaga yorliq yopishtirib 6-7 kun davomida 27-30^oS termostatga qo’yiladi.
Moy kislota bakteriyalarining elektiv kulturasini tekshirish. Termostatdagi kartoshka to’g’rab solingan probirkada va kolbadagi no’xat bulonida moy kislota xosil bo’ladi. Moy kislota hosil bo’lganini gaz ajralib chiqqanida bilamiz. Probirkadagi va kolbadagi bijg’igan suyuqlikdan “ezilgan” tomchi usuli bilan tayyorlangan preparatda dug yoki “klostridiy” shaklidagi, hamda baraban tayoqchasi yoki “plektiridiy” shaklidagi yirik xarakatchan sporali tayoqchalar ko’rinadi. Bular moy kislota bakteriyalardir. Ularda zapas oziq modda granulyoza bor. Bu modda kraxmalga o’xshaydi.
Granulyozani aniqlamoq uchun bijg’iyotgan suyuqlikdan buyum oynasiga bir tomchi tomizib, Lyugol eritmasidan bir tomchi qo’shiladi va qoplag’ich oyna yopiladi. Moy kislota bakteriyalari hujayralarining protoplazmasidagi granulyoza yod ta’sirida to’q ko’k tusga kiradi va butun tayoqcha ko’k bo’lib ko’rinadi, sporasi esa tayoqchaning o’rtasida yoki bir uchida rangsiz bo’lib turadi.
Bijg’iyotgan suyuqlikdagi moy kislotani aniqlash. Probirkaga bijg’iyotgan suyuqlikdan 5 ml va 5 protsentli temir III xloriddan 2 ml quyiladi. Suyuqlik qizitilganda moy kislotaning temirli tuzi hosil bo’lishi tufayli jigar rang tusga kiradi.
Kerakli jihozlar: Mikroskop, buyum va qoplog’ich oynachalar, bakteriologik sirtmoq, skalpel, pintsetlar, shisha taeqchalar. Bo’yoqlar (fuksin va metilen ko’ki, Lyugol), bo’r kukuni, 5% FeCl₂ eritmasi.