Методические указания по выполнению

8. Harakatlanish egri chiziqlarini qurish

Barcha hisoblar yoki egrilarni qurish solishtirma tezlashtiruvchi va sekinlashtiruvchi kuchlar diagrammasi asosida grafikning abssissa o‘qi V(S) ostida ko‘rsatiladigan berilgan yo‘l profilini hisobga olgan holda bajariladi. Hisoblar analitik usul yordamida bajarilgandan so‘ng 5-jadvalda keltirilgan masshtablarda poezdning harakatlanish grafiklari V(S) va t(S) quriladi (5-rasm).

7-jadval

YUrish vaqtlari va texnik tezliklar

Yo‘l (uchast­ka) kesimi	Peregon (uchast­ka) uzunligi Peregon (uchast­ka) uzunligi	YUrish vaqti, daq.				Texnik tezlik, km/s
		To‘xtovsiz	To‘xtashlar bilan	Farq		To‘xtovsiz	To‘xtashlar bilan	Farq
AB	11.3	11	12	1		61.6	56.5	5.1
BV	16.88	18.3	20.6	1.8		55.3	49.16	6.14
AV	28.18	29.3	32.1	2.8		57.7	52.67	5.03

IV. TOK EGRILARINI HISOBLASH VA QURISH


9. Tok tavsiflarini hisoblash va qurish


I_d tortish dvigateli iste'mol qiladigan tok kattaligi hamda dvigatel chulg‘amlari bo‘ylab tokning oqish vaqti kattaligi bo‘yicha chulg‘amlarning qizish harorati aniqlanadi va unga ko‘ra elektrovozning yaroqliligi baholanadi.
Poezdni tortishga ishlatiladigan elektr energiya sarfini hisoblash uchun o‘zgaruvchan tokdagi elektrovoz iste'mol qiladigan to‘liq tokning faol tarkibiy qismi kattaligi I_ea ni hamda har bir tok bilan ishlash vaqtini bilish zarur.
Buning uchun poezdlar qatnovi grafiklarida tokning o‘zgarish egrilari I_d(S) va o‘zgaruvchan tokdagi elektrovozlarning I_ea(S) qiymatlari ko‘rsatiladi.
Ushbu grafiklarni qurish uchun o‘zgaruvchan tokdagi elektrovozning tok tavsiflari I_ea(V) ni hisoblash va qurish lozim (I_d toki tezlik tavsiflaridan olinadi)
O‘zgaruvchan tokdagi elektrovoz uchun I_d toklari 6-rasmdagi cheklovchi liniyalarni hisobga olgan holda berilgan tezlik tavsiflaridan olinadi.
Elektrovozning tortish dvigatellarini ta'minlash uchun kontakt tarmoqdan iste'mol qiladigan I_d toki quyidagi formula orqali aniqlanadi
33-pozitsiya uchun,
A (24)
9-pozitsiya uchun,


A

bu erda k_ef – o‘zgaruvchan tokning samaradorlik koeffitsienti. Kurs ishidagi hisoblashlarda k_ef = 1 deb, qabul qilish mumkin;

I_B – tortish dvigatellari toklarining yig‘indisiga teng to‘g‘rilangan tok,
NV tok uchun,
I_B = I_d ·a=250*4=1000 A (25)

bunda a=6 - parallel ulangan tortish dvigatellari soni;

k_T – bosh transformatorning transformatsiya koeffitsienti bo‘lib, u birlamchi chulg‘am kuchlanishi U₁₀=U_c= 25000 V ning ikkinchi chulg‘am salt yurishi kuchlanishi U₂₀ ga nisbatiga teng. CHunki U_V0 = = 0,9 U₂₀,
33-pozitsiya uchun,


(26)
9-pozitsiya uchun,


.6
Elektrovozning to‘liq tok faol tarkibiy qismi yoki faol tok I_da quyidagiga teng:
I_da = I_d χ=49*0.88=43 A (27)


I_da = I_d χ=14*0.86=12 A

bu erda χ - elektrovozning quvvat koeffitsienti.

Transformatorning salt yurishdagi nisbatan kichik tokini hisobga olmay turib, k_ef = 1 da quvvat koeffitsientini quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin
33-pozitsiya uchun,


(28)
9-pozitsiya uchun,

bu erda - o‘zgartiruvchi qurilma zanjirining bitta tortish dvigateliga olib kelingan ekvivalent va umumiy faol qarshiligi.

Mazkur kurs ishida 33-pozitsiyada U_VON va 9-pozitsiyada U_VO berilgan kuchlanishlar uchun k_T aniqlanadi. V(I_g) tezlik tavsiflari va (24), (25) va (26) tengliklari asosida turli harakatlanish tezliklarida, 9- va 33-pozitsiyalardagi me'yoriy qo‘zg‘alish tavsiflarida hamda 33-pozitsiyadagi KQ1 va KQ2 kuchsiz qo‘zg‘alishlarda elektrovoz iste'mol qiladigan toklar aniqlanadi. I_d tortish dvigatellarining berilgan toklari va V tezliklar uchun I_d ning olingan qiymatlari 8-jadvalga kiritamiz va I_da(V) grafigi tuzamiz. (5-rasm).

8-jadval

Elektrovoz iste'mol qiladigan to‘liq tokning faol tarkibiy qismini hisoblash

Nuqtalar		V,km/s		Id, A	IB = Id ·a, A	Id, A	Χ	Ida, A
	nv	OV1	OV2
(33)A	100	-	-	160	960	79.3	0.87	69
	84	100	-	205	1230	101.6	0.869	88.3
	73	86	100	265	1590	131.4	0.86	113
	68	80	91.5	300	1800	148	0.85	125.8
	59.5	67.5	75	400	2400	198	0.84	166.3
	53	59.5	65.5	500	3000	248	0.82	203.4
B	47	-	-	600	3600	297.5	0.81	238
C	49	-	-	585	3510	290	0.81	235
D	45	49	-	690	4140	342	0.79	270
E	48	53	-	610	3660	302.5	0.80	242
G	44	48.5	53	710	4260	352	0.79	278
(9) S	20	-	-	210	1260	27.6	0.83	22.9
	10	-	-	455	2730	60	0.76	45.5
	6	-	-	700	4200	92	0.68	62.56

V. POEZDNI TORTISHGA SARFLANADIGAN ELEKTR ENERGIYANI VA TORTISH DVIGATELLARI CHULG‘AMLARINING QIZISH HARORATINI HISOBLASH


10. Poezdni tortishdagi elektr energiyasi sarfini aniqlash

Tokning faol tarkibiy qismi egrisi I_da(S) va vaqt egrisi t(S) asosida harakat egrilari bo‘yicha (grafik-analitik usul yordamida) quyidagi formula yordamida poezdni tortishga sarflanadigan elektr energiyasi A_t, kVt·s (yordamchi zanjirlarga ishlatiladigan sarfdan tashqari) aniqlaymiz.

kVt·s (29)

bu erda U_c =25000 V– tok qabul qilgichdagi nominal kuchlanish;

I_sr - Δt vaqt ichidagi o‘rtacha tok I_da bo‘lib, Δt vaqt boshi va oxiridagi toklarning yarim yig‘indisiga teng.
Tok va vaqt egrilaridan olingan ma'lumotlar 9-jadvalga kiritamiz.
Elektrovoz tortish dvigatellari ishiga sarflanadigan energiyadan tashqari yordamchi zanjirlar A_vs ga ham elektr energiyasini sarflaydi. Ushbu energiya elektrovozning to‘liq ish vaqti uchun 1 daqiqa mobaynida yordamchi zanjirlarning elektr energiyani o‘rtacha iste'mol qilishining ko‘paytmasi sifatida aniqlaymiz.
A energiyasining to‘liq sarfi, sarflar yig‘indisiga teng:
A_vs=3.33*13.5=45 kVt·s


A = A_t + A_vs= 45+1064.6=1109.6 kVt·s (30)

9-jadval

Elektr energiyasi sarfini hisoblash uchun ma'lumotlar

Tok egrisidagi nuqtalar	Tok Ida , A			Vaqt Δt, Daq		Ida· Δt, A•daq		∑At kVt·s
	Inach, A	Ikon, A	Isr , A
0-1	40	80 120	60		0.1 0.5		6 50
1-2	80	120	100		0.5		50
2-3	120	165	142.5		0.4		57
3-4	165	215	190		0.4		76
4-5	215	225	220		0.4		88
5-6	225	210	217.5		0.2		43.5
6-7	210	155	182.5		0.5		91.25
7-8	155	115	135		0.8		108
8-9	115	105	110		0.3		33
9-10	105	140	122.5		1		122.5
10-11	140	220	162.5		1.35		219.5
11-12	220	278	249		4.4		1095.6
12-13	278	175	244		0.6		146.4
13-14	175	165	170		0.8		136
14-15	165	125	145		0.8		116
15-16	125	110	117.5		0.5		58.75
16-17	110	105	107.5		1		107.5
Peregonda jami A - B				Σ Δt=14.15		ΣIda·Δt=2555		∑At=1064.6
17-18	105	105	105		0.6		63
18-19	105	140	122.5 122.5 122.5		1.3		159.25
19-20	140	125	132.5		3		397.5
21-22	170	190	180		0.2		36
22-23	190	230	210		0.35		73.5
23-24	230	180	205		0.35		71.7
24-25	180	140	160		0.7		112
25-26	140	105	122.5		0.5		61.25
26-27	105	95	100		0.2		20
27-28	95	75	85		0.4		34
Peregonda jami B - V				Σ Δt=7.6		Σ Ida· Δt=1028		∑At=428.4
Peregonda jami A – V				Σ Δt=21.75		Σ Ida·Δt=3583		∑At=1493

So‘ng har bir peregon va to‘liq uchastka bo‘yicha, to‘xtovsiz harakat va oraliq stansiyalarda to‘xtashlar bilan harakatlanishda quyidagi formula yordamida elektr energiyaning solishtirma sarfi hisoblaymiz.

= (31)

bu erda m_c=2500 t – tarkib massasi;

S – elektr energiyaning solishtirma sarfi aniqlanadigan peregon (yoki to‘liq uchastka) uzunligi, km.
Hisob natijalari 10-jadvalga kiritiladi.
10-jadval
Energiya sarfi

Peregon yoki uchastka	Uzun lik S, km	To‘xtovsiz harakatlanish		To‘xtashlar bilan harakatlanish
		A, kVt*s	a, Vt*s/t*km	A, kVt*s	a, Vt*s/t*km
AB	13.55	1109.6	32.7
BV	14.65 28	486.67 2377	13.2
AV	28.2	1596.27	22.6

Ushbu hisoblar asosida oraliq stansiyalari bo‘ylab to‘xtashlar bilan va to‘xtovsiz harakatda elektr energiyasi sarfidagi farqlar aniqlanadi va poezdning to‘xtovsiz harakatida elektr energiyasining kam sarflanishi hisobiga zaruriy vositalarning tejalishi hisoblab chiqamiz.